Συγκριτική επισκόπηση του θεσμού της πλαγιαστικής αγωγής στο ελληνικό και το ιταλικό δίκαιο

Abstract

The aim of the thesis was to fulfill an analytical and detailed comparative review between article 72 of the Greek Code of Civil Procedure and article 2900 of the Italian Civil Code, extracting useful conclusions from the wider implementation of the institution in the Italian law, by pointing out all those points in which the theoretical elaboration and jurisprudential application of the Italian institution could have a positive influence on the Greek, with beneficial effects on the practical implementation of the institution in Greece- which is admittedly limited. An extensive search in Greek and Italian bibliography and Jurisprudence took place and all Italian sources were translated in Greek language. The aim of the institution of derivative action, transplanted in both Greek and Italian law by French law, is the more effective protection of the Creditor. In Italian legal order, subrogation action is provided in article 2900 of the Civil Code. Basis and justification of the adoption of the institution by the Legislator is the principle of the “Deptor’ s pecuniary liability” under Article 2740 CC. In prevailing opinion in Doctrine and Jurisprudence, the subrogation action performs a mainly preventive and conservative function. In prevailing opinion in Italian Doctrine and Jurisprudence today, the Creditor that exercises the subrogation action is a procedural substitute. The Debtor should be cited to the trial in which the creditor exercises its rights, but it doesn’t mean that an autonomous action is exercised against him too. The specific conditions that should be valid cumulatively in order to exercise the action are: the property of the Creditor and the proof of existence of a financial requirement against the Debtor (rights and actions with an economically measurable substance), excluding rights that, by nature or by legislative order, can be exercised only by their proprietor, the inertia of the Debtor, the risk of damage to the interests of the Creditor from this inertia (present and specific) and the causal link between the inactive Debtor's behavior and the risk for the interests of the Creditor. The results of the Creditor’ s activity directly and exclusively come to the Debtor's property, as it would happen if the Debtor himself, or his representative had acted. Creditor’s responsibility for violating his duty of diligence could not be excluded.The institution of derivative action displays serious drawbacks, mainly attributable to the necessary costs and time required for all judicial proceedings. Despite the historical origin of the institution of derivative action by French law, some aspects of the subrogation activity of the Italian law, are considered more successful in practice and could provide solutions to difficult theoretical and practical problems regarding the Greek institution, helping it obtain more elements of flexibility and adaptability to the thousands embodiments of demands and rights that private autonomy can create.Από την περίληψη θα ληφθούν υπ’ όψη μόνο οι πρώτοι 2500 χαρακτήρες μαζί με τα κενά (~450 λέξεις). Η περίληψη πρέπει να περιλαμβάνει τον στόχο, τη μεθοδολογία και τα αποτελέσματα - συμπεράσματα της διατριβής.

Στόχος της διδακτορικής διατριβής υπήρξε η αναλυτική και λεπτομερής συγκριτική επισκόπηση του άρθρου 72 του ΚΠολΔ και του άρθρου 2900 του Codice Civile και η εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων από την ευρύτερη εφαρμογή του θεσμού στο ιταλικό δίκαιο, με αναζήτηση των σημείων εκείνων που η θεωρητική επεξεργασία και η Νομολογιακή εφαρμογή του ιταλικού θεσμού θα μπορούσε να αποτελέσει θετική επιρροή του δικαίου της γειτονικής χώρας στο ημέτερο, με επωφελείς συνέπειες στην πρακτική εφαρμογή του θεσμού στην Ελλάδα- που είναι ομολογουμένως περιορισμένη. Έγινε εκτενής αναζήτηση πιο περιορισμένη στην γαλλική και μεταφράστηκε στην ελληνική γλώσσα το σύνολο των ιταλικών πηγών. Ο θεσμός της πλαγιαστικής αγωγής, θεσμός μεταφυτευθείς τόσο στην ελληνική, όσο και στην ιταλική έννομη τάξη από το γαλλικό δίκαιο, αποσκοπεί στην πληρέστερη προστασία του δανειστή. Στο ιταλικό δίκαιο πρόβλεψη περί «πλαγιαστικής» αγωγής υπάρχει στο άρθρο 2900 του Αστικού Κώδικα.. Βάση και δικαιολογητικός λόγος της θέσπισής της από τον Νομοθέτη είναι η αρχή της περιουσιακής ευθύνης του οφειλέτη, που προβλέπεται στο άρθρο 2740 CC. Κατά κρατούσα γνώμη στη θεωρία και τη Νομολογία, η καθ’ υποκατάσταση αγωγή επιτελεί λειτουργία κυρίως εξασφαλιστική και συντηρητική. Κατά κρατούσα σήμερα γνώμη στην Ιταλική θεωρία και Νομολογία ο ασκών την καθ’ υποκατάσταση αγωγή, είναι από δικονομικής απόψεως δικονομικώς υποκαθιστών. Ο οφειλέτης πρέπει να κλητευθεί στην δίκη όπου ο δανειστής ασκεί τα δικαιώματά αυτού, χωρίς η «προσεπίκληση» αυτή να σημαίνει άσκηση μιας αυτόνομης αγωγής εναντίον του. Οι επιμέρους προϋποθέσεις που πρέπει σωρευτικά να συντρέχουν για την άσκηση της αγωγής είναι η ιδιότητα του δανειστή και η απόδειξη της ύπαρξης μιας αξίωσης περιουσιακού χαρακτήρα κατά του οφειλέτη (δικαιώματα και αγωγές με περιουσιακό χαρακτήρα είναι εκείνα που έχουν ουσία οικονομικά αποτιμήσιμη), να μην πρόκειται για δικαίωμα που από τη φύση του ή δυνάμει διάταξης ικανό να ασκηθεί μόνο από το δικαιούχο του, η αδράνεια του οφειλέτη, ο κίνδυνος επέλευσης ζημίας στα συμφέροντά του δανειστή από την αδράνεια αυτή (παρών και συγκεκριμένος) και ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της αδρανούς συμπεριφοράς του οφειλέτη και του κινδύνου που επίκειται για τα συμφέροντα του δανειστή. Τα αποτελέσματα των πράξεων που πραγματοποιεί καθ’ υποκατάσταση ο δανειστής επέρχονται άμεσα και αποκλειστικά στην περιουσία του οφειλέτη, ενώ η ευθύνη του δανειστή για την παραβίαση του καθήκοντος επιμέλειας δεν είναι δυνατόν να αποκλειστείΟ θεσμός της πλαγιαστικής αγωγής εμφανίζει σοβαρά μειονεκτήματα, κυρίως αναγόμενα στις αναγκαίες δαπάνες και τον απαιτούμενο χρόνο για τις δικαστικές ενέργειες. Παρά την ιστορική καταγωγή του θεσμού της πλαγιαστικής αγωγής από το γαλλικό δίκαιο, ορισμένες πτυχές της καθ΄υποκατάσταση αγωγής του ιταλικού δικαίου, κρίνονται περισσότερο επιτυχημένες στην πράξη και θα μπορούσαν να δώσουν λύσεις στα δυσχερή από θεωρητικής και πρακτικής απόψεως προβλήματα του θεσμού και να συντελέσουν στην πρόσδωση σε αυτόν στοιχείων ευελιξίας και προσαρμοστικότητας στις χιλιάδες εκφάνσεις αξιώσεων και δικαιωμάτων που μπορεί να δημιουργήσει η ιδιωτική αυτονομία.