Διδασκαλία βασικών μαθηματικών εννοιών με τη χρήση χειραπτικού και ψηφιακού υλικού σε μαθητές δημοτικού σχολείου 6-9 ετών με μαθησιακές δυσκολίες στα μαθηματικά, που φοιτούν σε τμήματα ένταξης

Abstract

The research study focuses on detecting and effectively coping with the learning difficulties regarding mathematics presented by elementary school pupils in grades 1 to 4, attending in resource rooms, and focuses mainly on teaching basic mathematical concepts using physical and digital manipulatives in the resource room as well as in the general class. The implementation of an educational programme based on the utilization and application of the teaching material aims at supporting the mathematical teaching in resource rooms, and consequently, in general classes, through the representation of the mathematical concepts and procedures, with the aim of facilitating and improving the comprehension by students with learning difficulties in mathematics.The educational programme develops over a teaching year, initially by exploring the mathematical difficulties of the participating students by providing screening tests and recording the observations of the Teachers of the resource rooms and general classes, and then, by providing selected manipulatives and appropriate worksheets aiming at enhancing the understanding of predetermined mathematical concepts.Students who participated in the research were given weighed and informal tests prior to the teaching intervention, in order to highlight the nature and magnitude of their difficulties in mathematics and define the mathematical areas of intervention. Similarly, a questionnaire was completed by the teachers involved in the survey and they were also interviewed by the researcher, in order to detect their perceptions of mathematics and, in particular, the use of handmade materials in their teaching. Teachers also completed a Basic Mathematical Skills Control Scale as well as Scale 6 of the AMDΕ Detection Tool for each student before and after the teaching intervention.The teachers who participated in the research were supported by the researcher throughout the course of the interdisciplinary intervention via scheduled and regular communication every fortnight, at extra meetings, when that was required, but also with the provision of printed material (worksheets, instruction leaflets, observation sheets) for the correct application and utilization of manipulatives.The results of the research, through the analysis of qualitative and quantitative data collected, showed that the use of physical and digital manipulatives in the teaching of basic mathematical concepts improved the mathematical understanding of pupils with learning difficulties in mathematics, both in resource rooms as well as the general class. Also, the particular teaching material has shown that it can constitute the motivation to change teachers’ perceptions both in mathematics and in teaching and supporting students with mathematical difficulties. The use of manipulatives in the general class by all students through the implementation of differentiated teaching approaches enhances mathematical understanding of students in basic mathematical concepts and contributes to the integration of students with learning difficulties.

Η ερευνητική μελέτη εστιάζει το ενδιαφέρον της στην ανίχνευση και στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών στα μαθηματικά που εμφανίζουν μαθητές των Α’ έως και Δ’ τάξεων δημοτικού σχολείου, που φοιτούν σε Τμήματα Ένταξης και επικεντρώνεται, κυρίως, στη διδασκαλία βασικών μαθηματικών εννοιών με τη χρήση φυσικών και ψηφιακών χειραπτικών υλικών στο Τμήμα Ένταξης αλλά και στη γενική τάξη. Η εφαρμογή ενός εκπαιδευτικού προγράμματος που βασίζεται στην αξιοποίηση και εφαρμογή του διδακτικού υλικού, αποσκοπεί στην υποστήριξη της μαθηματικής διδασκαλίας στα Τμήματα Ένταξης και κατ’ επέκταση στις γενικές τάξεις, μέσα από την αναπαράσταση των μαθηματικών εννοιών και διαδικασιών, με στόχο τη διευκόλυνση και τη βελτίωση της κατανόησής τους από τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες στα μαθηματικά.Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα εξελίσσεται στη διάρκεια ενός διδακτικού έτους, αρχικά με τη διερεύνηση των μαθηματικών δυσκολιών των συμμετεχόντων μαθητών, μέσω της χορήγησης ανιχνευτικών δοκιμασιών και της καταγραφής των παρατηρήσεων των εκπαιδευτικών των Τμημάτων Ένταξης και των γενικών τάξεων και στη συνέχεια με την παροχή επιλεγμένων χειραπτικών υλικών και κατάλληλων Φύλλων Εργασίας στοχεύοντας στην ενίσχυση της κατανόησης προκαθορισμένων μαθηματικών εννοιών. Στους μαθητές που συμμετείχαν στην έρευνα χορηγήθηκαν σταθμισμένες και άτυπες δοκιμασίες πριν τη διδακτική παρέμβαση, με σκοπό να επισημανθούν το είδος και το μέγεθος των δυσκολιών τους στα μαθηματικά και να καθοριστούν οι μαθηματικοί τομείς της παρέμβασης. Αντίστοιχα, από τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στην έρευνα συμπληρώθηκε ένα ερωτηματολόγιο και δόθηκαν συνεντεύξεις στον ερευνητή, για να ανιχνευτούν οι αντιλήψεις τους απέναντι στα μαθηματικά και ειδικότερα στη χρήση των χειραπτικών υλικών στη διδασκαλία τους. Οι εκπαιδευτικοί συμπλήρωσαν επίσης μια Λίστα Ελέγχου Βασικών Μαθηματικών Δεξιοτήτων και την κλίμακα 6 του Ανιχνευτικού εργαλείου ΑΜΔΕ για κάθε μαθητή πριν και μετά τη διδακτική παρέμβαση. Οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στην έρευνα υποστηρίζονταν από τον ερευνητή σε όλη τη διάρκεια της διδακτικής παρέμβασης με προγραμματισμένη και τακτική επικοινωνία ανά δεκαπενθήμερο, σε έκτακτες συναντήσεις όταν απαιτούνταν αλλά και με την παροχή έντυπου υλικού (φύλλα εργασίας, έντυπα οδηγιών, φύλλα παρατήρησης) για την ορθή εφαρμογή και αξιοποίηση των χειραπτικών υλικών.Τα αποτελέσματα της έρευνας, μέσα από την ανάλυση των ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων που συλλέχθηκαν, έδειξαν ότι η χρήση των χειραπτικών (φυσικών και ψηφιακών) υλικών στη διδασκαλία βασικών μαθηματικών εννοιών, βελτίωσε τη μαθηματική κατανόηση των μαθητών που εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες στα μαθηματικά, τόσο στα Τμήματα Ένταξης όσο και στη γενική τάξη. Επίσης, το συγκεκριμένο διδακτικό υλικό έδειξε ότι μπορεί να αποτελέσει το κίνητρο για την αλλαγή των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών τόσο απέναντι στα μαθηματικά όσο και στη διδασκαλία και υποστήριξη μαθητών με μαθηματικές δυσκολίες. Η αξιοποίηση των χειραπτικών υλικών μέσα στη γενική τάξη, από όλους τους μαθητές, με την εφαρμογή διαφοροποιημένων διδακτικών προσεγγίσεων, ενισχύει τη μαθηματική κατανόηση των μαθητών σε βασικές μαθηματικές έννοιες και συνεισφέρει στην ένταξη των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες.