Ανάλυση των σχολικών εγχειριδίων φυσικών επιστημών που διδάχτηκαν στο δημοτικό σχολείο κατά την περίοδο 1969 - 2012

Abstract

In the present study the textbooks of Natural Sciences of the last two grades of the Primary school for the period of 1969 – 2012 are examined. Its purpose is to record their content, to detect the existence or the absence of changes in content issues over time as well as the existence or lack of new scientific discoveries and technological applications.The study initially focuses on the path of the book from its first form till the first school textbooks and describes the policies applied to school textbooks from the establishment of theGreek state until today. It refers to the main stations of the teaching of Natural Sciences in Greece. It examines the presence of the course of Natural Sciences in the programs ofelementary education in Greece and lists the textbooks of Natural Sciences, which historically shaped the course of Natural Sciences in Greece initially and in the Greek state later.The study showed that during the period 1969-2012, the textbooks of Natural Sciences of the last two grades of the primary school provide scientific content in the fields of Science,Chemistry, Physics, Geology, Biology, technological applications, with limited historical references and minimal socio-economic issues. In addition, 2170 scientific topics wererecorded, which were included in 29 subcategories.Over the years the content of the textbooks has changed but retaining elements of traditional classic scientific content. The scientific content of Physics and Biology has the slightest changesover time and is the predominant content in the majority of the examined textbooks. Chemistry shows significant reductions over time, while Geology gradually declines and tends todisappear in textbooks from the 2000s onwards.The present study aims to be utilized by the educational community so that in its way it contributes both to the shaping of the content of the curricula and school textbooks, as well asto the daily practice of teaching Natural Sciences in compulsory education.

Η παρούσα μελέτη εξετάζει τα σχολικά εγχειρίδια των Φυσικών Επιστημών των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου της περιόδου 1969 – 2012.Σκοπός της να καταγράψει το περιεχόμενό τους, να ανιχνεύσει την ύπαρξη ή όχι μεταβολών στα θέματα περιεχομένου με την πάροδο του χρόνου καθώς και την ύπαρξη ή έλλειψη νέων επιστημονικών ανακαλύψεων και τεχνολογικών εφαρμογών. Η μελέτη εστιάζεται αρχικά στην διαδρομή του βιβλίου από την πρώτη μορφή του έως τα πρώτα σχολικά εγχειρίδια και περιγράφει τις πολιτικές, που εφαρμόστηκαν για τα σχολικά εγχειρίδια, από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Αναφέρεται στους κυριότερους σταθμούς της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών στην Ελλάδα. Εξετάζει την παρουσία του μαθήματος των Φυσικών Επιστημών στα προγράμματα της στοιχειώδους εκπαίδευσης στην Ελλάδα και παραθέτει τα σχολικά βιβλία των Φυσικών Επιστημών, που διαμόρφωσαν ιστορικά την πορεία των Φ.Ε στον ελληνικό χώρο αρχικά και στο ελληνικό κράτος αργότερα. Μέσα από τη μελέτη φάνηκε ότι κατά την περίοδο 1969-2012 τα σχολικά εγχειρίδια Φυσικών Επιστημών των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου της περιόδου 1969-2012 παρέχουν επιστημονικό περιεχόμενο στους τομείς της Διαδικασίας της επιστήμης, της Χημείας, της Φυσικής, της Γεωλογίας, της Βιολογίας, των τεχνολογικών εφαρμογών, με περιορισμένες ιστορικές αναφορές και με ελάχιστα κοινωνικοοικονομικά θέματα. Καταγράφηκαν 2170 επιστημονικά θέματα, τα οποία εντάχθηκαν σε 29 υποκατηγορίες. Στο πέρασμα των χρόνων το περιεχόμενο των εγχειριδίων μεταβάλλεται, διατηρώντας όμως στοιχεία παραδοσιακού κλασικού επιστημονικού περιεχομένου. Το επιστημονικό περιεχόμενο της Φυσικής και της Βιολογίας έχει τις μικρότερες μεταβολές με την πάροδο του χρόνου και είναι το κυρίαρχο περιεχόμενο στην πλειοψηφία των εξεταζόμενων εγχειριδίων. Η Χημεία παρουσιάζει σημαντικές μειώσεις με το πέρασμα του χρόνου, ενώ η Γεωλογία ελαττώνεται σταδιακά και τείνει να εκλείψει στα εγχειρίδια της δεκαετίας του 2000 και μετά. Από τις τεχνολογικές εφαρμογές που παρουσιάζονται μόνο έντεκα χαρακτηρίζονται ως οι σημαντικότερες τεχνολογικές εφαρμογές μετά τη χρονιά 1950.Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στην αξιοποίησή της από την εκπαιδευτική κοινότητα ώστε με τον τρόπο της να συμβάλλει τόσο στη διαμόρφωση του περιεχομένου των Αναλυτικών Προγραμμάτων και σχολικών εγχειριδίων Φ.Ε, όσο και στην καθημερινή πρακτική της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών στην υποχρεωτική εκπαίδευση.