Οι σχέσεις της ΝΔ-Δ Πελοποννήσου με την Μινωϊκή Κρήτη κατά την ΥΕ Ι - ΥΕ ΙΙΑ περίοδο: οι ενδείξεις της κεραμεικής

Abstract

The present doctoral thesis intends to investigate the relations of SW - W Peloponnese with Minoan Crete during the Early Mycenaean period (LH I and LH IIA). The detailed study of fine pottery of LH I and Palace style pottery of LH IIA aims at the discrimination between the Cretan imports and their local imitations. In addition, the present research deals with the Minoan imports and influences on aspects of material culture other than pottery, as for instance, palace and burial architecture, burial customs, wall paintings, seals, cult objects, stone vases, metal vases, weapons and jewelry. The approach of ceramic material of SW - W Peloponnese which is connected with the Minoan tradition is moved methodologically round two fundamental governing axes. The first axis concerns the Typology of shapes and decorative motives, while the second concerns the Study of Development and Distribution of shapes and decorative motives. In the SW - W Peloponnese the earliest traces of Minoan influence are detected in deposits at the settlement of Nichoria, which contained material of the LH I period. The influence of the LM IA pottery of Crete and particularly of the local LM IA style of Kythera was of decisive importance for the formation of the local LH I Mycenaean style of SW - W Peloponnese. During the LH IIA/LM IB period the Minoan imports in pottery and in other aspects of material culture reached their peak. In conclusion, the region of SW - W Peloponnese did not constitute Minoan colony, as had been supported in the past by some scholars, but cultivated narrow relations with Crete at the above period. These relations include not only the distribution of objects in the frame of commercial exchanges, but also the locomotion from Crete, Kythera or Ayios Stefanos in Laconia, of potters and other craftsmen, who contributed in the transmission and incorporation of elements of Minoan culture in the local artistic creations. In any case the archaeological data imply small scale and likely short-lived installation of Minoan craftsmen, who likely toured in the bigger centres of the region. In the frame of these relations the contribution of Kythera mainly, and Ayios Stefanos circumstantially, is recognized as particularly important.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή σκοπό έχει να διερευνήσει τις σχέσεις της ΝΔ -Δ Πελοποννήσου με την μινωική Κρήτη κατά την πρώιμη μυκηναϊκή εποχή (ΥΕ Ι και ΥΕ ΙΙΑ). Ουσιαστικό εργαλείο για τον προσδιορισμό των σχέσεων αυτών αποτελεί, πρωτίστως, η λεπτομερής μελέτη της γραπτής, καλής ποιότητος κεραμεικής της ΥΕ Ι, καθώς και της ΥΕ ΙΙΑ κεραμεικής ανακτορικού ρυθμού της ΝΔ -Δ Πελοποννήσου, με στόχο την διάκριση μεταξύ των Κρητικών εισαγωγών και των τοπικών απομιμήσεών τους. Σε δεύτερο επίπεδο, επιχειρείται η συνοπτική θεώρηση της εμφανίσεως μινωικών εισαγωγών και επιδράσεων σε άλλους τομείς του υλικού πολιτισμού της ΝΔ -Δ Πελοποννήσου, πλην της κεραμεικής, όπως στην ανακτορική και ταφική αρχιτεκτονική, τα ταφικά έθιμα, την ζωγραφική, την σφραγιδογλυφία, τα λίθινα αγγεία, την λατρεία και τα λατρευτικά αντικείμενα, τα μετάλλινα αγγεία, τα όπλα και την κοσμηματοτεχνία. H προσέγγιση του κεραμεικού υλικού, το οποίο συνδέεται με την μινωική παράδοση, κινείται μεθοδολογικά γύρω από δύο βασικούς κατευθυντήριους άξονες. Ο πρώτος άξονας αφορά στην Τυπολογία των σχημάτων και των διακοσμητικών θεμάτων, ενώ ο δεύτερος αφορά στην Μελέτη της Εξελίξεως και Διαδόσεως των σχημάτων και των διακοσμητικών θεμάτων. Στην ΝΔ - Δ Πελοπόννησο τα παλαιότερα ίχνη μινωικής επιδράσεως ανιχνεύονται σε αποθέσεις από τον οικισμό των Νιχωρίων, οι οποίες περιείχαν υλικό της ΜΕ Ι περιόδου. Αποφασιστικής σημασίας για την διαμόρφωση του τοπικού ΥΕ Ι μυκηναϊκού ρυθμού ήταν η επίδραση της ΥΜ ΙΑ κεραμεικής της Κρήτης και κυρίως του τοπικού ΥΜ ΙΑ ρυθμού των Κυθήρων. Κατά την ΥΕ ΙΙΑ/ΥΜ ΙΒ οι μινωικές εισαγωγές στην κεραμεική, αλλά και τους υπόλοιπους τομείς, φθάνουν στην μέγιστη ακμή τους. Συμπερασματικά, η περιοχή της ΝΔ -Δ Πελοποννήσου δεν απετέλεσε μινωική αποικία, όπως είχε υποστηριχθεί παλαιότερα από ορισμένους μελετητές, αλλά καλλιέργησε στενές σχέσεις με την Κρήτη κατά την ανωτέρω περίοδο. Οι σχέσεις αυτές περιλαμβάνουν όχι μόνον την διακίνηση αντικειμένων στο πλαίσιο των εμπορικών ανταλλαγών, αλλά και την μετακίνηση από την Κρήτη, τα Κύθηρα ή τον Άγιο Στέφανο Λακωνίας, κεραμέων και άλλων τεχνιτών, οι οποίοι φαίνεται ότι συνέβαλαν στην μετάδοση και ενσωμάτωση στοιχείων του μινωικού πολιτισμού στις τοπικές καλλιτεχνικές δημιουργίες. Πάντως τα αρχαιολογικά δεδομένα υποδηλώνουν μικρής κλίμακας και πιθανόν ολιγόχρονη κάθε φορά εγκατάσταση των μινωιτών τεχνιτών, οι οποίοι πιθανόν περιόδευαν στα μεγαλύτερα κέντρα της περιοχής. Στο πλαίσιο των σχέσεων αυτών η συμβολή των Κυθήρων πρωτίστως, και του Αγίου Στεφάνου δευτερευόντως, αναγνωρίζεται ως ιδιαίτερης σημασίας.