Η εκτίμηση της λειτουργίας της εργαζόμενης μνήμης σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας με τη χρήση γνωστικών έργων και διακρανιακού μαγνητικού ερεθισμού σε συνδυασμό με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα

Abstract

Multiple Sclerosis (MS) is a neurodegenerative disease characterized by extended and unpredictable alterations in the Central Neural System (CNS). This elementary feature of MS creates an interesting neurological substrate when evaluating alterations in Working Memory (WM) function in patients with MS. The aim of the present study was: a) to explore the nature of WM deficits in MS patients, b) to evaluate the influences of clinical, electrophysiological, neuroanatomical and psycho-affective factors in cognitive function, emphasizing on WM and other closely related cognitive functions (Long-Term Memory-LTM, speed of information processing, attention and executive functions) in MS patients and c) to assess the protective role of cognitive reserve on WM function in patients with MS. In the present study participated 38 patients with MS and 27 healthy controls that were assessed using different cognitive tasks for each of the four components of WM assumed by the WM model of Badddeley and Hitch (1974), i.e. phonological loop, visuospatial sketchpad, central executive and episodic buffer. Furthermore, cognitive tasks that assess LTM, attention, executive functions and speed of information processing were administered. Moreover, data a) combining Transcranial Magnetic Stimulation with Electroencephalography (TMS-EEG) and b) using Magnetic Resonance Imaging (MRI) were collected for a sub-group of patients (n = 19). Results revealed severe impairment in WM, LTM, speed of information processing, attention and executive functions in patients with MS. With regard to the four WM components, the phonological loop, the spatial subcomponent of the visualspatial sketchpad and the central executive were found to be equally disrupted in MS patients, while the episodic buffer was found to be more heavily affected. On the other hand, the visual subcomponent of the visuospatial sketchpad was found to be preserved. Encoding of information was found to be severely disrupted, while storage and recall were adequately preserved. Electrophysiological parameters were found to predict cognitive impairment more accurately than neuroradiological parameters, while no significant protective influences of cognitive reserve on WM were found. The results are discussed within the framework of prior cognitive and neurological knowledge.

Η μελέτη των επιπτώσεων της νόσου της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας (ΣΚΠ) στη λειτουργία της Εργαζόμενης Μνήμης (ΕΜ) παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον με δεδομένη τη διάσπαρτη και απρόβλεπτη φύση των αλλαγών που αναπτύσσονται στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) υπό τις επιδράσεις της νόσου. Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν: α) να μελετηθεί η φύση της έκπτωσης της ΕΜ στους ασθενείς με ΣΚΠ, β) να διερευνηθούν οι επιδράσεις των κλινικών, ηλεκτροφυσιολογικών, νευροανατομικών και ψυχοσυναισθηματικών παραγόντων στη γνωστική λειτουργία με έμφαση στην ΕΜ και τις στενά συνδεόμενες γνωστικές λειτουργίες (Μακρόχρονη Μνήμη- ΜΜ, ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών, προσοχή και επιτελικές λειτουργίες), γ) να μελετηθεί ο προστατευτικός ρόλος του γνωστικού αποθέματος στη γνωστική λειτουργία και ιδιαίτερα στην ΕΜ σε ασθενείς με ΣΚΠ. Συμμετείχαν 38 ασθενείς με ΣΚΠ και 27 υγιείς και χορηγήθηκε μια σειρά από έργα που εκτιμούν τα υποσυστήματα της ΕΜ σύμφωνα με το μοντέλο για την ΕΜ των Baddeley και Hitch (1974): το φωνολογικό κύκλωμα, το οπτικοχωρικό σημειωματάριο, το διαχειριστή επεισοδίων και τον κεντρικό επεξεργαστή. Επιπλέον, χορηγήθηκαν έργα αξιολόγησης της ΜΜ, της ταχύτητας επεξεργασίας πληροφοριών, της προσοχής και των επιτελικών λειτουργιών. Παράλληλα, συλλέχθηκαν δεδομένα για μια υποομάδα των ασθενών (n = 19) με χρήση α) Ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος υψηλής διακριτικότητας σε συνδυασμό με Διακρανιακό Μαγνητικό Ερεθισμό (TMS-EEG) και β) Μαγνητικής Τομογραφίας Εγκεφάλου (MRI) προκειμένου να εκτιμηθεί το νευροανατομικό και ηλεκτροφυσιολογικό υπόβαθρο των γνωστικών εκπτώσεων στη ΣΚΠ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ΕΜ, η ΜΜ, η ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών, η προσοχή και οι επιτελικές λειτουργίες πλήττονται σημαντικά στη νόσο της ΣΚΠ. Το φωνολογικό κύκλωμα, η χωροταξική αποθήκευση στο οπτικοχωρικό σημειωματάριο και ο κεντρικός επεξεργαστής βρέθηκαν να επηρεάζονται αρνητικά σε παρόμοιο βαθμό, ενώ η έκπτωση του διαχειριστή επεισοδίων εκτιμήθηκε ως προεξέχουσα σε σχέση με τις υπόλοιπες. Από την άλλη πλευρά, η αποθήκευση οπτικού υλικού στο οπτικοχωρικό σημειωματάριο διατηρήθηκε ανέπαφη. Επιπλέον, τα αποτελέσματα ανέδειξαν σημαντική έκπτωση στο στάδιο της κωδικοποίησης των πληροφοριών, ενώ η αποθήκευση και η ανάκληση των πληροφοριών δεν παρουσίασαν σημαντική έκπτωση. Οι ηλεκτροφυσιολογικοί δείκτες προέβλεψαν με μεγαλύτερη ακρίβεια τη γνωστική έκπτωση σε σχέση με τους νευροακτινολογικούς δείκτες, ενώ οι προστατευτικές επιδράσεις του γνωστικού αποθέματος δεν βρέθηκαν να είναι σημαντικές για τη λειτουργία της ΕΜ. Τα αποτελέσματα συζητούνται στο πλαίσιο της υπάρχουσας γνώσης σε γνωστικό και νευροανατομικό-ηλεκτροφυσιολογικό επίπεδο.