Η επίδραση ενός προγράμματος κινηματογραφικής παιδείας μέσω της θεωρίας της σχεδιασμένης συμπεριφοράς στις στάσεις μαθητών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ως προς τα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή αναπηρία

Abstract

The purpose of this paper was to examine the impact of a short film education program on students' attitudes in the last two grades (Fifth and Sixth Grade) of Primary Education towards disability or special educational needs (SEN) students, on the issue of their integration into the school environment. The survey involved 597 pupils who were divided into two groups, the control group and the intervention group. The intervention group was divided into three subgroups: a) students who watched films on disability (IG 1); b) students who watched the same films and talked about them (IG 2); and c) students who created a short film about disability (IG3). In the first two subgroups seven short films were screened. These films were distinguished or awarded at the International Short Film Competition that has taken place over the last 8 years with the approval of the Ministry of Education, Research and Religious Affairs, and is implemented by the Primary Education Directorate of Serres, the Short Film Festival of Drama, the Department of Educational Radio and Television of The Ministry of Foreign Affairs, the Secretariat General for Media and Communication, the Embassy of Cyprus in Greece and the Public Television Service. These films were selected by an evaluation committee set up by the above mentioned organizations with the aim of recommending cinematic creations suitable for educational purposes and which can be used to assess the effect of cinema on the attitudes of student viewers. After the end of the screening of the films attended by all pupils, three questionnaires were filled in, assessing the attitudes of non-Disabled pupils towards integrating Disabled pupils or students into three different time periods: before, during and two months after the end of the intervention. The questionnaires used were: a) a range of demographic characteristics; b) the general attitude factor consisting of nine questions from the Nikolaratzi and Reybekiel questionnaire (2001); c) the modified questionnaire (Theodorakis et al., 1995) based on the Theory of Planned Behavior.Two factors analysis with two-way ANOVA with repeated measures was applied to examine the differences between the measurements and the groups. The results showed a more positive attitude and greater acceptance of children without disabilities or SEN, towards children with disabilities or SEN following the screening of the films. Moreover, the children of the third group showed higher scores with regard to their attitudes towards children with disabilities. It is recommended that similar programs be implemented with a longer duration, while the production of the films be made by the pupils themselves. Cinema can be used in the school environment to raise pupils' awareness and influence on their attitudes to people with SEN or disabilities, as well as other social groups or social issues.

Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να αξιολογήσει την επίδραση ενός προγράμματος ταινιών μικρού μήκους στις στάσεις μαθητών/τριων οι οποίοι φοιτούν στις δύο τελευταίες τάξεις (Ε΄ και Στ΄Δημοτικού) της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης προς τους/τις μαθητές/τριες με Αναπηρία ή Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (ΕΕΑ), ως προς το θέμα της ενσωμάτωσής τους στο σχολικό περιβάλλον. Στην έρευνα συμμετείχαν 597 μαθητές/τριες οι οποίοι χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, την ομάδα ελέγχου (OE) και την ομάδα παρέμβασης (OΠ). Η ομάδα παρέμβασης χωρίστηκε σε τρεις υποομάδες: α) μαθητές που είδαν ταινίες με θέμα την αναπηρία (Ο.Π.1), β) μαθητές που είδαν τις ίδιες ταινίες και συζήτησαν γι’ αυτές (Ο.Π.2) και γ) μαθητές που δημιούργησαν ταινία μικρού μήκους με θέμα την αναπηρία (Ο.Π.3). Στις δύο πρώτες υποομάδες προβλήθηκαν εφτά ταινίες μικρού μήκους. Οι εν λόγω ταινίες διακρίθηκαν ή και βραβεύτηκαν στον Διεθνή Διαγωνισμό Ταινιών Μικρού Μήκους που υλοποιείται τα τελευταία οκτώ χρόνια με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων από τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Σερρών, το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, το Τμήμα Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης του ΥΠ.Π.Ε.Θ., τη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, την Πρεσβεία της Κύπρου στην Ελλάδα και τη Δημόσια Τηλεόραση. Οι ταινίες αυτές επιλέχθηκαν από επιτροπή αξιολόγησης που συγκρότησαν οι παραπάνω φορείς, με σκοπό να προτείνουν κινηματογραφικές δημιουργίες που είναι κατάλληλες για παιδαγωγική αξιοποίηση και οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση της επίδρασης του κινηματογράφου στις στάσεις των θεατών μαθητών. Μετά το τέλος της προβολής των ταινιών που παρακολούθησαν όλοι οι μαθητές/τριες, συμπληρώθηκαν τρία ερωτηματολόγια με τα οποία αξιολογήθηκαν οι στάσεις των μαθητών/τριων χωρίς Αναπηρία ως προς την ενσωμάτωση των μαθητών/τριων με Αναπηρία ή (ΕΕΑ) σε τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδους: πριν, κατά την διάρκεια και στο τέλος της παρέμβασης μετά από δύο μήνες. Τα ερωτηματολόγια που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: α) μια κλίμακα δημογραφικών χαρακτηριστικών β) τον παράγοντα γενικής στάσης που αποτελούνταν από εννέα ερωτήσεις προερχόμενες από το ερωτηματολόγιο των Nikolaratzi και Reybekiel (2001) γ) το τροποποιημένο ερωτηματολόγιο (Theodorakis et al., 1995) βασισμένο στην Θεωρία Σχεδιασμένης Συμπεριφοράς. Για την εξέταση των διαφορών μεταξύ των μετρήσεων και των ομάδων εφαρμόστηκε ανάλυση διακύμανσης δύο παραγόντων με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις στον δεύτερο παράγοντα (two-way ANOVA with repeated measures). Τα αποτελέσματα έδειξαν θετικότερη άποψη και μεγαλύτερο βαθμό αποδοχής των παιδιών χωρίς αναπηρία ή ΕΕΑ, προς τα παιδιά με αναπηρία ή ΕΕΑ, μετά την προβολή των ταινιών. Επίσης, ότι τα παιδιά της τρίτης ομάδας που δημιούργησαν τη δική τους ταινία με θέμα την αναπηρία παρουσίασαν θετικότερες στάσεις απέναντι στα παιδιά με αναπηρία. Προτείνεται η εφαρμογή παρόμοιων προγραμμάτων με μεγαλύτερη χρονική διάρκεια ενώ παράλληλα η παραγωγή των ταινιών να γίνεται από τους ίδιους τους/τις μαθητές/τριες. Ο κινηματογράφος μπορεί να αξιοποιηθεί στο σχολικό περιβάλλον με σκοπό την ευαισθητοποίηση των μαθητών και την επίδραση στις στάσεις τους για τα άτομα με ΕΕΑ ή αναπηρία αλλά και άλλες κοινωνικές ομάδες ή κοινωνικά θέματα.