Διαβρωτική οστεοαρθρίτιδα

Abstract

Introduction. Hand osteoarthritis (HOA) is a heterogenous group of disorders. One phenotype withinthis group is erosive osteoarthritis (EOA), characterized by more intense, compared to non-erosiveHOA, inflammatory symptoms and signs, pain and functional limitation. The radiographic hallmarkof this subgroup is the presence of erosions on plain films.Purpose of the study. Despite the previous description of clinical inflammatory phenomena in EOA,the frequency and extent of inflammation has not been elucidated. Moreover, there is evidence thatinflammatory activity is not restricted to the joint, but, in addition to joint inflammation, systemicinflammation is also present. The consequences of joint inflammation on pain and function, and ofchronic, systemic inflammation on vascular function have not been studied. The purpose of this studywas to assess inflammatory and structural changes of the joint, using advanced imaging techniques,such as high-resolution ultrasonography (US) and magnetic resonance imaging (MRI), and toevaluate their relationship to pain and function. Finally, this study aimed to evaluate the presence ofsubclinical inflammation and endothelial dysfunction in EOA, in comparison to patients with nonerosiveHOA.Material and methods. Forty-five consecutive, symptomatic patients with EOA participated in thestudy. Volunteers without HOA participated as a control group. All patients were assessed by clinicalexamination and a plain hand film. Pain was graded by the patient in a visual analog scale (VAS) andfunctional limitations were assessed with the use of the functional index for hand osteoarthritis(FIHOA). Twenty-two patiens with EOA were examined by US. Twenty patients (13 with EOA and 7with nodal HOA) were assessed by MRI and US. Twenty-four patients with EOA and 24 age- and sexmatchedvolunteers without OA were assessed by vascular US. The intima-media thickness (IMT) andthe prescence of any atherosclerotic plaques were examined by doppler US in both common carotidand common femoral arteries. The endothelium dependent and independent vasodilatation of thebrachial artery were assessed with the use of flow-mediated (FMD), during reactive hyperemia, andnitroglycerine-mediated (NMD) vasodilatation, after providing trinitric glycerol sublingually,respectively. Results. Patients with EOA experienced moderate pain and modest functional restrictions. Paincorrelated with nodes and radiographic severity, but not disease duration. While clinically detectedjoint inflammation was relatively uncommon (6.4% of the joints), by US grey-scale synovitis wasdetected in 24.1% (and power doppler signal in 22.4%) of the joints. Ninetten out of 22 patientsexhibited US synovitis. However, US inflammation did not correlate with either pain or functionallimitations, but clinical inflammation corellated with functional decline (r=0.55, p=0.02) and pain(odds raitio [OR]=11.07, 95% confidence interval [CI] 5.2-23.6, p<0.0001).Ultrasonography was significantly more sensitive than plain films in the detection of osteophytes anderosions. US and MRI were comparably sensitive and specific. Both modalities proved to be reliableoptions for imaging in EOA. Inflammatory changes, such as effusion. synovitis and tenosynovitis,were detected with comparable frequency in both EOA and NOA. Bone marrow lesions (BMLs),cartilage loss, subchondral cysts, erosions and osteophytes were more common in EOA. Six out of 7patients with NOA, without erosions on plain films, had erosions on MRI and US.During vascular US, IMT in common carotid and common femoral arteries was significantly elevatedin EOA, compared to controls (p=0.012 and p<0.01, respectively). EOA was associated with a 3-foldhigher risk of subclinical atheromatosis, compared to the controls (OR=3.33, 95% CI 1.02-10.9,p=0.043). No difference was found in the prevalence of atheromatic plaques between the twogroups. Although no difference was found in FMD and NMD between EOA and controls, thedifference between FMD-NMD was significantly higher in EOA. The mean 10-year risk ofcardiovasvular disease, estimated with the Framingham Risk Score and expressing the contributionof traditional cardiovascular risk factors, was similar in both groups (p=0.18).Conclusions. Subclinical inflammation is a frequent finding in EOA. UA is a reliable imaging modalityfor the assessment of structural and inflammatory features of EOA, more sensitive than plain filmsand clinical examination. The sensitivity and specificity of US, with MRI as reference, are high. Jointinflammation, detected by clinical examination, is directly correlated to pain and function. Moreover,a significant correlation between EOA and subclinical atheromatosis and endothelial dusfunction wasfound, that cannot be fully attributed to traditional cardiovascular risk factors, as estimated by theFramingham Risk Score. These findings suggest that chronic, low-grade inflammation could beimplicated in the development of atheromatosis in EOA.

Εισαγωγή. Η οστεοαρθρίτιδα των χεριών (ΟΑΧ) είναι μία ετερογενής ομάδα διαταραχών. Εναςφαινότυπος της διαταραχής αυτής είναι η διαβρωτική οστεοαρθρίτιδα (ΔΟΑ). Αυτήχαρακτηρίζεται από εντονότερα σε σχέση με τη μη-διαβρωτική ΟΑΧ φλεγμονώδη συμπτώματακαι σημεία, πόνο και επιβάρυνση της λειτουργικότητας. Το ακτινολογικό χαρακτηριστικό τηςυπποομάδας αυτής είναι η ύπαρξη διαβρώσεων σε απλές ακτινογραφίες.Σκοπός της μελέτης. Αν και η κλινική περιγραφή της νόσου περιλαμβάνει συμπτώματα καισημεία φλεγμονής, η συχνότητα και η έκταση των φαινομένων αυτών δεν έχουν αποσαφηνιστεί.Επιπλέον, υπάρχουν περιορισμένες ενδείξεις ότι η φλεγμονώδης δραστηριότητα δεν περιορίζεταιστο επίπεδο της άρθρωσης, αλλά πέραν της αρθρικής υπάρχει και συστηματική φλεγμονή. Τέλος,δεν έχουν διερευνηθεί οι επιπτώσεις της φλεγμονής στον ασθενή, όσον αφορά στον πόνο και τηλειτουργικότητα, αλλά και οι απομακρυσμένες επιπτώσεις της συστηματικής φλεγμονής στααγγεία και τη λειτουργία τους. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να απεικονιστεί η αρθρικήφλεγμονή και οι δομικές μεταβολές της άρθρωσης, με προηγμένες απεικονιστικές μεθόδους,όπως η υπερηχογραφία και η μαγνητική τομογραφία, και να διερευνηθεί η σχέση τους με τον πόνοκαι τη λειτουργικότητα. Τέλος η μελέτη επιχείρησε να διερευνήσει την ύπαρξη υποκλινικήςαθηρωμάτωσης και δυσλειτουργίας του ενδοθηλίου στη ΔΟΑ, και η σύγκριση με μη-διαβρωτικήΟΑΧ.Υλικό και μέθοδοι. Στη μελέτη συμμετείχαν 45 διαδοχικοί ασθενείς με ΔΟΑ. Επιπλέον,συμμετείχαν ομάδες ελέγχου, αποτελούμενες από εθελοντές χωρίς ΟΑ. Οι ασθενείς υπεβλήθησανσε κλινική εξέταση, αξιολόγηση του πόνου (σε οπτική αναλογική κλίμακα) και τηςλειτουργικότητας (με ερωτηματολόγια του δείκτη functional index for hand osteoarthritis- FIHOA)και ακτινογραφία άκρων χειρών. Εικοσι-δύο ασθενείς με ΔΟΑ υπεβλήθησαν σε υπερηχογραφικήεξέταση. Είκοσι ασθενείς (13 με ΔΟΑ, 7 με οζώδη ΟΑΧ [ΟΟΑ]) υπεβλήθησαν σε συνδυαμένηεξέταση με μαγνητική τομογραφία και υπέρηχο. Εικοσιτέσσερις ασθενείς με ΔΟΑ και 24ταιριασμένοι (ως προς ηλικία και φύλο) εθελοντές χωρίς ΟΑ υπεβλήθησαν σε υπερηχογραφίααγγείων. Με τη χρήση Doppler υπερηχοτομογραφίας υπολογίστηκε το πάχος του έσω χιτώνα (ΙΜΤ) και η ύπαρξη αθηρωματικών πλακών στις δύο κοινές καρωτίδες και κοινές μηριαίεςαρτηρίες. Στη συνέχεια εκτιμήθηκαν η εξαρτώμενη από το ενδοθήλιο (FMD) και η ανεξάρτητη απότο ενδοθήλιο αγγειοδιαστολή (NMD) της βραχιονίου αρτηρίας, με τη χρήση τηςδιαμεσολαβούμενης από την αγγειακή ροή (flow-mediated) αγγειοδιαστολής κατά τηναντιδραστική υπεραιμία, και την αγγειοδιαστολή μετά υπογλώσσια χορήγηση τρινιτρικήςγλυκερόλης, αντίστοιχα.Αποτελέσματα. Οι ασθενείς ανέφεραν μέτριο πόνο και ήπια λειτουργική επιβάρυνση. Ο πόνοςσυσχετίστηκε με την ύπαρξη οζιδίων και την ακτινολογική βαρύτητα, αλλά όχι την διάρκειανόσου. Αν και, κλινικά, η αρθρική φλεγμονή ήταν σχετικά ασυνήθης (6,4% των αρθρώσεων),υμενίτιδα ανιχνεύτηκε σε 24,1% (με θετικό σήμα power doppler σε 22,4%) των αρθρώσεων.Σχεδόν σε όλους τους ασθενείς (19 από τους 22) βρέθηκε υπερηχογραφική υμενίτιδα. Ηυπερηχογραφική αυτή φλεγμονή, εν τούτοις, δεν παρουσίασε συσχέτιση με τον πόνο ή τηλειτουργική έκπτωση. Η κλινική, αντίθετα, φλεγμονή παρουσίασε συσχέτιση με τηλειτουργικότητα (r=0,55, p=0,02) και ισχυρή συσχέτιση με τον πόνο (Odds Ratio [OR]=11,07, 95%confidence interval [CI] 5,2-23,6, p<0,0001).Η υπερηχογραφία βρέθηκε σημαντικά πιο ευαίσθητη από την απλή ακτινογραφία για τηνανίχνευση οστεοφύτων και διαβρώσεων. Η υπερηχογραφία και η μαγνητική τομογραφίαπαρουσίασαν συγκρίσιμη ευαισθησία και ειδικότητα. Και οι δύο εξετάσεις αποδείχθηκαναξιόπιστες επιλογές για την απεικόνιση της ΔΟΑ. Φλεγμονώδεις αλλοιώσεις, όπως η συλλογήυγρού, η υμενίτιδα και η τενοντοελυτρίτιδα, απεικονίστηκαν με παρόμοια συχνότητα στην ΔΟΑκαι την ΟΟΑ. Αντίθετα, οι βλάβες του υποχόνδριου οστού (bone marrow lessions- BMLs), ηλέπτυνση του χόνδρου, οι υποχόνδριες κύστες, οι διαβρώσεις και τα οστεόφυτα ήταν πιο συχνάστην ΔΟΑ. Εξι από τους 7 ασθενείς με ΟΟΑ, που δεν είχαν διαβρώσεις στις απλές ακτινογραφίες,παρουσίασαν διαβρώσεις στην υπερηχογραφία και τη μαγνητική τομογραφία.Κατά την υπερηχογραφική εξέταση των αγγείων, το ΙΜΤ στην κοινή καρωτίδα και την κοινήμηριαία αρτηρία ήταν αυξημένο στην ΔΟΑ (p=0.012 και p<0.01, αντίστοιχα σε σχέση με τουςμάρτυρες). Η ΔΟΑ συσχετίστηκε με τριπλάσιο κίνδυνο υποκλινικής αθηρωμάτωσης σε σχέση μετους μάρτυρες (OR=3,33, 95% CI 1,02-10,9, p=0,043). Δεν παρατηρήθηκε διαφορά στην συχνότητατων αθηρωματικών πλακών μεταξύ των δύο ομάδων. Επίσης, αν και δεν βρέθηκε διαφοράμεταξύ ΔΟΑ και μαρτύρων στην FMD και την NMD, η διαφορά FMD-NMD ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στην ΔΟΑ έναντι των υγιών μαρτύρων. Ο μέσος 10-ετής κίνδυνος ΚΑ νόσου, πουυπολογίζεται με το Framingham Risk Score, και εκφράζει την συνεισφορά των κλασσικώνπαραγόντων κινδύνου για ΚΑ νόσο, ήταν παρόμοιος στις δύο ομάδες (p=0.18).Συμπεράσματα. Η υποκλινική φλεγμονή είναι ένα συχνό εύρημα στην ΔΟΑ. Η υπερηχογραφίαείναι μία αξιόπιστη μέθοδος για την αξιολόγηση δομικών και φλεγμονωδών αλλοιώσεων στηνΔΟΑ, πιο ευαισθητη από την απλή ακτινογραφία και την κλινική εξέταση. Η διαγνωστική τηςευαισθησία και ειδικότητα, σε σχέση με την μαγνητική τομογραφία, είναι πολύ υψηλή. Η αρθρικήφλεγμονή, κατά την κλινική εξέταση, έχει άμεση επίδραση στον πόνο και τη λειτουργικότητα τωνασθενών. Επιπλέον, βρέθηκε σημαντική συσχέτιση της ΔΟΑ με την υποκλινική αθηρωμάτωση καιτην δυσλειτουργία του ενδοθηλίου, που δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στουπαραδοσιακούς ΚΑ παράγοντες κινδύνου, όπως αυτοί αξιολογούνται με το Framingham score. Τααποτελέσματα αυτά υποδεικνύουν ότι η χρόνια, ήπια φλεγμονώδης δραστηριότητα θα μπορούσενα εμπλέκεται στην προώθηση της αθηρωμάτωσης στην ΔΟΑ.