Η δημιουργία Δημοσιονομικής Ένωσης και η ελληνική δημοσιονομική πολιτική

Abstract

The subject of this dissertation is the presentation of the evolution and shaping of Greek fiscal policy in the light of the creation of fiscal union in the euro area. From the establishment of the European Stability Mechanism in view of emergencies, to the further deepening of EMU with the Financial Union, the aim is to examine the delegation of powers and fiscal sovereignty to the internal legal order. The example of Greece holds a key position in this project, as through the Memoranda and fiscal programs, the "rescue" of the Greek economy was achieved. The crisis has therefore pushed the eurozone towards the institution of an unprecedented form of central government: the new fiscal union. The main aim of this study is a model of convergence of fiscal rules within the Eurozone, which will balance fiscal sovereignty in the internal legal order but at the same time, will be the background for the functioning of the fiscal union. The originality of the fiscal union lies in its construction around the following pillars, which are the proposed solution to the problematic Greek debt crisis. The pillars consist of mechanisms and institutions aimed at financing and coordinating fiscal policy. The first part of the Fiscal Union concerns the financing of weak countries through the programs of the European Stability Mechanism and a common budget, while the second part is related to the creation of institutions such as the Fiscal Councils that will closely monitor the fiscal situation of a country and thus prevent strong deviations of fiscal indicators. This evolutionary course underscores the need for the 'next step', which can only follow the direction of federal government. The future of Greek fiscal policy is particularly topical, focusing on the effectiveness of the economic measures taken for Greece. After all, strengthening European sovereignty and public resources is a fundamental step towards a political union in Europe. The structure of the dissertation is as follows: in the first part, the concept of fiscal stability as formulated in the European context is analyzed in detail and then, it is differentiated from the related concepts. The reasons leading to the new architecture of fiscal union are presented. The following is a thorough analysis of the Greek case that was the starting point of the new fiscal measures and mechanisms. Specifically, the measures taken and their effectiveness are analyzed. The second part is dedicated to the new fiscal architecture through rules, institutions and mechanisms, where the need for the creation of the fiscal union is documented as well as the way of its structure and operation. Furthermore, it is thoroughly investigated whether the above measures that make up the fiscal union function as restrictions on the internal legal order of the states. Finally, conclusions and proposals are drawn, highlighting the essential role of fiscal union and its prospects in the euro area and in Greece.

Αντικείμενο της παρούσας διατριβής αποτελεί, η παρουσίαση της εξέλιξης και διαμόρφωσης της ελληνικής δημοσιονομικής πολιτικής υπό το πρίσμα της δημιουργίας της δημοσιονομικής ένωσης στην ευρωζώνη. Από την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας εν όψει έκτακτων καταστάσεων, έως και την περαιτέρω εμβάθυνση της ΟΝΕ με τη Δημοσιονομική Ένωση, στόχος είναι η εξέταση της παραχώρησης αρμοδιοτήτων και η δημοσιονομική κυριαρχία στην εσωτερική έννομη τάξη. Νευραλγική θέση σε αυτό το εγχείρημα, κατέχει το παράδειγμα της Ελλάδας, καθώς μέσω των Μνημονίων και των δημοσιονομικών προγραμμάτων, επιτεύχθηκε η «διάσωση» της ελληνικής οικονομίας. Η κρίση συνεπώς, ώθησε την ευρωζώνη προς τη θεσμοθέτηση μιας πρωτοφανούς μορφής κεντρικής εξουσίας: της νέας δημοσιονομικής ένωσης. Βασική επιδίωξη της παρούσας μελέτης είναι ένα πρότυπο σύγκλισης δημοσιονομικών κανόνων στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, που θα ισορροπεί τη δημοσιονομική κυριαρχία στην εσωτερική έννομη τάξη αλλά ταυτόχρονα, θα αποτελέσει το υπόβαθρο λειτουργίας της δημοσιονομικής ένωσης. Η πρωτοτυπία της δημοσιονομικής ένωσης έγκειται στην οικοδόμησή της γύρω από τους παρακάτω πυλώνες, που αποτελούν την προτεινόμενη λύση στην προβληματική της ελληνικής κρίσης χρέους. Οι πυλώνες συνίστανται από μηχανισμούς και θεσμούς που στοχεύον στη χρηματοδότηση και το συντονισμό της δημοσιονομικής πολιτικής. Το πρώτο σκέλος της Δημοσιονομικής Ένωσης αφορά τη χρηματοδότηση των αδύναμων χωρών μέσω των προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και ενός κοινού προϋπολογισμού, ενώ το δεύτερο σκέλος, σχετίζεται με τη δημιουργία θεσμών όπως τα Δημοσιονομικά Συμβούλια που θα εποπτεύουν στενά τη δημοσιονομική κατάσταση μιας χώρας και άρα, θα αποτρέπονται οι έντονες αποκλίσεις των δημοσιονομικών δεικτών. Η εξελικτική αυτή πορεία, υπογραμμίζει την αναγκαιότητα του «επόμενου βήματος» το οποίο δεν μπορεί παρά να ακολουθήσει την κατεύθυνση της ομοσπονδιακής διακυβέρνησης. Ιδιαίτερα επίκαιρο ενδιαφέρον παρουσιάζει το μέλλον της ελληνικής δημοσιονομικής πολιτικής με επίκεντρο την αποτελεσματικότητα των οικονομικών μέτρων που λήφθηκαν για την Ελλάδα. Άλλωστε, η ενίσχυση της ευρωπαϊκής κυριαρχίας και των δημόσιων πόρων, αποτελεί ένα θεμελιώδες βήμα προς την κατεύθυνση μιας πολιτικής ένωσης στην Ευρώπη. Η δομή της διατριβής διαμορφώνεται ως εξής: στο πρώτο μέρος, αναλύεται διεξοδικά η έννοια της δημοσιονομικής σταθερότητας όπως διαμορφώθηκε στο ευρωπαϊκό πλαίσιο και εν συνεχεία, διαφοροποιείται από τις συναφείς έννοιες. Παρουσιάζονται οι λόγοι που οδηγούν στη νέα αρχιτεκτονική της δημοσιονομικής ένωσης. Ακολουθεί η ενδελεχής ανάλυση της ελληνικής περίπτωσης που αποτέλεσε την αφετηρία των νέων δημοσιονομικών μέτρων και μηχανισμών. Συγκεκριμένα, αναλύονται τα μέτρα που λήφθηκαν και η αποτελεσματικότητά τους. Το δεύτερο μέρος, είναι αφιερωμένο στη νέα δημοσιονομική αρχιτεκτονική μέσα από κανόνες, θεσμούς και μηχανισμούς, όπου τεκμηριώνεται η ανάγκη δημιουργίας της δημοσιονομικής ένωσης καθώς και ο τρόπος δομής και λειτουργίας της. Ακόμη, ερευνάται διεξοδικά εάν τα παραπάνω μέτρα που συνθέτουν τη δημοσιονομική ένωση, λειτουργούν ως περιορισμοί στην εσωτερική έννομη τάξη των κρατών. Τέλος, συνάγονται συμπεράσματα και προτάσεις, αναδεικνύοντας τον ουσιώδη ρόλο της δημοσιονομικής ένωσης και τις προοπτικές της στην ευρωζώνη και στην Ελλάδα.