Μελέτη της κόπωσης ως χρόνιο σύμπτωμα σε ασθενείς με αιμοσφαιρινοπάθειες

Abstract

Introduction: Fatigue as a pathological condition is associated with a variety of diseases. Hemoglobinopathies and their regular transfusions are associated with chronic fatigue, which is often referred to as a non-specific symptom by patients, but in which chronic fatigue has not yet been studied.Purpose: The purpose of this study is to investigate the effect of fatigue in transfusion-dependent Greek patients with hemoglobinopathies and its correlation with psychological and biological parameters.Methodology - study population: This a cross-sectional study. Patients with hemoglobinopathies under transfusion therapy, from 2 Thalassaemia Transfusion Centers (TTC) of major urban cities and 3 TTC from rural cities participated in the study. Multidimentional Fatigue Inventory (MFI), Depression, Anxiety and Stress scale (DASS), Euro5D thermometer for the current health status, and a survey of demographic, disease and biological indicators were used for the study. Measurements of cortisol and vitamin D3 were received as potential factors - biological markers associated with fatigue. Statistical analysis was performed using the SPSS 21 package for windows.Results: The study population consisted of 302 patients (57.1% were women). 81.4% of the population suffered from thalassemia major. 77% of participants said they felt fatigue. 11.2% of them experienced severe liver haemosiderosis and 6.5% heart haemosiderosis. The health status of the population under investigation was assessed as good (69.9 ± 19.3). Regarding fatigue according to MFI, General fatigue (12.09 ± 2.8), Physical fatigue (11.9 ± 3.2), Reduced activity (11.35 ± 3.3), Reduced mobilization (10, 29 ± 2.9) and mental fatigue (10.05 ± 2.6), indicative of moderate to severe fatigue. On the contrary, no signs of anxiety, depression and stress are recorded according to the DASS questionnaire. Vitamin D3 (25-hydroxyvitamin) measurements revealed deficiency and lack of the factor in a significant percentage of the population (85.6%), while cortisol values were within normal limits.Conclusions: Transfusion-dependent patients with hemoglobinopathies have higher fatigue levels than the general population. Fatigue in hemoglobinopathies appears to be correlated with the current state of health (which is associated with the complications of the disease), omission of and reduced compliance to chelation therapy, and finally the use of subcutaneous chelation therapy. Further studies will help identify potential agents involved in the incidence of fatigue in this population.

Εισαγωγή: Η κόπωση ως παθολογική κατάσταση σχετίζεται με πληθώρα νοσημάτων. Οι αιμοσφαιρινοπάθειες και η θεραπεία τους με τακτικές μεταγγίσεις, σχετίζονται με την χρόνια κόπωση η οποία αναφέρεται συχνά ως μη ειδικό σύμπτωμα από τους ασθενείς, πλην όμως, χωρίς να έχει μελετηθεί επαρκώς ακόμη. Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας μελέτης, είναι η διερεύνηση της κόπωσης σε μεταγγισιοεξαρτώμενους Έλληνες ασθενείς με αιμοσφαιρινοπάθειες και η συσχέτιση της με ψυχολογικές και βιολογικές παραμέτρους. Μεθοδολογία- πληθυσμός μελέτης: Η παρούσα μελέτη, αποτελεί μια περιγραφική συγχρονική μελέτη επιπολασμού (cross-sectional). Στην μελέτη συμμετείχαν πολυμεταγγιζόμενοι ασθενείς με αιμοσφαιρινοπάθειες, από 2 Μονάδες Μεσογειακής Αναιμίας (Μ.Μ.Α.) μεγάλων αστικών κέντρων και 3 Μ.Μ.Α. από την περιφέρεια. Χρησιμοποιήθηκαν τα ερωτηματολόγια MFI για τη μέτρηση της κόπωσης, DASS για τη μέτρηση άγχους, στρες και κατάθλιψης, το θερμόμετρο του Euro5D για την παρούσα κατάσταση υγείας και ερωτηματολόγιο καταγραφής δημογραφικών, και νοσολογικών στοιχείων. Έγιναν μετρήσεις κορτιζόλης και βιταμίνης D3 ως πιθανοί παράγοντες- βιολογικοί δείκτες, που συσχετίζονται με την κόπωση. Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS 21 για Windows. Αποτελέσματα: Πληθυσμό της μελέτης, αποτέλεσαν 302 ασθενείς (57,1% ήταν γυναίκες). 81,4% του πληθυσμού έπασχαν από μείζονα θαλασσαιμία. 77% των συμμετεχόντων δήλωσαν πως αισθάνονται κόπωση. 11,2% αυτών παρουσίαζαν σοβαρό βαθμό αιμοσιδήρωση ήπατος και 6,5% αυτών, σοβαρού βαθμού αιμοσιδήρωση καρδίας. Η κατάσταση υγείας του υπό διερεύνηση πληθυσμού αξιολογήθηκε ως καλή (69,9±19,3). Αναφορικά με την κόπωση, σύμφωνα με το MFI, καταγράφηκε Γενική κόπωση (12,09±2,8), Σωματική κόπωση (11,9±3,2), Μειωμένη δραστηριότητα (11,35±3,3), Μειωμένη κινητοποίηση (10,29±2,9) και Πνευματική κόπωση (10,05±2,6), τιμές ενδεικτικές για ύπαρξη μέτριας προς σοβαρής κόπωσης. Αντίθετα, δεν καταγράφονται ενδείξεις άγχους, κατάθλιψης και στρες σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο DASS. Οι μετρήσεις βιταμίνης D3 (25-hydroxyvitamin, ανέδειξαν ανεπάρκεια και έλλειψη του παράγοντα σε σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού (85,6%), ενώ οι τιμές κορτιζόλης ήταν εντός φυσιολογικών ορίων. Συμπεράσματα: Οι μεταγγισιοεξαρτώμενοι ασθενείς με αιμοσφαιρινοπάθειες, παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα κόπωσης σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Η κόπωση στις αιμοσφαιρινοπάθειες, φαίνεται να συσχετίζεται με την παρούσα κατάσταση υγείας (που σχετίζεται με τις επιπλοκές της νόσου), την παράλειψη και τη μειωμένη συμμόρφωση στη θεραπεία αποσιδήρωσης και τέλος με τη λήψη υποδόριας θεραπείας αποσιδήρωσης. Εκπόνηση περαιτέρω μελετών,θα συμβάλουν στον εντοπισμό πιθανών παραγόντων που εμπλέκονται στην εμφάνιση κόπωσης στον πληθυσμό αυτό.