Διερεύνηση της σχέσης της προτίμησης χεριού και της ακρίβειας στη γραφή και ανάγνωση braille παιδιών με αναπηρία όρασης

Abstract

This thesis investigated the effect of handedness and braille reading and spelling performance in people with visual impairments and blindness. Previous studies, which have focused on the impact of handedness on braille reading, have drawn miscellaneous conclusions. On the other hand, the unique study, which examined the effect of handedness in braille spelling accuracy, was held based on the spelling errors of one participant.Forty nine (twenty seven males and twenty two females) aged 8 to 21 were examined via t-tests in three braille reading accuracy tasks with a subset of a standardized instrument (Panteliadou & Antoniou, 2008), which evaluates reading accuracy in Greek language. Braille spelling accuracy was assessed via a standardized instrument as well using z-scores (Mouzaki, Protopapas, Sideridis & Simos, 2007). Older students that attended high school and lyceum and students with total loss of sight performed better in braille reading and spelling accuracy. Accordingly a qualitative analysis of reading and spelling errors was also held.In turn, a follow up study was designed to grasp a better understanding of the correlation between handedness and braille reading accuracy. In this follow up study thirty two students with visual impairment (twelve males and twenty females) aged 8 to 20 participated and were invited to read structured texts in braille. In addition, handedness was defined via a modified version of the Edinburgh Handedness Inventory (Argyropoulos, Sideridis, & Papadimitriou, 2014). Chi-square tests indicated statistically significant differences between blind hands’ and fingers’ reading movements and error categories in conjunction to the type of braille structured texts. Chi-square tests also indicated that the fingers of the dominant hand had the tendency to perform more errors during braille reading.In turn, the effect of handedness on braille spelling was evaluated. Phonological-type errors of thirty five students with visual impairment (fifteen males and twenty females) aged 8 to 20 were assessed via a standardized instrument, while their handedness was assessed via a modified version of the Edinburgh Handedness Inventory. Chi-square tests indicated that the dominant hand did not perform less phonological-type errors during braille spelling, while fingers that corresponded to the non-dominant hand performed more phonological-type errors without reaching though any statistical significance. The small size of the sample and the inevitable segregation of the sample in two wide categories regarding handedness did not allow for any type of generalizations. Nevertheless, critical conclusions derived, which could be implemented on the curriculum for students with visual impairments. It is suggested that future research would be significantly enriched if neuroimaging studies could be conducted, in order to examine profoundly the effect of handedness on braille reading and spelling accuracy.

Η παρούσα διατριβή εστίασε στη διερεύνηση της συσχέτισης της προτίμησης χεριού μαθητών με αναπηρία όρασης (ΑΟ) με τις επιδόσεις τους στην αποκωδικοποίηση αλλά και στην ορθογραφία μέσω του κώδικα braille. Οι έρευνες που έχουν εστιάσει στην επίδραση της προτίμησης χεριού στην απτική ανάγνωση έχουν καταλήξει σε ετερόκλιτα αποτελέσματα, με συνέπεια να μην υπάρχει αποκρυσταλλωμένη εικόνα. Από την άλλη πλευρά, την επίδραση της προτίμησης χεριού στην ορθογραφία braille έχει εξετάσει μόνο μια έρευνα με δείγμα ενός μόνο ατόμου.Αρχικά αξιολογήθηκαν οι επιδόσεις στην ακρίβεια ανάγνωσης και ορθογραφίας braille σαράντα εννέα μαθητών και μαθητριών με ΑΟ (είκοσι επτά αγόρια και είκοσι δύο κορίτσια) ηλικίας 8-21 ετών. Η αξιολόγηση της αποκωδικοποίησης στην απτική ανάγνωση έγινε με τις τρεις υποκλίμακες του τεστ-Α (Παντελιάδου & Αντωνίου, 2008) χρησιμοποιώντας t-tests, ενώ η αξιολόγηση της ακρίβειας στην ορθογραφία με την Κλείδα Καταγραφής & Ανάλυσης Ορθογραφικών Λαθών (Μουζάκη, Πρωτόπαπας, Σιδερίδης & Σίμος, 2007) υπολογίζοντας τη μέση τάση. Σημαντικά καλύτερες επιδόσεις εμφάνισαν στην ανάγνωση και στην ορθογραφία όσοι φοιτούσαν στη δευτεροβάθμια και όσοι είχαν ολική απώλεια όρασης. Παράλληλα διεξήχθη ποιοτική ανάλυση των λαθών τόσο στην ανάγνωση όσο και στην ορθογραφία μέσω του κώδικα γραφής και ανάγνωσης braille.Για την καλύτερη κατανόηση της συσχέτισης της προτίμησης χεριού με την ακρίβεια στην απτική ανάγνωση προτιμήθηκε η επέκταση της έρευνας σε δομημένο κείμενο. Συμμετείχε ένα υποσύνολο τριάντα δύο μαθητών (δώδεκα αγόρια και είκοσι κορίτσια) από το αρχικό δείγμα. Για την αξιολόγηση απαιτήθηκε η δημιουργία δύο κειμένων γραμμένων σε braille, ενώ η αξιολόγηση της προτίμησης χεριού έγινε μέσω μιας κλείδας αξιολόγησης προτίμησης χεριού προσαρμοσμένη σε άτομα με τύφλωση (Argyropoulos, Sideridis, & Papadimitriou, 2014). Στη διερεύνηση του είδους της κίνησης αναφορικά με την κατηγορία λάθους και τη βαθμίδα του εκπαιδευτικού επιπέδου του κειμένου ο χ2 έλεγχος ανεξαρτησίας ανέδειξε στατιστικά σημαντικές διαφορές. Επίσης, ο ίδιος έλεγχος έδειξε πως τα δάκτυλα του κυρίαρχου χεριού φαίνεται να έκαναν περισσότερα λάθη στην ανάγνωση μέσω του κώδικα braille σε σύγκριση με τα δάκτυλα του μη κυρίαρχου χεριού.Ακολούθως αξιολογήθηκε η επίδραση της προτίμησης χεριού στα φωνολογικά λάθη που διέπραξαν κατά την ορθογραφία braille τριάντα πέντε (δεκαπέντε αγόρια και είκοσι κορίτσια) μέσω των προαναφερθέντων εργαλείων. Από το χ2 έλεγχο ανεξαρτησίας βρέθηκε πως το κυρίαρχο χέρι δεν εμφάνισε λιγότερα λάθη από το μη κυρίαρχο, ενώ τα δάχτυλα του μη κυρίαρχου χεριού έκαναν περισσότερα λάθη χωρίς να προκύψει στατιστικά σημαντική διαφορά. Η έρευνα διεξήχθη σε μικρό δείγμα μαθητών με ΑΟ και λόγω αυτού διαιρέθηκαν σε δύο ευρείες κατηγορίες ως προς την προτίμηση χεριού. Κατά συνέπεια τα αποτελέσματα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή, ωστόσο φαίνεται να δίνουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την επίδραση της προτίμησης χεριού στην ακρίβεια ανάγνωσης και ορθογραφίας μέσω braille, οι οποίες έχουν εφαρμογή στην καθημερινή εκπαιδευτική πράξη των μαθητών με ΑΟ. Μελλοντικές έρευνες θα πρέπει να εστιάσουν σε νευροαπεικονιστικές μεθόδους για την χαρτογράφηση περισσότερων πληροφοριών πάνω σε αυτό το γνωστικό πεδίο.