Η αναγνωστική διαδικασία υπό το πρίσμα της θεωρίας της αισθητικής ανταπόκρισης στο σύγχρονο ελληνικό εξελικτικό μυθιστόρημα (Bildungsroman) της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους

Abstract

Στην παρούσα εργασία αρχικά επιχειρείται η θεωρητική διερεύνηση των μυθιστορηματικών ειδών Bildungsroman και εξελικτικού μυθιστορήματος, μέσω μιας ιστορικής αναδρομής της εννοιολόγησης των όρων αυτών από την εμφάνισή τους στη Γερμανία του 18ου αι. ως τη σύγχρονη εποχή. Συγκροτείται ένα πλαίσιο κριτηρίων, που διασφαλίζουν την ειδολογική ταξινόμηση ενός μυθιστορήματος στην κατηγορία του εξελικτικού μυθιστορήματος, καθώς μόνο αυτό το μυθιστορηματικό είδος –εκ των δύο παραπάνω– εντοπίζεται στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή για Παιδιά και Νέους. Με βάση τα προσδιοριστικά στοιχεία του εξελικτικού μυθιστορήματος προσεγγίζονται τέσσερα εφηβικά μυθιστορήματα, όπου και επιβεβαιώνονται ως ασφαλή τα συγκεκριμένα κριτήρια. Στη συνέχεια, μελετάται η αναγνωστική διαδικασία, δηλαδή η επικοινωνιακή σχέση του αναγνώστη με τα παραπάνω λογοτεχνικά κείμενα, με γνώμονα βασικές αρχές της θεωρίας της «Αισθητικής Ανταπόκρισης», του W. Iser. Εντοπίζονται, λοιπόν, οι συγκεκριμένες κειμενικές δομές που είναι υπεύθυνες για την εμπλοκή του αναγνώστη στην πράξη της ανάγνωσης, περιγράφονται οι επιμέρους ανταποκρίσεις του στο κείμενο, ενώ σκιαγραφούνται οι νοητικές του ενέργειες που στοχεύουν στη νοηματοδότηση του κειμένου. Καταληκτικά συνάγεται πως, καθώς το εξελικτικό μυθιστόρημα είναι εξ’ ορισμού ‘‘δυναμικό’’, αφού παρουσιάζει τη διαδικασία ωρίμασης του ατόμου, προσεγγίζεται αρτιότερα με ένα δυναμικό μοντέλο θεωρητικής εξέτασης, το οποίο επικεντρώνεται στην αναγνωστική διαδικασία, στη διάδραση λογοτεχνικού κειμένου-αναγνώστη, όπως αυτό που προτείνει ο Iser.