Η εδαφική διάσταση της πολιτικής συνοχής για την προγραμματική περίοδο 2014-2020: συγκριτική ανάλυση του βαθμού ενσωμάτωσης της εδαφικής διάστασης στον αναπτυξιακό προγραμματισμό της προγραμματικής περιόδου 2014-2020 στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Abstract

Cohesion policy is strongly characterized by its territorial dimension, since its establishment, both by defining specific types of geographical areas and by allocating the Structural Funds resources to their needs. The recognition in the Treaty of the objective of territorial cohesion as the third objective of cohesion policy along with the objectives of economic and social cohesion further strengthened the territorial dimension of policy. One of the key features of the Cohesion Policy Reform in the 2014-2020 programming period was the anticipation and encouragement of the use of integrated and focused approaches to promote economic, social and territorial cohesion, while promoting territorial governance, but also governance and governance. the effectiveness and efficiency of public intervention as it responds to the specific needs of the territories and contributes to their attractiveness. The new territorial tools provided under Integrated Territorial Spatial Development allow to EU’s member States to combine the resources of the different European Structural Investment Funds of the EU and ensure the design and implementation of integrated interventions in specific types of land, on the basis of assessing the challenges they face. they face but also their special features and abilities. The theoretical approach to the above key question, the comparative analysis and evaluation of the EU Member States' Partnership Agreements (PA), the thirteen Regional Operational Programs (ROP) of Greece for the period 2014-2020 and the field survey via questionnaire lead to important findings regarding the territorial dimension of the Policy and to corresponding policy proposals in view of the new programming period 2021-2027.

Η Πολιτική Συνοχής χαρακτηρίζεται έντονα από την εδαφική διάσταση, ήδη από την καθιέρωσή της, τόσο με τον καθορισμό συγκεκριμένων τύπων γεωγραφικών περιοχών, όσο και με την κατανομή των διαθέσιμων πόρων των Διαρθρωτικών Ταμείων ανάλογα με τις ανάγκες τους. Η αναγνώριση στη Συνθήκη του στόχου της εδαφικής συνοχής ως του τρίτου στόχου της πολιτικής συνοχής συνάμα με τους στόχους της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, ενίσχυσε περαιτέρω την εδαφική διάσταση της πολιτικής. Ένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία της μεταρρύθμισης της Πολιτικής Συνοχής κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020, υπήρξε η πρόβλεψη και ενθάρρυνση της χρήσης ολοκληρωμένων και τοποκεντρικών προσεγγίσεων για την προώθηση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, προωθώντας παράλληλα την εδαφική διακυβέρνηση, αλλά και βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα της δημόσιας παρέμβασης καθώς ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες των εδαφών και συμβάλλουν στην ελκυστικότητά τους. Τα νέα εδαφικά εργαλεία που προβλέπονται στο πλαίσιο της Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης επιτρέπουν στα κ-μ να συνδυάζουν τους πόρους των διαφορετικών Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών Επενδυτικών Ταμείων της ΕΕ και να εξασφαλίζουν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ολοκληρωμένων παρεμβάσεων σε συγκεκριμένους τύπους εδαφών, στη βάση αξιολόγησης των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν αλλά και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους γνωρισμάτων και δυνατοτήτων. Η θεωρητική προσέγγιση του παραπάνω βασικού ερωτήματος, η συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση των Συμφωνιών Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) των κ-μ της ΕΕ, των δεκατριών Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) της Ελλάδας για την περίοδο 2014-2020, αλλά και η έρευνα πεδίου μέσω ερωτηματολογίου οδηγούν σε σημαντικές διαπιστώσεις, όσον αφορά την εδαφική διάσταση της Πολιτικής και σε αντίστοιχες προτάσεις πολιτικής ενόψει και της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027.