Γεωγραφικά πληροφοριακά συστήματα για την καταγραφή και γεωχωρική ανάλυση μυκηναϊκών θέσεων της Μεσσηνίας

Abstract

The present PhD thesis focuses on the application of spatial analysis in archaeology and can contribute in multiple ways in the contemporary discussions of archaeological research. The research presented here focuses on the Prefecture of Messinia, an area which formed the Kingdom of Pylos during the Mycenaean period. All known Mycenaean archaeological sites of this area were identified and recorded; the sites were then mapped in detail and introduced in a Geographic Information System.Moreover, this work serves as the first effort to create an analytical model aiming at the detailed examination of the characteristics of Mycenaean habitation centers. More specifically, an effort was made to identify the common environmental parameters of the sites (from a geological, morphological and climatic point of view) and to evaluate whether the selection of habitation areas by the Mycenaeans was random or it followed specific criteria. Finally, a modern prediction model for the location of likely archaeological sites is presented; during the design of the model great effort was made to tackle some of the significant criticisms which had arose in the past regarding this type of predictive models. This prediction model is innovative in trying to incorporate critical thinking in the process of evaluating specific archaeological questions. The introduction of critical thinking in the model is made in a simple and straightforward way, making both its use and interpretation especially easy. The most significant advantage of the suggested model is that it is particularly easy to update or readjust to different environments, areas and eras. Its use can lead to the determination of the areas where habitation centers have the highest probability to be located, thus facilitating the archaeological research and the identification of so far unknown sites.

Η συμβολή της παρούσας ΔΔ στην αρχαιολογία και γενικότερα στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες είναι πολυδιάστατη. Η παρούσα πραγμάτευση αποτελεί ένα συνδυασμό χωρικών αναλύσεων και αρχαιολογίας.Η περιοχή στην οποία αναπτύχθηκε η έρευνά είναι ο σημερινός Νομός Μεσσηνίας, ο οποίος κατά τη Μυκηναϊκή Περίοδο, αποτελούσε το βασίλειο της Πύλου. Μέσω του εντοπισμού και της καταγραφής όλων των αρχαιολογικών θέσεων της Μυκηναϊκής περιόδου στην περιοχή, έγινε εκτενής τοπογραφική αποτύπωση όλων των ήδη γνωστών θέσεων και εισαγωγή τους σε σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών.Επίσης είναι η πρώτη φορά που δημιουργείται ένα μοτίβο μοντέλου ανάλυσης των Μυκηναϊκών οικιστικών θέσεων της Μεσσηνίας, στο οποίο γίνεται μια προσπάθεια ερμηνείας των κοινών χαρακτηριστικών, των συνθηκών του περιβάλλοντος χώρου (αναλύοντας χαρακτηριστικά γεωμορφολογικού, γεωλογικού και κλιματολογικού ενδιαφέροντος), με σκοπό την υπόθεση της τυχαιότητας ή μη, της επιλογής των οικιστικών θέσεων από τους Μυκηναίους Έλληνες και την προσπάθεια αποσαφήνισης των κυριότερων χαρακτηριστικών επιλογής τέτοιου είδους θέσεων.Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ένα σύγχρονο μοντέλο πρόβλεψης αρχαιολογικών θέσεων, το οποίο προσπαθεί να περιορίσει όλες τις επικρίσεις που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί για τέτοιου είδους μοντέλα. Το ίδιο μοντέλο καινοτομεί ως προς τη δημιουργία της κριτικής σκέψης, μέσω της ενσωμάτωσης στο μοντέλο του αρχαιολογικού ερωτήματος. Η εισαγωγή της κριτικής σκέψης γίνεται με τρόπο ευκολονόητο τόσο για το μελετητή όσο και για τον αναγνώστη ενώ το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που παρουσιάζει είναι ότι μπορεί εύκολα να αναπροσαρμοστεί και να αναδιατυπωθεί για διαφορετικά περιβάλλοντα, περιόδους και κοινωνίες. Με την εξαγωγή των αναλύσεων του μοντέλου παρουσιάζονται οι νέες, υποψήφιες προς διερεύνηση θέσεις.