Διερευνητική μελέτη ψυχοκοινωνικών χαρακτηριστικών και προσαρμοστικής ικανότητας οικογενειών με μέλος τους στην μονάδα εντατικής θεραπείας

Abstract

A patient’s admission in the Intensive Care Unit (ICU) constitutes by definition a life-threatening situation and can lead to intense stress symptoms in the patient’s family members, resulting in anxiety, depression and emotional distress.Aim: Our study focuses on investigating the psychological parameters of the ICU patient’s family, family crisis, the need for the relatives’ care, religiosity, anxiety, hostility and the influence of this stressful situation on family members.Methodology: The research was conducted in the ICU of the University Hospital of Ioannina from March 2012 to March 2015. Family members, first degree relatives, close relatives and intimate friends of the patients hospitalized in the ICU constituted our research material. Written questionnaires were given to the relatives-friends who visited patients during the first week of their treatment. Results: 223 middle-aged (41,5 ± 11,9) family members were studied, a number corresponding to 147 patients who were hospitalized in critical condition the ICU. Out of these 223 relatives, 81 (36,3%) were men and 142 (63,7%) were women. The data statistical analysis showed that the patients’ relatives, compared to the general population, presented high levels of abnormal psychology, specifically concerning somatization (11,40±8,37), anxiety (9,33±7,55) and depression (13,85±8,92). As far as heart function anxiety is concerned, the results of our study showed that the relatives of ICT treated patients display higher levels than the general Greek population both in the overall CAQ value (P=0,000) and in its subscales, i.e. in the fear and worry for thoracic and heart disturbances (P=0,000), in the avoidance of activities (P=0,003) as well as in the Heart Focused Attention (P=0,000).Regarding the strategies used to deal with family crisis on the part of patients’ relatives, it becomes evident that the quest for social help (31,27±4,72), the mobilization of the family to get and receive help (14,26±3,17) and the passive attitude (14,04±2,81) are those most commonly used.Conclusions: One of the most important findings of our study is that the psychopathology levels evident in the relatives of ICU treated patients are significantly high in relation to the general Greek population levels. Moreover, the patients’ relatives are in a crisis state and in a constant effort to face it, while at the same time they exhibit panic attack symptoms focusing on heart function symptoms. The relatives of patients who lived with the patients before their hospitalization have more needs and exhibit higher levels of external and internal embarrassment, holding themselves greatly responsible for their relative’s health condition.Therefore, based on the aforementioned findings, it becomes clear that we have to pay attention to the actual needs of the relatives and try to define the ways through which the Intensive Care Unit staff as well as specialists, such as psychologists and social workers, could correspond to these needs since, according to our study, these people face the consequences of a deep family crisis.

Σκοπός της μελέτης μας ήταν η διερεύνηση των ψυχολογικών παραμέτρων της οικογένειας του ασθενούς που νοσηλεύεται σε ΜΕΘ, η εκτίμηση της κρίσης στην οικογένεια, οι ανάγκες φροντίδας των συγγενών, η θρησκευτικότητα, το άγχος, η εχθρότητα και η επίδραση της στρεσογόνου κατάστασης στα μέλη των οικογενειών. Μεθοδολογία. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στη ΜΕΘ του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, από τον 3/2012 έως τον 3/2015. Το δείγμα της μελέτης ήταν τα μέλη των οικογενειών, οι συγγενείς πρώτου βαθμού και άτομα του στενού συγγενικού και φιλικού περιβάλλοντος των ασθενών που νοσηλεύονταν στη ΜΕΘ. Η μελέτη έγινε με γραπτά ερωτηματολόγια που δόθηκαν στους συγγενείς που επισκέπτονταν τους ασθενείς κατά τη πρώτη εβδομάδα της νοσηλείας τους.Αποτελέσματα. Μελετήθηκαν 223 μέλη οικογενειών μέσης ηλικίας 41,5 ± 11,9 που αντιστοιχούν σε 147 ασθενείς που νοσηλευόταν στη ΜΕΘ. Από τους 223 συγγενείς οι 81 (36,3%) ήταν άνδρες και οι 142 (63,7%) γυναίκες. Από την στατιστική ανάλυση των δεδομένων διαπιστώθηκε ότι οι συγγενείς των ασθενών συγκρινόμενοι με τον γενικό πληθυσμό παρουσίαζαν υψηλά επίπεδα ψυχοπαθολογίας και ιδιαίτερα ως προς την σωματοποίηση (11,40±8,37), το άγχος (9,33±7,55) και την κατάθλιψη (13,85±8,92). Τα αποτελέσματα μας ως προς το άγχος για την καρδιακή λειτουργία έδειξαν ότι οι συγγενείς των ασθενών εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα από το γενικό ελληνικό πληθυσμό τόσο στη συνολική τιμή του CAQ (P=0,000), όσο και στις υποκλίμακες του, δηλαδή στο φόβο και την ανησυχία για θωρακικά και καρδιακά ενοχλήματα (Fear) (P=0,000), στην Αποφυγή δραστηριοτήτων (Avoidance) (P=0,003) καθώς και στην Επικέντρωση στην καρδιακή λειτουργία (Heart Focused Attention) (P =0,000).Ως προς τις στρατηγικές αντιμετώπισης της οικογενειακής κρίσης από τους συγγενείς των ασθενών, προκύπτει πως η αναζήτηση κοινωνικής βοήθειας (31,27±4,72), η κινητοποίηση της οικογένειας να αποκτήσει και να δεχθεί βοήθεια (14,26±3,17) και η παθητική αντιμετώπιση (14,04±2,81) είναι εκείνες που χρησιμοποιούνται πιο συχνά. Συμπεράσματα. Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της μελέτης είναι ότι τα επίπεδα της ψυχοπαθολογίας στους συγγενείς των ασθενών είναι ιδιαίτερα αυξημένα σε σχέση με τα επίπεδα που έχουν διαπιστωθεί στο γενικό ελληνικό πληθυσμό. Επιπλέον οι συγγενείς των ασθενών βρίσκονται σε κρίση και σε διαρκή προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τα χαρακτηριστικά της, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζουν συμπτώματα κρίσης πανικού με επικέντρωση στα συμπτώματα της καρδιακής λειτουργίας. Οι συγγενείς δε των ασθενών που διέμεναν με τον ασθενή πριν τη νοσηλεία του έχουν περισσότερες ανάγκες αλλά και υψηλότερα επίπεδα εξωτερικής και εσωτερικής ντροπής, χρεώνοντας στον εαυτό τους μεγαλύτερη ευθύνη για την κατάσταση του συγγενούς τους. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε τις πραγματικές ανάγκες των συγγενών και να προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε τους τρόπους με τους οποίους τόσο το προσωπικό της ΜΕΘ, όσο και ειδικοί επιστήμονες, όπως ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί θα μπορούσαν να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες των συγγενών αφού όπως με σαφήνεια διαπιστώθηκε από την μελέτη μας αυτή την περίοδο βάλλονται από τις επιπτώσεις της οικογενειακής κρίσης.