Ψυχομετρική εκτίμηση μνημονικών λειτουργιών σε ασθενείς με επιληψίες

Abstract

The purpose of the present study was the psychometric evaluation of memory function in epilepsy patients, the study of the effect that temporal and generalized epilepsy have on declarative memory and finally, the exploration of the way the brain systems that constitute declarative memory are organized. Ninety one epilepsy patients participated voluntarily in our study, fifty six patients with temporal epilepsy (29 patients with right temporal lobe epilepsy and 23 patients with left temporal lobe epilepsy) and twenty seven with generalized epilepsy (18 patients with idiopathic generalized epilepsy and 9 patients with juvenile myoclonic epilepsy). Twenty four age- and education- matched healthy subjects were chosen to serve as control group. All participants were administered neuropsychological tasks assessing aspects of episodic, semantic and autobiographical memory. Regarding the construct validity of the neuropsychological tasks, it was found that in comparison with the control group, patients with generalized epilepsy performed poorly in semantic and autobiographical episodic tasks while their performance in autobiographical semantic memory was almost similar to that of control group. Patients with right temporal lobe epilepsy showed deficits mostly in episodic and autobiographical tasks, while those with left temporal lobe epilepsy performed poorly in episodic, semantic and autobiographical memory tasks. In addition, patients with right temporal lobe epilepsy performed better in semantic memory tasks compared to left temporal lobe patients and all temporal lobe patients performed better in semantic memory task compared to generalized epilepsy patients. All of epilepsy patients performed better in autobiographical semantic memory than in autobiographical episodic memory. The duration of the disease, the amount of antiepileptic drugs and the seizure frequency were the factors that predict patient’s performance in episodic, semantic and autobiographical semantic memory tasks. Moreover, the reliability of the memory tasks was evaluated by applying a number of appropriate methods and in the majority of tasks a high degree of reliability for the different groups of epilepsy patients was found. In conclusion, epilepsy patients show deficits in autobiographical and declarative memory. Specifically, generalized epilepsy patients performed poorly mostly in autobiographical episodic and semantic memory tests. Temporal lobe epilepsy, on the other hand, seems to function selectively, while our results indicate that the right temporal lobe is mostly responsible for episodic memories and the left temporal lobe is mostly responsible for semantic memories. Finally, this study seems to confirm Multiple Trace Theory (Nadel & Moscovitch, 1997), based on the fact that epilepsy patients showed deficits in both recent and remote autobiographical memory and also, autobiographical semantic memory was better than autobiographical episodic memory.

Ο σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η ψυχομετρική εκτίμηση μνημονικών λειτουργιών σε ασθενείς με επιληψία μέσω εφαρμογής αξιόπιστων κι έγκυρων μεθόδων και δοκιμασιών, η διερεύνηση της επίδρασης που ασκούν η κροταφική και η γενικευμένη επιληψία στη λειτουργία της δηλωτικής μνήμης και η διερεύνηση του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας των εγκεφαλικών συστημάτων που υποστηρίζουν τη δηλωτική μνήμη. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 91 ασθενείς με διαγνωσμένη επιληψία, οι οποίοι κατηγοριοποιήθηκαν σε ομάδες, ανάλογα με τον εντοπισμό των επιληπτικών κρίσεων και 24 υγιή άτομα, χωρίς ιστορικό νευρολογικής ή ψυχιατρικής διαταραχής ή χρήσης ουσιών. Οι νευροψυχολογικές δοκιμασίες που εφαρμόστηκαν για την αξιολόγηση της μνήμης επεισοδίων και της σημασιολογικής μνήμης, επιλέχθηκαν με βάση την εφαρμογή τους σε προηγούμενες έρευνες, που εξέταζαν τη δηλωτική μνήμη σε ασθενείς με επιληψίες. Η στατιστική επεξεργασία των εμπειρικών δεδομένων της έρευνας αφορούσε στον έλεγχο των ψυχομετρικών χαρακτηριστικών των μνημονικών δοκιμασιών και συγκεκριμένα της εννοιολογικής εγκυρότητας και της αξιοπιστίας των μετρήσεων τους. Στο πλαίσιο της εννοιολογικής εγκυρότητας, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ομάδα ελέγχου υπερείχε στα περισσότερα μνημονικά έργα έναντι των υπολοίπων ομάδων των ασθενών με επιληψία. Οι ασθενείς με κροταφική επιληψία και ιπποκάμπεια σκλήρυνση ήταν η ομάδα με τις περισσότερες μνημονικές μειονεξίες, σε σύγκριση πάντα με τους υγιείς, ενώ οι ασθενείς με γενικευμένη επιληψία παρουσίασαν κυρίως διαταραχές σημασιολογικής μνήμης και αυτοβιογραφικής μνήμης επεισοδίων. Επιπρόσθετα, η έρευνα ανέδειξε ότι οι ασθενείς με δεξιά κροταφική επιληψία έχουν σημαντικά καλύτερες επιδόσεις σε δοκιμασίες σημασιολογικής μνήμης συγκριτικά με τους ασθενείς με αριστερή κροταφική επιληψία, ενώ οι ασθενείς με κροταφική επιληψία υπερείχαν σε έργο σημασιολογικής μνήμης έναντι των ατόμων με γενικευμένη επιληψία. Βρέθηκε ακόμα ότι η αυτοβιογραφική σημασιολογική μνήμη υπερείχε σε σημαντικό βαθμό της αυτοβιογραφικής μνήμης επεισοδίων. Τέλος, σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η διάρκεια της νόσου και της φαρμακευτικής αγωγής, η φαρμακευτική αγωγή σε αριθμό σκευασμάτων και η συχνότητα των επιληπτικών κρίσεων ήταν οι παράγοντες εκείνοι που προβλέπουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις επιδόσεις των ασθενών με επιληψία, ανεξαρτήτως αιτιολογίας, σε δοκιμασίες μνήμης επεισοδίων, σημασιολογικής και αυτοβιογραφικής σημασιολογικής μνήμης. Όσον αφορά στην αξιοπιστία των δοκιμασιών, αυτή ελέγχθηκε μέσω ενός συνόλου κατάλληλων μεθόδων και στην πλειονότητα των δοκιμασιών βρέθηκε υψηλός βαθμός αξιοπιστίας για τις διάφορες κατηγορίες των ασθενών με επιληψία. Συμπερασματικά, η παρούσα διατριβή έδειξε ότι οι ασθενείς με επιληψία παρουσιάζουν διαταραχές στην αυτοβιογραφική και στη δηλωτική τους μνήμη. Ειδικότερα, οι ασθενείς με γενικευμένη επιληψία παρουσιάζουν διαταραχές κυρίως στην αυτοβιογραφική μνήμη επεισοδίων καθώς και στη σημασιολογική τους μνήμη, ενώ από τις αναλύσεις των αποτελεσμάτων των ασθενών με κροταφική επιληψία φαίνεται ότι υπάρχει λειτουργική και νευροανατομική διάκριση μεταξύ μνήμης επεισοδίων και σημασιολογικής μνήμης. Τέλος, τα αποτελέσματα της παρούσα έρευνας επιβεβαιώνουν κυρίως τη Θεωρία Πολλαπλών Μνημονικών Ιχνών.