Άνοια και κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία. Η παρέμβαση του γενικού / οικογενειακού γιατρού στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

Abstract

Dementia and depression are very common disorders among elderly people and results in the diminution of the well-being of the aged and their families Aim: The assessment of the magnitude of dementia and depression among the elderly people living in different settings in the catchment area of the Health Centre of Chrisoupolis (HCCh) in Northern Greece, and to test the possible effectiveness of a shared-care intervention for later life dementia and depression in this area. Research plan: 1. the measurement of the frequency in the elderly people of cognitive impairments and mood disorders in the Primary Health Care environment. 2. the assessment of the commorbidity that often coexists with the disorders mentioned above 3. the estimation of the effectiveness of the intervention of the General Practitioner in order to do early diagnose and cure, patients with dementia and/or depression. Study population and Methods: 536 subjects aged 65 years and over, including 48 subjects living in an old people’s home (OPH), 75 subjects who were taking part in activities at the Open Centre for the elderly (OCE) and 413 subjects randomly selected from those visiting the HCCh were eligible for the study. All participants, who had initially received a comprehensive neuropsychiatric assessment at the HCCh, were followed-up approximately 1 year later. Subjects were assigned to continued usual care (n=233) and subjects received feedback plus care management of chronic illness (n=303). A structured clinical interview with a detailed medical history, clinical examination, hematological and biochemical control and the completion of Mini-Mental State Examination (MMSE), Scale Geriatric Depression Scale (GDSS) and Activities of Daily Living (ADL) were used at the baseline and at the end of intervention. Results: the risk for the appearance of cognitive disorders decreases significantly (p<0.001) by the intervention in the HCCh intervention group (RR=0.450, p=0.05) and sufficiently in the group of OCE intervention (RR=0.236, p=0.067). Concerning depression, the risk decreases significantly (p<0.001) by the intervention in the HCCh intervention group (RR=0.198, p<0.001). Conclusions: Shared care interventions by GPs, primary care teams in collaboration with other specialists and especially neurologists and psychiatrists, in different community settings seems to be an effective strategy in reducing the risk of dementia and depression among elderly people. This is possible to be achieved with: a) Frequent control of elderly people concerning cognitive impairments and mood disorders. b) Treatment of somatic diseases which are related to the appearance or the aggravation of dementia and depression c) Prevention, consulting and treatment in order to avoid the manifestation of those disorders and ensure treatment of the reversible types of dementia. Researching proposals: - Are the positive results of our study, in the elderly people permanent? - Is this program applicable in general population? - Is it possible to screen reversible and therapeutic manageable types of dementias and what is the result of this intervention in those?

Η άνοια και η κατάθλιψη είναι συχνά νοσήματα της τρίτης ηλικίας στο χώρο της ΠΦΥ και έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση της ποιότητας ζωής των ιδίων και των οικογενειών τους. Σκοπός: Η μελέτη της συχνότητας των γνωσιακών και διαταραχών της διάθεσης στην Τρίτη ηλικία, καθώς και η εκτίμηση των πιθανών δυνατοτήτων παρέμβασης του Γ/Ο γιατρού στην ΠΦΥ. Οι στόχοι της μελέτης είναι: 1. Η μέτρηση της συχνότητάς των γνωσιακών και διαταραχών της διάθεσης σε πληθυσμούς ηλικιωμένων στην κοινότητα, στο περιβάλλον της ΠΦΥ. 2. Ο προσδιορισμός των νοσημάτων εκείνων, που συχνά συνυπάρχουν με τις παραπάνω διαταραχές. 3. Η εκτίμηση των δυνατοτήτων παρέμβασης του Γενικού/Οικογενειακού γιατρού διαμέσου της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας σε ασθενείς με άνοια και κατάθλιψη. Πληθυσμός μελέτης – Μέθοδος: 536 ηλικιωμένοι, 75 από τους εγγεγραμμένους του ΚΑΠΗ, 48 του Γηροκομείου και 413 επισκέπτες του Κέντρου Υγείας Χρυσούπολης (ΚΥΧ) αποτέλεσαν τον πληθυσμό μελέτης των ηλικιωμένων που έλαβαν μέρος. Οι συμμετέχοντες, αφού πρώτα ενημερώθηκαν σχετικά με τη μελέτη, στη συνέχεια υποβλήθηκαν σε ψυχομετρικές δοκιμασίες (MMSE, GDSS, ADL, κλπ), κλινικό έλεγχο για νοσήματα που συνδέονται με την άνοια και την κατάθλιψη, αιματολογικό και βιοχημικό έλεγχο, ΗΚΓ, α/φια θώρακος, CT, SPECT όταν κρινόταν αναγκαίο. Εκτός των ηλικιωμένων του γηροκομείου, οι υπόλοιποι χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, εκ των οποίων η πρώτη (ομάδα Α) αποτέλεσε την ομάδα παρακολούθησης της έρευνας, ενώ η δεύτερη την ομάδα φυσιολογικών μαρτύρων (Ομάδα ΦΜ). Η παρακολούθηση συνίστατο από τακτικό προληπτικό νευροψυχιατρικό και κλινικό έλεγχο, θεραπεία των συνυπαρχόντων νοσημάτων και φροντίδα των ηλικιωμένων ανάλογα με τις ανάγκες τους. Μετά την πάροδο ενός έτους πραγματοποιήθηκε η σύγκριση των δύο ομάδων για την εκτίμηση της πιθανής αποτελεσματικότητας των δυνατοτήτων παρέμβασης. Αποτελέσματα: Ο κίνδυνος εμφάνισης γνωσιακών διαταραχών φάνηκε να μειώθηκε με την παρακολούθηση και εντατική φροντίδα σημαντικά (p<0.001) στην ομάδα παρακολούθησης του Κέντρου Υγείας (ΚΥΧ Α) (RR=0.450, p=0.05) και σχετικά στη ομάδα παρακολούθησης του ΚΑΠΗ (RR=0.236, p=0.067). Επίσης, όσον αφορά την κατάθλιψη ο κίνδυνος εμφάνισης της μειώθηκε σημαντικά (p<0.001) μετά την πάροδο του έτους στην ομάδα ΚΥΧ Α (RR=0.198, p<0.001). Συμπερασματικά, η μελέτη αυτή αποδεικνύει την αναγκαιότητα εμπλοκής του Γ/Ο γιατρού σ’ αυτά τα νοσήματα, αναπροσαρμόζοντας το ρόλο του στην ανίχνευση και διαχείριση τους σε συνεργασία με νοσοκομειακές ειδικότητες και ιδιαίτερα μ’ αυτές της Νευρολογίας και Ψυχιατρικής. Αυτό επιτυγχάνεται με: (α) Το συχνό έλεγχο των ηλικιωμένων για γνωσιακές και διαταραχές της διάθεσης. (β) Τη θεραπεία οργανικών νοσημάτων που σχετίζονται με την εμφάνιση ή την επιδείνωση της άνοιας και της κατάθλιψης. (γ) Την παρέμβαση σε επίπεδο πρόληψης, συμβουλευτικής και θεραπείας με στόχο την αποφυγή εμφάνισης ή επιδείνωσης αυτών των διαταραχών, καθώς και θεραπεία των αναστρέψιμων μορφών τους. Ερευνητικές προτάσεις: - Κατά πόσο τα θετικά αποτελέσματα που επετεύχθησαν στους ηλικιωμένους με την εντατική παρακολούθηση του έτους, είναι μόνιμα. – Κατά πόσο η εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος είναι εφικτή στο γενικό πληθυσμό. – Σε ποιο βαθμό τέτοιου είδους παρεμβάσεις είναι ικανές να ανιχνεύσουν αναστρέψιμες και θεραπευτικά διαχειρίσιμες μορφές άνοιας και ποιο το αποτέλεσμα της παρέμβασης σ’ αυτές.