Οι στάσεις των μαθητών προς το μάθημα των θρησκευτικών: εμπειρική έρευνα

Abstract

Η βασική υπόθεση πάνω στην οποία στηρίχτηκε η έρευνα, είναι ότι η προτίμηση των μαθητών προς το μάθημα είναι μειωμένη και οι στάσεις τους ως προς αυτό μη θετικές. Αν η υπόθεση ισχύει, οφείλουμε να διερευνήσουμε τα αίτια και να τα ανατρέψουμε διορθώνοντας όλους εκείνους τους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τις στάσεις των μαθητών. Το πρωτεύον ερώτημα της έρευνας είναι κατά πόσο οι μαθητές διάκεινται προς το μάθημα των θρησκευτικών θετικά ή αρνητικά. Η απάντηση στο ερώτημα απορρέει πλαγίως μέσα από τα επί μέρους ερωτήματα αλλά και ευθέως μέσα από την εξής ερώτηση: Αν το μάθημα των Θρησκευτικών ήταν προαιρετικό θα το διάλεγες; Η υπόθεση της έρευνας είναι ότι οι μαθητές κατά πλειοψηφία θα απαντήσουν ΟΧΙ σ’αυτή την ερώτηση. Ένας από τους στόχους της έρευνας είναι και η διαπίστωση πώς ακριβώς διδάσκεται σήμερα το μάθημα μέσα από τις απόψεις και περιγραφές των ίδιων των μαθητών. Γι’ αυτό θεωρήθηκε σκόπιμο να διαγραφεί μέσα από το ερωτηματολόγιο όλο το φάσμα των μέσων και των μεθόδων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διδασκαλία του μαθήματος. ΄Αλλοι στόχοι της έρευνας ήταν να διερευνήσει πώς οι μαθητές διάκεινται προς την ύλη και τους διδάσκοντες. Τα συμπεράσματα της έρευνας μπορούν να διαφωτίσουν τους ανθρώπους που ασχολούνται με τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό και τις μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα σχετικά με τις απόψεις τω μαθητών και τα κριτήριά τους όσον αφορά στον τρόπο προσφοράς ενός μαθήματος του αναλυτικού. Ακόμα, θεολόγοι και δάσκαλοι που θέλουν να εργάζονται παιδοκεντρικά και προσβλέποντας στη βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας τους μπορούν μέσα από τα συμπεράσματα της έρευνας να καθρεφτίσουν τον εαυτό τους και να προχωρήσουν σε μια εποικοδομητική αυτοκριτική. Απώτερος στόχος είναι πάντα η προσωπική ανάπτυξη και βελτίωση των εκπαιδευτικών αλλά και η ανάπτυξη και βελτίωση του ίδιου του μαθήματος. Η σύγχρονη βιβλιογραφία, μαρτυρεί την αλήθεια ότι το μάθημα της Χριστιανικής αγωγής είναι σήμερα παραμελημένο όσον αφορά τη διερεύνηση παραμέτρων που συνδέονται με αυτό. Πολύ σπάνια γίνονται έρευνες που να αφορούν το ρόλο του μαθήματος στο σύγχρονο σχολείο είτε αυτό ονομάζεται νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο ή λύκειο. Ακόμα πιο σπάνια είναι η διερεύνηση των στάσεων των μαθητών απέναντι στα διάφορα μαθήματα και κατά συνέπεια, απέναντι στο μάθημα των Θρησκευτικών. Δεδομένη είναι, αντίθετα, η θέση του μαθήματος στο ωρολόγιο πρόγραμμα όλων των βαθμίδων. Την ίδια διαπίστωση της έλλειψης συστηματικών ερευνών που να κωδικοποιούν τα αποτελέσματα των ερευνητικών προσπαθειών και επιτευγμάτων που συντελέστηκαν στο χώρο αυτό, διατυπώνει και ο Περσέλης, για τον Ελλαδικό χώρο. Aπό τη στιγμή που η εκπαίδευση γίνεται δημόσια, δινόταν πάντα χρόνος στο αναλυτικό πρόγραμμα όλων των βαθμίδων για τη διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών. Δύο περίοδοι των 40 λεπτών εβδομαδιαίως σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού και δύο περίοδοι των 45 λεπτών εβδομαδιαίως σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και Λυκείου. Τα εγχειρίδια φθάνουν μέχρι τώρα έτοιμα από την Ελλάδα εκτός από κάποια επιπλέον που ασχολούνται με την ιστορία της εκκλησίας της Κύπρου, τη Θεία Λειτουργία και ανθολόγια με βοηθητικά κείμενα. Η τακτική αυτή ακολουθείται σε όλα σχεδόν τα μαθήματα, για λόγους εθνικής ενότητας αλλά και οικονομικούς. Ο διαχωρισμός της ύλης παρέμεινε περίπου ο ίδιος για δεκαετίες. Η Πρώτη Γυμνασίου ασχολείται με την Παλαιά Διαθήκη, η Δευτέρα με την Καινή και η Τρίτη με την Εκκλησιαστική Ιστορία. Η Πρώτη Λυκείου με τη Λειτουργική, η Δευτέρα με τη Θρησκειολογία και η Τρίτη με την Ηθική. Ποιοτική αλλαγή και δυναμική παρέμβαση στη νέα πραγματικότητα του κόσμου που να αναδεικνύει την Ορθοδοξία και να της επιτρέπει να πάρει το ρόλο και τη θέση που της αξίζει στην παιδεία του κόσμου, θα συμβεί μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια, τη στιγμή που θα κατορθώσουν επιτέλους να απελευθερωθούν από τα δεσμά του κατακερματισμού σε παράλληλα και πουθενά συναντώμενα πεδία των διαφόρων θεολογικών κλάδων. [...]