Διοίκηση σχολικών μονάδων μέσω της διοίκησης ολικής ποιότητας με στόχο την αποτελεσματικότητα

Abstract

The quality of education poses a threat to the educational systems at both an international and a national level.The term 'quality of education' though, as well as its assessment, is a matter of extreme complexity, since it is influenced by social, political, historical and economic circumstances,which are in fact interdependent.Thus, it is noted that in the Greek educational system there is a general lack of standards, procedures and mechanisms for quality control, although individual attempts to apply quality methods and procedures to school units are identified. However, since modern society shapes new data in the field of educational systems, the school of secondary public education urgently needs upgrading; it needs to provoke the interest of its students and listen to the imperatives of the modern world, it needs, to adopt quality procedures in an educational, operational and administrative level.The present doctoral thesis examines, in essence, the extent to which the conditions of the secondary schools in our country correspond to the indicators that have been put forward which reveal elements that are the guarantee of the existence of quality procedures. Moreover, it investigates whether the implementation / compliance / promotion of TQM indicators in a school unit encounters impediments, problems or what prospects it creates for further applications and improvements.In the first part of the dissertation a bibliographic overview is made concerning the principles of Total Quality Management, the implementation of TQM in secondary education at a global and national level, the application of TQM indicators in Junior High Schools and Lyceums and the weaknesses of the Greek educational system that make the implementation of TQM difficult.In the second part of the dissertation, it is attempted to investigate by quantitative research through the study of a sample of 20 school units in the Region of the Peloponnese whether those defined as quality characteristics in the theoretical part are "present" in the school units or to what extent they are developed and in which way (systematically or not) under the present circumstances in the Greek educational system. The survey showed that for all indicators in general, respondents responded positively, which is interpreted as a positive attitude to the application or validity of quality methods. There is also a correlation between all the factors, which means that the better the quality of one factor, the better and the more efficient the others are. Nevertheless, it is clear that a positive response can not guarantee an entirely qualitative outcome and a modern effective school.Consequently, according to the findings of this research, there are mechanisms of quality and efficiency in schools and a culture inspired by the ideals of the principles of the TQM aimed at an effective school. However, there are a number of factors, either externals or inherents, which cause a dimension between designing and implementing quality practices, ie applying the principles of Total Quality Management.

Η ποιότητα στην εκπαίδευση αποτελεί διακύβευση για τα εκπαιδευτικά συστήματα σε διεθνές αλλά και σε εθνικό επίπεδο.Ο όρος όμως ποιότητα στην εκπαίδευση όσο και η αποτίμησή της είναι ένα θέμα εξαιρετικά πολύπλοκο, αφού επηρεάζεται από κοινωνικές, πολιτικές, ιστορικές και οικονομικές συγκυρίες , οι οποίες μάλιστα αλληλοεμπλέκονται .Οπότε, διαπιστώνεται ότι στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα υπάρχει γενικά έλλειμμα σε πρότυπα, διαδικασίες και μηχανισμούς ελέγχου της ποιότητάς του, αν και ξεχωριστά εντοπίζει κανείς απόπειρες εφαρμογής ποιοτικών μεθόδων και διαδικασιών στις σχολικές μονάδες. Επειδή όμως η σύγχρονη κοινωνία διαμορφώνει νέα δεδομένα στο χώρο των εκπαιδευτικών συστημάτων, το σχολείο της δευτεροβάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης χρειάζεται επειγόντως αναβάθμιση, έχει ανάγκη να προκαλεί το ενδιαφέρον των μαθητών του και να αφουγκράζεται τις επιταγές του σύγχρονου κόσμου,χρειάζεται να υιοθετήσει ποιοτικές διαδικασίες σε εκπαιδευτικό, λειτουργικό και διοικητικό επίπεδο.Η παρούσα λοιπόν, διδακτορική διατριβή εξετάζει βασικά σε τι βαθμό ανταποκρίνονται οι συνθήκες των σχολικών μονάδων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας στους δείκτες που έχουν τεθεί οι οποίοι φανερώνουν στοιχεία που αποτελούν τα εχέγγυα για την ύπαρξη διαδικασιών ποιότητας. Επίσης, διερευνά κατά πόσο η εφαρμογή /τήρηση/προώθηση των δεικτών της ΔΟΠ σε μια σχολική μονάδα συναντά προσκόμματα, παρουσιάζει προβλήματα ή τι προοπτικές "ανοίγει"για περαιτέρω εφαρμογές και βελτιώσεις.Στο πρώτο μέρος της διατριβής πραγματοποιείται μια βιβλιογραφική επισκόπηση σχετικά με τις αρχές της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας , με την εφαρμογή της ΔΟΠ στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο, με εφαρμογές δεικτών της ΔΟΠ στα Γυμνάσια και Λύκεια και με αδυναμίες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος που δυσχεραίνουν την εφαρμογή της ΔΟΠ.Στο δεύτερο μέρος της διατριβής επιχειρείται να διερευνηθεί με ποσοτική έρευνα μέσα από τη μελέτη δείγματος 20 σχολικών μονάδων της Περιφέρειας Πελοποννήσου κατά πόσο όσα ορίστηκαν ως χαρακτηριστικά ποιότητας στο θεωρητικό μέρος είναι " παρόντα" στις σχολικές μονάδες ή σε ποιο βαθμό αναπτύσσονται και με ποιο τρόπο (συστηματικά ή όχι) υπό τις παρούσες συνθήκες στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. H έρευνα κατέδειξε ότι για όλους τους δείκτες γενικά, οι ερωτώμενοι απάντησαν θετικά, πράγμα το οποίο ερμηνεύεται ως μια θετική στάση ως προς την εφαρμογή ή την ισχύ μεθόδων ποιότητας. Υπάρχει επίσης συσχέτιση μεταξύ όλων των παραγόντων, που σημαίνει ότι όσο πιο ποιοτικά λειτουργεί ο ένας παράγοντας, τόσο ποιοτικότερα και αποτελεσματικά λειτουργούν και οι υπόλοιποι. Παρόλα αυτά διαπιστώνεται ότι η θετική ανταπόκριση δεν μπορεί να εγγυηθεί ένα εξ ολοκλήρου ποιοτικό αποτέλεσμα και ένα σύγχρονο αποτελεσματικό σχολείο.Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τα πορίσματα της εν λόγω έρευνας υφίστανται μηχανισμοί ποιότητας και αποτελεσματικότητας στα σχολεία και μια κουλτούρα η οποία διαπνέεται από τα ιδεώδη των αρχών της ΔΟΠ που έχει ως στόχο ένα αποτελεσματικό σχολείο. Υπάρχει όμως μια σειρά παραγόντων είτε αστάθμητων είτε ενδογενών που προκαλούν μια διάσταση ανάμεσα στο σχεδιασμό και την εφαρμογή ποιοτικών πρακτικών,δηλαδή εφαρμογής των αρχών της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας.