Η επίδραση της πολιτισμικής νοημοσύνης στο άγχος και την πολυπολιτισμική διδακτική ικανότητα των εκπαιδευτικών

Abstract

Introduction: Modern teachers are called to adequate response to the special needs of the culturally heterogeneous pupils’ population and due to this fact suffer by increased anxiety during their teaching work, a fact that negatively affects their teaching competency. Teachers’ cultural intelligence contribute to their effective adaptability into the cultural diversity environment, reducing simultaneously their anxiety and improving their socio-mental health.Aim: To investigate the effect of cultural intelligence and other socio-demographic and professional variables on teachers’ anxiety and multicultural teaching competency.Material & Methods: Cross-sectional study of 532 primary and secondary school teachers. Data collection was conducted through the Greek versions of the following structured, self-completion questionnaires: a) The Cultural Intelligence Scale (CQS),b) The State-Trait Anxiety Inventory (STAI), and c) The Multicultural Teaching Competency Scale for assessing the teachers’ cultural intelligence, anxiety, and multicultural teaching competency, respectively. Statistical analysis was performed with the IBM Statistical Package for Social Sciences (SPSS), version 21.0, using the following methods: t-test, Pearson’s correlation coefficient, Spearman’s correlation coefficient and backward stepwise linear regression. The p-value of ≤ 0.05 was considered as statistically significant.Results: Multivariate analysis showed that teachers with high cultural intelligence had significantly lower trait (p<0.001 for the metacognitive & p=0.033 for the motivational dimension) and state (p=0.03 for the cognitive & p=0.002 for the motivational dimension) anxiety levels. Additionally, teachers without children (p=0.029), coming from a rural area (p=0.01), without living abroad (p=0.009) and foreign languages knowledge (p=0.009), without attending of university courses on cultural diversity (p=0.004), with shorter experience on their current job (p<0.001) and with higher experience in a school environment (p=0.001) characterized by cultural diversity had higher state anxiety levels. On the other hand, parameters such as younger age (p=0.03), teaching in multicultural schools (p<0.001) and the absence of attending courses on cultural diversity during teachers’ university education (p<0.001) were strong independent predictors of higher trait anxiety levels. Finally, as independent factors of significantly higher multicultural teaching competency levels were found the following variables: foreign languages knowledge (p=0.003), older age (p<0.001), shorter experience on their current job (p<0.001) and in a school environment characterized by cultural diversity (p<0.001) and primary school setting (p=0.004).Conclusions: The increased teachers’ cultural intelligence seems to protect them from increased anxiety levels during their work and simultaneously strengthens their multicultural teaching competency. Specific actions and policies that aims to educate and sensitize teachers on cultural diversity could contribute to both their cultural intelligence improvement and their anxiety reduction, making them more teaching competent. Further research with larger sample size, interventions and qualitative approach is needed.

Εισαγωγή: Οι σύγχρονοι εκπαιδευτικοί καλούμενοι να ανταποκριθούν με επάρκεια στις ιδιαίτερες ανάγκες του πολιτισμικά ετερογενούς μαθητικού πληθυσμού βιώνουν αυξημένο άγχος κατά την επιτέλεση του έργου τους γεγονός που έχει σημαντική αρνητική επίδρασηστη διδακτική τους ικανότητα. Η πολιτισμική νοημοσύνη των εκπαιδευτικών συμβάλλει στην αποτελεσματική προσαρμογή τους στο περιβάλλον της πολιτισμικής ποικιλομορφίας, ελαττώνοντας παράλληλα το άγχος τους, βελτιώνοντας την ψυχοκοινωνική τους υγεία και προάγοντας την πολυπολιτισμική διδακτική τους ικανότητα.Σκοπός: Η διερεύνηση της επίδρασης της πολιτισμικής νοημοσύνης και διάφορων κοινωνικο-δημογραφικών και επαγγελματικών μεταβλητών στο άγχος και την πολυπολιτισμική διδακτική ικανότητα των εκπαιδευτικών.Υλικό & Μέθοδος: Επρόκειτο για συγχρονική μελέτη με δείγμα 532 εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε μέσω των ελληνικών εκδοχών των ακόλουθων δομημένων αυτοσυμπληρούμενων ερωτηματολογίων: α) της Κλίμακας Πολιτισμικής Νοημοσύνης (Cultural Intelligence Scale – CQS), β) του Ερωτηματολογίου Καταστασιακού – Δομικού Άγχους (State-Trait Anxiety Inventory – STAI) και γ) της Κλίμακας Πολυπολιτισμικής Ικανότητας Διδασκαλίας (Multicultural Teaching Competency Scale - MTCS) για τον προσδιορισμό της πολιτισμικής νοημοσύνης, του άγχους και της πολυπολιτισμικής διδακτικής ικανότητας των εκπαιδευτικών, αντίστοιχα. Η στατιστική ανάλυση διενεργήθηκε με το λογισμικό πρόγραμμα ΙΒΜ Statistical Package for Social Sciences (SPSS), έκδοση 21.0, μέσω της δοκιμασίας t, της ανάλυσης διασποράς, του συντελεστή συσχέτισης Pearson, καθώς και της μεθόδου της πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης με προς τα πίσω διαγραφή μεταβλητών. Ως παρατηρούμενο επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε το p-value ≤ 0,05.Αποτελέσματα: Μέσω της εφαρμογής πολυμεταβλητής ανάλυσης φάνηκε πως εκπαιδευτικοί εμφορούμενοι από υψηλή πολιτισμική νοημοσύνη είχαν σημαντικά ελαττωμένα επίπεδα άγχους, τόσο δομικού (p<0,001για την μεταγνωστική κλίμακα &p=0,033για την παρακινητική κλίμακα), όσο και καταστασιακού (p=0,03 για την γνωστική κλίμακα &p=0,002για την παρακινητική κλίμακα), αλλά και αυξημένη πολυπολιτισμική διδακτική ικανότητα. Επιπλέον, εκπαιδευτικοί χωρίς παιδιά (p=0,029), από αγροτική περιοχή (p=0,01), που δεν είχαν διαμείνει στο εξωτερικό (p=0,009), χωρίς γνώση ξένων γλωσσών (p=0,009), που δεν είχαν διδαχθεί μαθήματα σχετικά με την πολιτισμική ετερότητα (p=0,004), με λιγότερη προϋπηρεσία στην παρούσα θέση (p<0,001), αλλά και μεγαλύτερη προϋπηρεσία σε σχολικό περιβάλλον με πολιτισμική ετερότητα (p=0,001) είχαν περισσότερο καταστασιακό άγχος. Η μικρότερη ηλικία (p=0,03), η εργασία σε πολυπολιτισμικό σχολείο(p<0,001), αλλά και η απουσία διδασκαλίας μαθημάτων σχετικών με την πολιτισμική ετερότητα (p<0,001) ήταν οι ισχυροί ανεξάρτητοι προσδιοριστές των σημαντικά υψηλότερων επιπέδων δομικού άγχους. Τέλος, ισχυρά συσχετίστηκαν με την αυξημένη πολυπολιτισμική ικανότητα των εκπαιδευτικών παράμετροι όπως η γνώση ξένων γλωσσών (p=0,003), η μεγαλύτερη ηλικία (p<0,001), η μικρότερη προϋπηρεσία στην παρούσα θέση (p<0,001) και σε σχολικό περιβάλλον με πολιτισμική ετερότητα (p<0,001), αλλά και η διδασκαλία σε σχολικές δομές πρωτοβάθμιας συγκριτικά εκείνες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (p=0,004).Συμπεράσματα: Η αυξημένη πολιτισμική νοημοσύνη των εκπαιδευτικών φαίνεται πως προστατεύει τους εκπαιδευτικούς από υψηλά επίπεδα άγχους κατά την επιτέλεση του έργου τους και παράλληλα ενισχύει την πολυπολιτισμική διδακτική τους ικανότητα. Συγκεκριμένες ενέργειες και πολιτικές που στοχεύουν στην κατάλληλη εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών σε θέματα πολιτισμικής ποικιλομορφίας θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη βελτίωση της πολιτισμικής νοημοσύνης των εκπαιδευτικών και στην ελάττωση του άγχους τους, καθιστώντας τους διδακτικά ικανότερους. Περαιτέρω έρευνα σε μεγαλύτερο δείγμα εκπαιδευτικών, με εφαρμογή παρεμβάσεων, αλλά και ποιοτική μεθοδολογία κρίνεται αναγκαία.