Πηγές διαμόρφωσης των πεποιθήσεων αυτοαποτελεσματικότητας εκπαιδευομένων και στελεχών επαγγελματικής συμβουλευτικής

Abstract

Due to today’s socio-economic variability and turbulence in the word of work career counselors’ work has become quite demanding. The professional roles practitioners have been undertaking range from strengthening individuals’ psychosocial resources (Sidiropoulou-Dimakakou, Argyropoulou, Drosos, Kaliris, & Mikedaki, 2014) to delivering therapeutical interventions for the management of personal issues which interact with career development (McIlveen, 2015). Therefore, career counselors need to constantly acquire fresh knowledge, special skills, and have the appropriate level of self-efficacy beliefs in order to address effectively their complex roles and tasks (Kaliris, Sidiropoulou-Dimakakou, Argyropoulou, & Fakiolas, 2013).This doctoral dissertation lied upon the Sociocognitive Theory framework (Bandura, 1997, 2012) and especially, on its facet that relates to the self-efficacy formation resources. Central aim of the research was to gain a deeper understanding of the possible sources-factors on which career counselors rely on to construct a sense of confidence in their skills. In essence, career counseling self-efficacy beliefs are of vital importance as they are associated with higher levels of motivation and performance in counseling (Gilliam, 2012; Wan Jaafar, Mohamed, Bakar, & Ahmad Tarmizi, 2009).A mixed methods sequential exploratory design (Creswell, 2009) was implemented to serve the scope of this research endeavor, consisting of two main phases. The themes, the codes, and the excerpts generated from the first qualitative phase were combined with the relevant theory in order to develop a new scale for assessing sources of career counseling self-efficacy beliefs (SCCSE). In a pilot study with 118 career counselors, SCCSE demonstrated satisfying internal consistency coefficients (α) and the expected structure, as well. Based on statistical and conceptual criteria 56 items were retained. In the second, quantitative phase, after some retests, additional items were detracted with the final form consisting of 34 questions. The SCCSE, a modified Greek form of the Career Counseling Self-Efficacy Scale (Ο’Brien, Heppner, Flores, & Bikos, 1997), the Core Self-Evaluations Scale (Judge, Erez, Bono, & Thoresen, 2003) and an improvised questionnaire of demographics, were administered to 219 career counselors working at various agencies and offices (e.g. Liaison Offices, Public Employment Services, Career Guidance and Counseling Centers etc.), as well as 31 postgraduate students in career guidance and counseling.The findings of the study are to a high extent consistent with those of previous related research, while they also empirically confirmed the theoretical views about the informational sources which may formulate self-efficacy beliefs (Bandura, 1997, 2005, 2012) in both samples. In particular, it was found that, according to their scores, career counselors tend to rely more than trainees on “previous relevant experience” while trainees were based more than career counselors on “experiences of supervision and mentoring” and on “feedback received by colleagues”. The results of a profile analysis with repeated measures showed that the score patterns of counselors and trainees with regard to the various sources of career counseling self-efficacy beliefs differ significantly with each other and are not shaped in a parallel manner. Nevertheless, the participants as a whole, reported high scores (above 3,5) in dimensions associated with past career counseling experience, received training, repeated successes in counseling services, and feedback received by clients. The aforementioned dimensions were also positively correlated with scores of self-efficacy beliefs. Finally, a multiple regression analysis revealed that multiple correlation among “length of past experience in career guidance and counseling”, “core self-evaluations (or positive self-concept)”, and “constant training in new career counseling methods, approaches, and techniques” could account for 34% of the variance at practitioners’ self-efficacy scores. The importance of these results is discussed in relation to the career counseling effectiveness, professionals’ self-evaluation practices and designing of career counseling training programs.

Το έργο των επαγγελματικών συμβούλων, σε εποχή κοινωνικο-οικονομικής μεταβλητότητας και αστάθειας στον κόσμο της εργασίας, γίνεται ιδιαίτερα απαιτητικό και μπορεί να εκτείνεται από την ενδυνάμωση ψυχοκοινωνικών πηγών (Σιδηροπούλου-Δημακάκου, Αργυροπούλου, Δρόσος, Καλίρης, & Μικεδάκη, 2014), έως και την υλοποίηση θεραπευτικών παρεμβάσεων για προσωπικά προβλήματα που αλληλεπιδρούν με την επαγγελματική ανάπτυξη (McIlveen, 2015). Επομένως, για να ανταποκρίνονται οι σύμβουλοι στους πολύπλοκους ρόλους και αρμοδιότητές τους με επιτυχία, χρειάζεται να αποκτούν διαρκώς νέες γνώσεις, ειδικές δεξιότητες, όπως επίσης, να διαθέτουν κατάλληλες πεποιθήσεις αυτοαποτελεσματικότητας σχετικά με τις συμβουλευτικές παρεμβάσεις (Καλίρης, Σιδηροπούλου-Δημακάκου, Αργυροπούλου, & Φακιολάς, 2013).Η παρούσα διδακτορική έρευνα στηρίχθηκε στο πλαίσιο της κοινωνιογνωστικής θεωρίας (Bandura, 1997, 2012) και ειδικότερα, στην προσέγγιση σχετικά με τις πηγές πληροφόρησης που διαμορφώνουν τις πεποιθήσεις αυτοαποτελεσματικότητας. Kεντρικός στόχος της έρευνας ήταν η βαθύτερη κατανόηση των πιθανών πηγών-παραγόντων στους οποίους βασίζονται οι επαγγελματικοί σύμβουλοι για να δομήσουν αίσθηση εμπιστοσύνης στις ικανότητές τους. Το τελευταίο χαρακτηριστικό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς συνδέεται με την κινητοποίηση και στην αποτελεσματικότητα των συμβούλων (Gilliam, 2012. Wan Jaafar, Mohamed, Bakar, & Ahmad Tarmizi, 2009).Χρησιμοποιήθηκε διερευνητικός ακολουθιακός σχεδιασμός (sequential exploratory design, Creswell, 2009) με δύο κύριες φάσεις. Το περιεχόμενο των θεμάτων, των κωδικών και των αποσπασμάτων λόγου που προήλθαν από την πρώτη ποιοτική (qualitative) φάση καθώς και η σχετική θεωρία, συνδυάστηκαν για να κατασκευαστεί μια νέα Κλίμακα αξιολόγησης των Πηγών Αυτοαποτελεσματικότητας στην Επαγγελματική Συμβουλευτική (ΚΠΑΕΣ). Σε πιλοτική έρευνα (Ν=118) βρέθηκε ότι η ΚΠΑΕΣ διαθέτει ικανοποιητικούς δείκτες αξιοπιστίας και την αναμενόμενη δομή. Mε βάση στατιστικά και εννοιολογικά κριτήρια διατηρήθηκαν 56 ερωτήματα. Στη δεύτερη ποσοτικότροπη (quantitative) φάση, μετά από επανέλεγχο αφαιρέθηκαν εκ νέου ορισμένα εξ αυτών και έτσι, η τελική μορφή αποτελείται από 34 ερωτήματα. Η ΚΠΑΕΣ συνδυάστηκε με την ελληνική τροποποιημένη μορφή της Κλίμακας Αυτοαποτελεσματικότητας στην Επαγγελματική Συμβουλευτική (Ο’Brien, Heppner, Flores, & Bikos, 1997), την Kλίμακα Kύριων Aυτοαξιολογήσεων (Judge, Erez, Bono, & Thoresen, 2003) και αυτοσχέδιο ερωτηματολόγιο ατομικών-δημογραφικών χαρακτηριστικών, που χορηγήθηκαν τόσο σε στελέχη (Ν=219) όσο και σε μεταπτυχιακούς φοιτητές επαγγελματικής συμβουλευτικής και προσανατολισμού (Ν=31).Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν εμπειρικά, σε μεγάλο βαθμό, τις θεωρητικές θέσεις σχετικά με τις θεμελιώδεις πηγές πληροφόρησης που διαμορφώνουν την αυτοαποτελεσματικότητα (Bandura, 1997, 2005, 2012). Συγκεκριμένα, βρέθηκε ότι,οι σύμβουλοι τείνουν να βασίζονται σε μεγαλύτερο βαθμό στην «προηγούμενη συναφή εμπειρία» συγκριτικά με τους εκπαιδευόμενους, ενώ οι εκπαιδευόμενοι, βασίζονταν περισσότερο, συγκριτικά με τους συμβούλους, στις εμπειρίες «καθοδήγησης και εποπτείας» και στην «επιβεβαίωση μέσω της ανατροφοδότησης από συναδέλφους». Τα αποτελέσματα ανάλυσης προφίλ επαναλαμβανόμενων μετρήσεων (profile analysis with repeated measures) έδειξαν ότι τα μοτίβα των βαθμολογιών που σημείωσαν οι σύμβουλοι και οι εκπαιδευόμενοι στις πηγές διαμόρφωσης των πεποιθήσεων αυτοαποτελεσματικότητας διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους και δεν κινούνται με παράλληλο τρόπο. Ωστόσο, και οι δύο ομάδες συμμετεχόντων σημείωσαν υψηλές βαθμολογίες (άνω του 3,50) σε διαστάσεις που σχετίζονταν με την αποκτηθείσα εμπειρία, την εκπαίδευση, τις επαναλαμβανόμενες επιτυχίες και την ανατροφοδότηση από τους πελάτες. Οι διαστάσεις αυτές συνδέονταν θετικά με την αυτοαποτελεσματικότητα και στα δύο δείγματα. Τέλος, ανάλυση πολλαπλής παλινδρόμησης έδειξε ότι η πολλαπλή συσχέτιση της «διάρκειας προϋπηρεσίας», των «κύριων αυτοαξιολογήσεων/θετικής αυτοαντίληψης» και της «συνεχούς κατάρτισης σε νέες μεθόδους, προσεγγίσεις και τεχνικές» εξηγεί το 34% της διασποράς των τιμών αυτοαποτελεσματικότητας στην επαγγελματική συμβουλευτική. Τα ευρήματα συζητούνται υπό το πρίσμα της σημασίας τους για την αποτελεσματικότητα του συμβουλευτικού έργου, την αυτοαξιολόγηση και το σχεδιασμό προγραμμάτων κατάρτισης των επαγγελματικών συμβούλων.