Κωνσταντίνος Αγαθόφρων Νικολόπουλος

Abstract

Ένας Έλληνας, σύγχρονος του Κοραή, του Σολωμού και του Κάλβου, χαρακτηριστική όσο και αδικημένη μορφή των αρχών του 19ου αιώνα, είναι και ο Κωνσταντίνος Αγαθόφρων Νικολόπουλος (Σμύρνη 1786 – Παρίσι 1841). Πολυσχιδής προσωπικότητα που συνδύαζε τη βαθειά μόρφωση με την αγάπη προς την πατρίδα. Σ’ αυτά τα δύο ιδανικά αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του. Δίδαξε την ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία σε δεκάδες Ευρωπαίους ελληνιστές, έγραψε εκατοντάδες επιστημονικά, λογοτεχνικά και πατριωτικά κείμενα και με πάμπολες στερήσεις δημιούργησε και αφιέρωσε στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Ανδρίτσαινα μια από τις αξιολογότερες βιβλιοθήκες της εποχής του. Μια από τις δραστηριότητές του ήταν και η ενασχόλησή του με τη μουσική χάρη στην οποία έχουμε αρκετές και αξιόλογες παρτιτούρες. Το περιεχόμενο αυτής της εργασίας δεν είναι δυνατόν να συμπεριλάβει όλες τις δραστηριότητες του Νικολόπουλου. Άλλωστε πολλές από αυτές έχουν παρουσιασθεί ήδη από εξέχοντες μελετητές. Βέβαια υπάρχουν ακόμα πολλές άγνωστες πτυχές στη ζωή του. Έτσι, αφ’ ενός θα αρκεστούμε σε απλές αναφορές των ήδη γνωστών, παραπέμποντας βιβλιογραφικά τους ενδιαφερομένους στις κατάλληλες πηγές, αφ’ ετέρου θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε τη βιογραφία του με νέα στοιχεία που για πρώτη φορά παρουσιάζονται. Τρεις ιδιότητες αυτού του πολυτάλαντου δημιουργού δεν έχουν γίνει γνωστές στο ευρύ κοινό. Και μπορεί ο λογοτέχνης Νικολόπουλος να έχει παρουσιασθεί σε ένα πολύ μικρό ποσοστό, αλλά ο μουσικός και ο αρχαιολόγος είναι ιδιότητές του που δεν είναι σχεδόν καθόλου γνωστές. Έτσι η εργασία μας θα συμπεριλάβει αρκετά από τα ποιήματά του, χωρίς να προσπαθήσει να εμβαθύνει κριτικά σ’ αυτό, μερικές από τις αρχαιολογικές σημειώσεις του, πάλι χωρίς κανένα σχολιασμό και τέλος συστηματικά θα προσπαθήσει να παρουσιάσει όσα μουσικά έργα διασώθηκαν, είτε σε ολοκληρωμένη μορφή είτε μισοτελειωμένα, ώστε να γίνουν γνωστά στου ευρύ κοινό. Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζονται όλα τα διασωθέντα μουσικά του έργα και γι’ αυτό δίδεται ιδιαίτερο βάρος στην εργασία μας. Παράλληλα θα γίνει προσπάθεια να σκιαγραφηθεί η εποχή του και το περιβάλλον του, δηλαδή τα πρώτα δείγματα του ρομαντισμού, με το ταυτόχρονο πέρασμα των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης και στη μουσική, ιδεών που τροφοδότησαν και την Ελληνική και εκφράστηκαν μέσα από το φιλελληνικό κίνημα. Η εργασία μας χωρίζεται σε τρία μέρη. Στον πρώτο τόμο εξετάζεται η ζωή και το έργο, λογοτεχνικό και μουσικό, του Νικολόπουλου και παρουσιάζονται όσα τεκμήρια είναι απαραίτητα καθώς και η σχετική βιβλιογραφία. Στον δεύτερο περιλαμβάνονται όλες οι αποκαταστάσεις στα μουσικά του έργα ώστε να αποτελούν παρτιτούρες έτοιμες για εκτέλεση. Τέλος στον τρίτο τόμο παρατίθενται όσα κείμενα και λογοτεχνικά του έργα έχουν βρεθεί, είτε σε φωτογραφική ανατύπωση (facsimile) των παλαιοτύπων φυλλαδίων, είτε γίνεται η πρώτη απόπειρα έκδοσης όσων βρίσκονται σε χειρόγραφη μορφή.