Το εκπαιδευτικό κλίμα και η σχολική επίδοση στα μαθήματα της Αρχαίας και της Νέας Ελληνικής Γλώσσας χωρίς και με την αξιοποίηση κινουμένων σχεδίων στα Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια της χώρας: συγκριτική μελέτη

Abstract

Classroom climate has been identified as a key factor determining school effectiveness. Positive classroom climate is about nurturing an atmosphere that promotes learning, improves the relationships of pupils with their teachers and classmates, and cultivates attachment to curriculum subjects. The scope of this doctoral project is to examine the impact of comics and teaching with the help of comics on classroom climate, as well as on the cognitive understanding and academic achievements of pupils. Teaching interventions implemented in this study were based on Vygotsky’s principles of constructivism, the discovery learning model of Bruner and Gardner’s theory of multiple intelligences. The sample of research consisted of 651 pupils and 13 Greek teachers (nine women and four men) from 12 Model Experimental Schools. The data of research were collected in the academic year 2013-14 during the teaching of Ancient Greeks in the 2nd year of the Gymnasium. In particular, 150 lessons were observed (75 without using comics and 75 with the help of comics) aiming at giving answers to the project’s research questions. To this end, a variety of quantitative and qualitative approaches were selected and combined, i.e. teaching observation protocols, tests and questionnaires for pupils and interviews for teachers, in order to ensure the validity and reliability of research and to reach safe and valid conclusions about the impact of comics on learning, and more generally, classroom climate. The analysis of the data points to a significant difference in classroom climate and the cognitive understanding and academic achievements of pupils. Specifically, comics improved the educational atmosphere of classrooms, making lessons more interesting, lively and interactive. Teaching with comics also created positive attitudes and feelings in classrooms, affecting positively the mood of both pupils and teachers, as well as their academic performance. At the same time, teaching with the help of comics motivated pupils to take an active part in lessons, who ceased to be passive receivers of knowledge. Apart from cultivating pupils’ eagerness to participate in lessons, the contribution of comics was also crucial in increasing their levels of concentration throughout the lesson, thus promoting a better and deeper understanding of the new content that was being taught. Furthermore, pupils’ academic achievement in lessons where comics were used increased significantly (17,83) compared to teaching without comics (14,47). Moreover, by increasing classroom workload, teaching with comics provided not only more opportunities to pupils to collaborate with classmates. It also gave more opportunities to teachers to observe and evaluate pupils in carrying out various tasks and activities related to comics, and also, to give them more feedback about the progress of their work, thus cultivating amongst pupils a strong sense of satisfaction and acceptance. To wrap things up, the diversification of teaching methodology with the utilisation of ICT in general and comics in particular affected positively pupils and facilitated teachers in carrying out their teaching task, highlighting that comics can be an effective supplementary learning tool. For these reasons, all stakeholders of education (Ministry of Education, Institute of Education Policy, teachers, etc.) ought to act in the direction of incorporating technology in teaching and to further enhance pupils’ learning experience.

Η σχολική αποτελεσματικότητα συνδέεται άμεσα με το κλίμα που επικρατεί στη σχολική τάξη. Το θετικό και ευνοϊκό κλίμα της τάξης σχετίζεται με τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που προωθεί τη μάθηση, ενισχύοντας τις σχέσεις του μαθητή με τον εκπαιδευτικό, τους συμμαθητές του και το διδακτικό αντικείμενο. Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν η διεξαγωγή μιας συγκριτικής μελέτης, που θα εξετάζει την πιθανή διαφοροποίηση του εκπαιδευτικού κλίματος της τάξης, της γνωστικής πρόσληψης και της σχολικής επίδοσης των μαθητών στις «παραδοσιακές» διδασκαλίες και τις διδασκαλίες με τη χρήση κινουμένων σχεδίων. Οι διδακτικές παρεμβάσεις της έρευνας βασίστηκαν στις αρχές του κονστρουκτιβισμού (Vygotsky), το διερευνητικό μοντέλο (Bruner) και τη θεωρία των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης (Gardner). Το ερευνητικό δείγμα αποτέλεσαν 651 μαθητές και 13 εκπαιδευτικοί (εννέα γυναίκες και τέσσερις άνδρες) από 12 Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2013-2014 στο πλαίσιο του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας από το πρωτότυπο στη Β’ Γυμνασίου τάξη στα Πειραματικά Γυμνάσια της χώρας. Αναλυτικότερα διεξήχθησαν από τους εκπαιδευτικούς 150 διδασκαλίες (75 χωρίς τη χρήση κινουμένων σχεδίων και 75 με τη χρήση κινουμένων σχεδίων) με σκοπό να δοθούν απαντήσεις στα ερευνητικά ερωτήματα. Για το λόγο αυτό επιλέχθηκε ένας συνδυασμός ερευνητικών μεθόδων (πολυμεθοδική προσέγγιση), αξιοποιώντας τα έντυπα παρατήρησης των διδασκαλιών, τα διαγνωστικά κριτήρια αξιολόγησης και τα ερωτηματολόγια των μαθητών, και την τεχνική των συνεντεύξεων των εκπαιδευτικών, ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστες οι ερμηνείες για το υπό μελέτη αντικείμενο. Κατά τη συγκέντρωση και ανάλυση των δεδομένων έγινε τριγωνοποίηση με σκοπό την εξασφάλιση ασφαλών συμπερασμάτων για τη μαθησιακή διαδικασία με και χωρίς τη χρήση κινουμένων σχεδίων. Η ανάλυση των δεδομένων ανέδειξε ότι υπήρξε διαφοροποίηση στις διδασκαλίες χωρίς και με τη χρήση κινουμένων σχεδίων αναφορικά με το κλίμα της τάξης, την κατανόηση της νέας γνώσης από τους μαθητές και τη σχολική τους επίδοση. Συγκεκριμένα, φάνηκε ότι τα κινούμενα σχέδια βελτίωσαν το εκπαιδευτικό κλίμα, κάνοντας το μάθημα πιο ζωντανό, πιο δραστήριο και πιο διαδραστικό. Το θετικό εκπαιδευτικό κλίμα δημιούργησε στη σχολική αίθουσα ευχάριστα συναισθήματα, τα οποία επηρέαζαν θετικά την ψυχική διάθεση των μαθητών και των εκπαιδευτικών αναφορικά με την εκτέλεση των καθηκόντων τους, τη γενικότερη επίδοση των μαθητών και αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας τους. Ταυτόχρονα ενεργοποιήθηκαν και διαμορφώθηκαν εσωτερικά κίνητρα στους μαθητές, οι οποίοι συμμετείχαν ενεργά στην εκπαίδευσή τους και δεν αποτελούσαν παθητικούς δέκτες πληροφοριών και γνώσης. Η συμβολή των κινουμένων σχεδίων υπήρξε καθοριστική και στην κατανόηση της νέας γνώσης των μαθητών, οι οποίοι με τη συμμετοχή τους, την επιθυμία τους για ενεργό ρόλο και την προσήλωση που επέδειξαν σε όλη τη διδακτική διαδικασία φάνηκαν να κατανοούν καλύτερα τη νέα πληροφορία. Επιπλέον, στις διδακτικές παρεμβάσεις με κινούμενα σχέδια οι μαθητές παρουσίασαν εμφανή βελτίωση της σχολικής τους επίδοσης, με το μέσο όρο των βαθμολογιών τους στις διδασκαλίες με κινούμενα σχέδια να έχει αυξηθεί σημαντικά (17,83) συγκριτικά με τις βαθμολογίες των ίδιων μαθητών στις διδασκαλίες χωρίς κινούμενα σχέδια (14,47). Παράλληλα, η αύξηση της σχολικής εργασίας έδωσε τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό της τάξης για συστηματικότερη παρακολούθηση και αξιολόγηση των μαθητών σε θέματα προόδου και επομένως περισσότερες ευκαιρίες ανατροφοδότησης, καλλιεργώντας στους μαθητές ένα αίσθημα ικανοποίησης και αποδοχής. Συνοψίζοντας, διαφαίνεται ότι η διαφοροποίηση του διδακτικού σχεδιασμού του μαθήματος και η ένταξη σ’ αυτό Ψηφιακών Τεχνολογιών και κινουμένων σχεδίων επέδρασε θετικά στους μαθητές και διευκόλυνε ουσιαστικά τους εκπαιδευτικούς, καταδεικνύοντας τα ως ένα αποτελεσματικό συμπληρωματικό εκπαιδευτικό εργαλείο στο πλαίσιο του μαθήματος. Για τους λόγους αυτούς καθίσταται αναγκαία η δράση όλων των εμπλεκόμενων φορέων (Υπουργείο Παιδείας, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, εκπαιδευτικοί κ.ά.) με σκοπό την ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών, παρέχοντας περισσότερες δυνατότητες ανάπτυξης και βελτίωσης στους μαθητές.