Πολιτικές για την ενίσχυση της συμβολής του κλάδου της κρουαζιέρας στην περιφερειακή οικονομία με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων

Abstract

Cruise tourism is an important driver for growth and development that generates multiple implications at the calling destinations. The economic impacts are well documented since cruise industry is conducting annual studies and promotes the results to the range of policy makers in national and international level. Τhe environmental impacts generated by the activity is an emerging field of research, which rose predominately from the gigantism trend of the cruise ships, a fact that made the cruise activity even more visible to port-cities communities. However, the effects and the pressures exerted to the regional social systems are not systematically addressed in the present literature. In the evolutionary context of cruise shipping and given the limited research for the impacts of cruise in hosted destinations, the core objective of the study is to investigate the interrelation basis of perceived cruise pressures and local cruise development elaborating the carrying capacity concept. Spatial dimension affects the actual capacity of the destination, but carrying capacity is not a single dimensioned concept since the perception of the society expressed through its values and culture sets the wider context of acceptance and consequently can determine the cruise carrying capacity. The core hypothesis of the demonstrated approach is that social acceptability is a prerequisite for the determination of the Cruise Carrying Capacity (CCC) meaning that the way locals perceive the impacts generated to cruise destinations is a decisive factor against or in favor the activity. How residents correspond to the model of regional cruise development will eventually determine the quality of visitors' experiences and the performance of the industry. Specific objectives of the study are to identify and classify the factors and parameters that affect and shape the perceptions of the residents in respect to the carrying capacity of a destination and further to provide a framework for cruise policy design, integrating the principles of sustainable development. To that extent, a modified Drivers-Pressures-State-Impact-Responses (DPSIR) approach is suggested as an appropriate framework that acknowledges the interrelatedness of environmental quality, economic growth, and social acceptability. Within this framework, a list of concrete CCC indicators was developed, providing a coherent framework for evaluation, decision-making, and reporting, which current literature is not addressing. Suggested framework was piloting in the case of Santorini Island. The outputs of the piloting case resulted to the design of a structural equation model to test the relation of residents’ perceived pressures (positive and negative) attributed to cruise activity and the perceived carrying capacity of cruise destinations. Based on the model perceived economic pressures are the most important factors affecting the perceived carrying capacity of a destination, while the environmental ones are less important.

Ο τουρισμός κρουαζιέρας είναι σημαντικός μοχλός ανάπτυξης, με πολλαπλές επιπτώσεις για τους προορισμούς προσέγγισης. Οι οικονομικές επιπτώσεις έχουν μελετηθεί και τεκμηριώνονται για πολλές περιοχές, περιφέρειες ή και χώρες. Αυτό συμβαίνει διότι ότι ο κλάδος της κρουαζιέρας διεξαγει ετήσιες μελέτες και παρουσιάζει και προωθεί τα αποτελέσματα σε όλο το φάσμα των εμπλεκομένων στη χάραξη πολιτικής σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος είναι ένα αναδυόμενο πεδίο έρευνας, ιδιαίτερα εξαιτίας της τάσης γιγαντισμού των κρουαζιερόπλοιων, πέραν των θεμάτων των ατμοσφαιρικών ρύπων που απασχολούν ολόκληρη την ναυτιλιακή κοινότητα. Ωστόσο, τα αποτελέσματα και οι πιέσεις που ασκούνται απο την δραστηριότητα της κρουαζιέρας στις περιφερειακές οικονομίες δεν έχουν ερευνηθεί συστηματικά στην σύγχρονη ακαδημαϊκή βιβλιογραφία. Στα πλαίσια της εξέλιξης του κλάδου και δεδομένης της περιορισμένης έρευνας για τις επιπτώσεις της κρουαζιέρας στους προορισμούς, ο βασικός στόχος της μελέτης είναι η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των αντιληπτών πιέσεων που ασκούνται στους προορισμούς κρουαζιέρας και της φέρουσας ικανότητας αυτών. Η χωρική διάσταση επηρεάζει την πραγματική χωρητικότητα ενός προορισμού, αλλά η φέρουσα ικανότητα δεν είναι μονοδιάστατη καθώς οι αντιλήψεις της κοινωνίας, οι οποίες εκφράζονται μέσω του συστήματος αξιών της θέτουν το ευρύτερο πλαίσιο αποδοχής και κατά επέκταση προσδιορίζουν τη φέρουσα ικανότητα. Βασική υπόθεση εργασίας είναι ότι η κοινωνική αποδοχή είναι προαπαιτούμενο για τον προσδιορισμό της φέρουσας ικανότητας ενός προορισμού, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο οι τοπικές κοινωνίες αντιλαμβάνονται και αξιολογούν τις επιπτώσεις που δημιουργούνται από το κλάδο είναι καθοριστικός παράγοντας υπέρ ή κατά της δραστηριότητας. Πως οι κάτοικοι των προορισμών ανταποκρίνονται στο μοντέλο ανάπτυξης του κλάδου δύναται να καθορίσει την ποιότητα των εμπειριών των επισκεπτών και τελικά να επηρεάσει την οικονομική απόδοση του. Ειδικοί στόχοι της διατριβής είναι ο εντοπισμός και η ταξινόμηση των παραγόντων και παραμέτρων που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τις αντιλήψεις των κατοίκων σε σχέση με τη φέρουσα ικανότητα ενός προορισμού κρουαζιέρας καθώς και η δημιουργία ενός πλαισίου πολιτικής για την ανάπτυξη του κλάδου, το οποίο να ενσωματώνει τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται μία τροποποιημένη εκδοχή του μοντέλου Drivers-Pressures-State-Impact-Response (DPSIR) και ένα σύνολο δεικτών φέρουσας ικανότητας για αξιολόγηση και τη λήψη αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο. Το προτεινόμενο πλαίσιο εφαρμόστηκε πιλοτικά στη περίπτωση του προορισμού της Σαντορίνης. Τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής χρησιμοποιήθηκαν για το σχεδιασμό ενός Μοντέλου Δομικών Εξισώσεων (Structural Equation Model) για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των αντιληπτών πιέσεων εκ μέρους των κατοίκων (θετικών και αρνητικών) που αποδίδονται στη δραστηριότητα της κρουαζιέρας και της αντιλαμβανόμενης φέρουσας ικανότητας των προορισμών κρουαζιέρας. Όπως αποδείχθηκε οι αντιληπτές οικονομικές πιέσεις έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση στο προσδιορισμό της αντιληπτής φέρουσας ικανότητας ενός προορισμού ενώ οι περιβαλλοντικές τη μικρότερη.