Η επικράτηση διαταραχών μετατραυματικού στρες και μείζονος κατάθλιψης σε νοσηλευθέντες σε μονάδα εντατικής θεραπείας

Abstract

Recent progress in medicine and technology has produced a significant increase in the survival rate of critically ill patients who have been treated in Intensive Care Units (ICU). Consequently, researchers have become increasingly interested in the relationship between critical illness and psychiatric consequences. The experience of critical illness has been often associated with Major Depression (MD) and Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD). There has been no similar study in Greece.The aim of the present study was to investigate the prevalence of MD and PTSD among patients after discharge from ICU in comparison with patients who discharge from pathological or surgical department and compare the factors which correlated with these disorders. The study was conducted on five major hospitals (“Attikon Hospital”, “Thriassio Hospital”, “KAT Hospital”, “GNA Gennimatas Hospital”, “Korgialenio – Benakio Hospital”). The sample of the research was composed of 198 patients, from whom 102 were in ICU and 96 were not. The data collection was carried out through personal interviews with the patients.It is a cross-sectional study and also a case-control study with two groups. The case group is consisted of those who have discharged from ICU and the control group from those who discharged from pathological or surgical department. A standardized instrument was used especially for this study, which consisted of four parts and is based on“ΜΙΝΙ: Mini International Neuropsychiatric Interview” and DSM-IV.The results of the statistical processing have shown that there is a positive and statistically significant correlation between MD - PTSD and hospitalization in ICU and particular hospitalization in ICU increases the likehood of developing MD by 1.94 times and PTSD by 3.48 times, compared to treatment in another part of the hospital. Furthermore, the ICU group was found to suffer more than the control group from MD (32,4% vs 19,8% ) and PTSD (35,3% vs 13,5%). The investigation of sociodemographic characteristics showed that being a woman discharged from ICU is nearly five times more likely to develop MD and nearly twelve times more likely to develop PTSD compared with men. Old age in ICU acts as a protective factor from PTSD. Regarding the clinical features, the clinical diagnosis is not associated with the development of MD and PTSD in either group, but there is a positive correlation of severity of illness with MD and PTSD in ICU. The length of stay is an important prognostic factor only in the development of MD in ICU group. In this study 11.6% of the total sample (ICU: 17.6%, control group: 5.2%) was found to meet the criteria for both MD and PTSD.These results confirmed the correlation between hospitalization in ICU and the prevalence of MD and PTSD, in similar studies in the literature. Early recognition and treatment of MD and PTSD in critically ill patients could contribute to faster recovery and improved quality of life.

Τα τελευταία χρόνια, με την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης και της τεχνολογίας, έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση του ποσοστού επιβίωσης βαρέως πασχόντων ασθενών, που έχουν νοσηλευτεί σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Συνεπώς, με την αύξηση της επιβίωσης, η έρευνα έχει αρχίσει να εστιάζει στη μακροχρόνια έκβαση των ασθενών ΜΕΘ και στις ψυχολογικές επιπτώσεις της εμπειρίας νοσηλείας τους. Δύο ψυχικές διαταραχές που εμφανίζονται συχνά σε ασθενείς μετά τη νοσηλεία τους σε ΜΕΘ είναι η Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή (ΜΚΔ) και η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΣ). Παρόμοια μελέτη δεν έχει πραγματοποιηθεί στο παρελθόν, στην Ελλάδα.Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει την επικράτηση της ΜΚΔ και της ΔΜΣ σε αρρώστους που νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ σε σχέση με αρρώστους που νοσηλεύτηκαν σε κάποιο παθολογικό - χειρουργικό τμήμα και να συγκρίνει τις μεταβλητές που σχετίζονται με την εμφάνιση των παραπάνω παθήσεων. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε πέντε διαφορετικά νοσοκομεία της Αθήνας, το ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ», το ΓΝΕ «ΘΡΙΑΣΙΟ», το ΓΝΑ «ΚΑΤ», το ΓΝΑ «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ» και το ΓΝΑ «Κοργιαλένειο – Μπενάκειο Ε.Ε.Σ» και οι ομάδες προέρχονται από γενικές πολυδύναμες ΜΕΘ και παθολογικά - χειρουργικά τμήματα των νοσοκομείων. Το δείγμα αποτέλεσαν 198 άτομα, 102 από ΜΕΘ και 96 από κάποιο παθολογικό - χειρουργικό τμήμα. Η συλλογή των στοιχείων πραγματοποιήθηκε με προσωπική συνέντευξη.Πρόκειται για συγχρονική μελέτη και μελέτη ασθενών – μαρτύρων, όπου συγκρίνονται δύο ομάδες. Η μία αποτελείται από ασθενείς που νοσηλεύθηκαν σε ΜΕΘ (Ομάδα Α) και η άλλη από ασθενείς που νοσηλεύθηκαν σε κάποιο παθολογικό - χειρουργικό τμήμα (Ομάδα Β) και η έκθεση έγκειται στη νοσηλεία σε ΜΕΘ ή όχι για την εμφάνιση ψυχοπαθολογίας. Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα μελέτη, κατασκευάστηκε ειδικά για τις ανάγκες της διδακτορικής διατριβής, αποτελείται από τέσσερα μέρη και βασίζεται στο εγχειρίδιο “ΜΙΝΙ: Mini International Neuropsychiatric Interview”. Το ΜΙΝΙ περιλαμβάνει διαγνωστικές ερωτήσεις για τη ΜΚΔ και τη ΔΜΣ καθώς και ερωτήσεις για τη διαφορική τους διάγνωση, που έχουν διατυπωθεί σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-IV.Τα αποτελέσματα από την στατιστική επεξεργασία των δεδομένων έδειξαν ότι υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ της εμφάνισης ΜΚΔ και ΔΜΣ και της νοσηλείας σε ΜΕΘ και ειδικότερα η νοσηλεία σε ΜΕΘ αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης ΜΚΔ κατά 1,94 φορές και κατά 3,48 φορές την πιθανότητα εμφάνισης ΔΜΣ, συγκριτικά με την νοσηλεία σε άλλο τμήμα του νοσοκομείου. Επίσης, η ομάδα ΜΕΘ εμφάνισε υψηλότερα ποσοστά ΜΚΔ, με ποσοστό 32,4%, συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου, 19,8% και υψηλότερα ποσοστά ΔΜΣ, 35,3% σε αντίθεση με την ομάδα ελέγχου, 13,5%. Από τη διερεύνηση των κοινωνικοδημογραφικών χαρακτηριστικών προέκυψε ότι οι γυναίκες που νοσηλεύονται σε ΜΕΘ έχουν σχεδόν πενταπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν ΜΚΔ συγκριτικά με τους άνδρες της ΜΕΘ και σχεδόν δώδεκα φορές περισσότερες πιθανότητες εκδήλωσης ΔΜΣ συγκριτικά με τους άνδρες. Οι μεγαλύτερες ηλικίες στη ΜΕΘ εμφανίζουν χαμηλότερες πιθανότητες εμφάνισης ΔΜΣ. Όσο αφορά στα κλινικά χαρακτηριστικά η κλινική διάγνωση δεν σχετίζεται με την ανάπτυξη ΜΚΔ και ΔΜΣ σε καμία ομάδα, όμως υπάρχει θετική συσχέτιση της βαρύτητας της νόσου με την εμφάνιση ΜΚΔ και ΔΜΣ στη ΜΕΘ. Η διάρκεια νοσηλείας αποτελεί σημαντικό προγνωστικό παράγοντα μόνο στην ανάπτυξη ΜΚΔ στην ομάδα ΜΕΘ. Στην παρούσα μελέτη το 11,6% του συνολικού δείγματος (ομάδα ΜΕΘ: 17,6%, ομάδα ελέγχου: 5,2%) βρέθηκε να πληροί παράλληλα τα κριτήρια ΜΚΔ και ΔΜΣ.Τα παραπάνω αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τη συσχέτιση της νοσηλείας σε ΜΕΘ με την εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης και μετατραυματικού στρες με παρόμοιες έρευνες στη διεθνή βιβλιογραφία. Η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων ΜΚΔ και ΔΜΣ σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταχύτερη αποκατάσταση και σε βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.