Οι εντολές του διοικητικού δικαστή προς τη διοίκηση

Abstract

The present thesis addresses the issue of the power of the administrative judge to issue injunctions addressed to the administration. This thesis is not limited to the sole recording and critical analysis of the regime governing the individual cases of injunctions that may be found in Greek administrative procedural law, but also aims at presenting thoroughly the said power, including the constitutional grounds thereof. Within this framework, we analyse the individual cases of injunctions, divided structurally on the basis of the procedural framework within which, each one of them was issued. More specifically, we refer to injunctions issued in the framework of interim measures, permanent judicial protection, as well as in the framework of the administrative in nature power of the three- member councils of Law 3068/2002 to check the compliance of the administration with judicial decisions. The first case includes the issue of the ability of the court to grand a suspension of enforcement on genuine negative administrative acts, which although quite old, seems to have not yet found an appropriate solution. Subsequently, it includes the discussion on the appropriate interim measures that the judge may order either alongside or regardless of the granting of the suspension. The second case focuses on the analysis of the term renvoi which appears to be the only type of injunction provided in the framework of an annulling operative part, regardless of whether there is an annulment dispute or a dispute of full jurisdiction. The third case is quite similar in terms of its content, with renvoi, however substantially different in that it appears in the framework of exercising a power of an administrative nature. New although with an orientation to the existent tools of the annulment judge, is the provision of the law for a new power provided in article 50 para 3a of presidential decree 18/1989 on the issuance of an injunction by means of a preliminary decision, which drew a new path that leads to various individual possibilities. The aforementioned cases form part of a single category, structured around the term injunction and despite their individual differences they form a cohesive procedural tool. The separation of powers is of utmost importance in the field of our research, especially as regards the sphere of liability of the judicial and executive power, and especially as regards the individual allocation of the respective responsibilities exercised, as well as the delimitation thereof. The principle of separation of powers does not prevent the power of the court to address injunctions to the administration, when that constitutes an expression of the expected mission of the judge to control and impose compliance with the principle of legality where that has been violated by the administrative authorities. In the same spirit, the said power finds constitutional grounds both in article 95 para. 5 of the Constitution to the extent that a judicial injunction reflects expected duties of compliance of the administration with a judicial injunction, but also in article 20 para. 1 of the Constitution to the extent that it renders the provision of judicial protection effective for the citizen seeking justice, either this referring to drastic measures of interim protection or to the decision on the primary legal remedy.

Στην παρούσα διατριβή ερευνάται η εξουσία του διοικητικού δικαστή να απευθύνει εντολές προς της διοίκηση. Η μελέτη αυτή δεν περιορίζεται μόνο στην καταγραφή και στην κριτική ανάλυση του καθεστώτος που διέπει τις επιμέρους περιπτώσεις εντολών που μπορούν να εντοπιστούν στο ελληνικό διοικητικό δικονομικό δίκαιο αλλά αποσκοπεί στην συνολική αποτύπωση της σχετικής εξουσίας συμπεριλαμβανομένης της συνταγματικής θεμελίωσής της. Στο πλαίσιο αυτό αναλύονται οι κατ’ ιδίαν περιπτώσεις εντολών, κατανεμημένες διαρθρωτικά με κριτήριο το πεδίο λήψης της κάθε μιας εξ’ αυτών. Πρόκειται συγκεκριμένα για τις εντολές που λαμβάνονται στο πεδίο της προσωρινής δικαστικής προστασίας, της οριστικής δικαστικής προστασίας καθώς και στα πλαίσια της διοικητικής φύσης εξουσίας των τριμελών συμβουλίων του Ν. 3068/2002 να ελέγχουν τη συμμόρφωση της διοίκησης προς τις δικαστικές αποφάσεις. Στην πρώτη περίπτωση εντάσσεται καταρχήν το ζήτημα της δυνατότητας του δικαστηρίου να χορηγεί αναστολή εκτέλεσης επί γνήσιων αρνητικών διοικητικών πράξεων, το οποίο αν και αρκετά παλιό, δεν φαίνεται να έχει βρει την προσήκουσα λύση. Στη συνέχεια εντάσσεται η προβληματική των κατάλληλων προσωρινών μέτρων που μπορεί να διατάξει ο δικαστής παράλληλα ή ανεξάρτητα με τη χορήγηση αναστολής. Στην δεύτερη περίπτωση επίκεντρο της ανάλυσης αποτελεί η έννοια της αναπομπής, η οποία αναδεικνύεται ως η μόνη προβλεπόμενη μορφή εντολής στα πλαίσια ενός ακυρωτικού διατακτικού, ανεξάρτητα αν πρόκειται για ακυρωτική διαφορά ή για διαφορά ουσίας. Η τρίτη περίπτωση ομοιάζει από άποψη περιεχομένου αρκετά προς την αναπομπή, με την ουσιώδη διαφορά ότι εκδηλώνεται στα πλαίσια άσκησης διοικητικής φύσης αρμοδιότητας. Καινοφανής αν και προσανατολισμένη στα υπάρχοντα εργαλεία του ακυρωτικού δικαστή υπήρξε και η νομοθετική πρόβλεψη της νέας εξουσίας που προβλέπεται στο άρθρο 50 παρ. 3α π.δ. 18/1989 η οποία αφορά στην διατύπωση εντολής με προδικαστική απόφαση και η οποία χάραξε μια νέα οδό, που κατατείνει σε μια πλειάδα επιμέρους δυνατοτήτων. Οι ανωτέρω περιπτώσεις εντάσσονται σε μια ενιαία κατηγορία, με πυλώνα την έννοια της εντολής, και παρά τις επιμέρους διαφορές τους αποτελούν ένα συνεκτικό δικονομικό εργαλείο. Κεφαλαιώδους σημασίας θεωρείται στο ερευνώμενο πεδίο η αρχή της διάκρισης των εξουσιών ειδικότερα κατά το μέρος που αφορά στη σφαίρα ευθύνης της δικαστικής και της εκτελεστικής εξουσίας και ιδιαίτερα της επιμέρους κατανομής της αντιστοίχως ασκούμενης αρμοδιότητας καθώς και στην μεταξύ τους οριοθέτηση. Η αρχή της διάκρισης των εξουσιών δεν αποτελεί εμπόδιο στην εξουσία του δικαστηρίου να απευθύνει εντολές προς τη διοίκηση, όταν τούτο αποτελεί εκδήλωση της δεδομένης αποστολής του δικαστή να ελέγχει και να επιβάλλει την τήρηση της αρχής της νομιμότητας, όταν αυτή έχει παραβιασθεί από τη διοικητική αρχή. Με αυτό το πνεύμα η εξουσία αυτή ευρίσκει συνταγματικό έρεισμα/θεμέλιο τόσο στο άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος, στο βαθμό που μια δικαστική εντολή αποτυπώνει δεδομένα καθήκοντα συμμόρφωσης της διοίκησης προς τη δικαστική απόφαση αλλά και στο άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος στο βαθμό που καθιστά αποτελεσματική της παροχής δικαστικής προστασίας προς τον προσφυγόντα στη δικαιοσύνη πολίτη, είτε τούτο αφορά στα δραστικά μέτρα προσωρινής δικαστικής προστασίας είτε της απόφασης επί του κύριου ενδίκου βοηθήματος.