Ο ρόλος των φλαβονοειδών στην αθηροσκλήρωση σε κλινικό και κυτταρικό επίπεδο: συσχέτιση με κλινικούς και βιοχημικούς δείκτες σε παχύσαρκους ασθενείς και επίδραση σε ανθρώπινα λιποκύτταρα

Abstract

Η παχυσαρκία συσχετίζεται με αυξημένη προδιάθεση για την εκδήλωση αθηροσκλήρωσης και αυξημένη επίπτωση στεφανιαίας νόσου. Ο λιπώδης ιστός είναι ενεργός μεταβολικά ιστός που παράγει κυτταροκίνες που ονομάζονται αδιποκίνες, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι η λεπτίνη, η αντιπονεκτίνη και η βισφατίνη. Οι μηχανισμοί που έχουν προταθεί για την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου σε ασθενείς με παχυσαρκία είναι η αυξημένη εναπόθεση λίπους, κυρίως σπλαχνικού, καθώς και οι επιδράσεις των αδιποκινών. Η διατροφή είναι γνωστό ότι σχετίζεται με την πρόληψη και τη θεραπεία, τόσο των καρδιαγγειακών νοσημάτων, όσο και της παχυσαρκίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι αντιοξειδωτικές πολυφαινολικές ουσίες, όπως είναι τα φλαβονοειδή και η ρεσβερατρόλη, που περιέχονται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά, φαίνεται ότι προστατεύουν από καρδιαγγειακά συμβάματα. Παρουσιάζει, λοιπόν, ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον η διερεύνηση της συσχέτισης της πρόσληψης των φλαβονοειδών της διατροφής με κλινικούς και βιοχημικούς δείκτες σε άτομα με παχυσαρκία, όσο και η εκτίμηση της επίδρασης των παραπάνω παραγόντων σε κυτταρικό επίπεδο σε ανθρώπινα λιποκύτταρα, οι μεταβολικές διαταραχές των οποίων πιστεύεται ότι αποτελούν κομβικό σημείο στην παθοφυσιολογία τόσο της παχυσαρκίας, όσο και της αθηροσκλήρωσης. Επιπρόσθετα, ο ρόλος της βισφατίνης στην παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο, αν και θεωρείται σημαντικός, δεν έχει μελετηθεί πλήρως και χρήζει περαιτέρω διερεύνησης. Στην παρούσα μελέτης συμμετείχαν 100 παχύσαρκοι ασθενείς (20 άνδρες & 80 γυναίκες). Η πρόσληψη των φλαβονοειδών εκτιμήθηκε με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων. Η πρόσληψη φλαβονοειδών ήταν 275,38 (77,21-823,03) mg ανά ημέρα. Δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στη πρόσληψη φλαβονοειδών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Βρέθηκαν θετικές συσχετίσεις της πρόσληψης φλαβονοειδών με την ηλικία και με την HDL χοληστερόλη, καθώς και αρνητική συσχέτιση των προσλαμβανόμενων φλαβονοειδών και προανθοκυανιδινών με τα τριγλυκερίδια και την ινσουλίνη. Επιπρόσθετα, η ημερήσια πρόσληψη φλαβονοειδών και προανθοκυανιδινών συσχετίζονταν αρνητικά με τη δραστικότητα της αμινοτρανσφεράσης της αλανίνης, ενώ τα προσλαμβανόμενα φλαβονοειδή συσχετίζονταν επιπλέον αρνητικά με τη δραστικότητα της γλουταμινικής αμινοτρανσφεράσης. Η διατασιμότητα των αγγείων ελέγθηκε σε 20 από τους παραπάνω ασθενείς με μαγνητική τομογραφία της αορτής, χωρίς να βρεθεί καμία συσχέτιση της διατασιμότητας της αορτής με κλινικά ή βιοχημικά χαρακτηριστικά, με την πρόσληψη μακροθρεπτικών συστατικών ή την πρόσληψη φλαβονοειδών. Σε ένα διαφορετικό πληθυσμό υγιών ατόμων και ασθενών με μεταβολικό σύνδρομο (n= 186) μετρήθηκαν τα επίπεδα της βισφατίνης του πλάσματος και βρέθηκαν ότι αυτά είναι αυξημένα. Τα επίπεδα της βισφατίνης αυξάνονταν με την αύξηση του αριθμού των κριτηρίων για τη διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου και συσχετίζονταν με την περίμετρο μέσης, τα τριγλυκερίδια, τη συστολική και τη διαστολική αρτηριακή πίεση καθώς και με τη γλυκόζη νηστείας. Διερευνήθηκε, επίσης, η πιθανή επίδραση των πολυφαινολών στην έκκριση αδιποκινών σε καλλιέργειες ανθρώπινων λιποκυττάρων SGBS. Οι πολυφαινόλες που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η κουερσετίνη, ο γαλλικός εστέρας επιγαλλοκατεχίνης και η ρεσβερατρόλη. Καμία από τις παραπάνω πολυφαινόλες δεν επηρέασε τα επίπεδα της εκκρινόμενης λεπτίνης και αντιπονεκτίνης, όμως τόσο η κουερσετίνη όσο και η ρεσβερατρόλη μείωσαν την έκκριση της βισφατίνης. Συμπερασματικά, στην παρούσα μελέτη, υπάρχουν έμμεσες ενδείξεις για μία ευνοϊκή επίδραση των προσλαμβανόμενων φλαβονοειδών στο μεταβολισμό των λιπιδίων σε παχύσαρκα άτομα, ενώ σημαντικό εύρημα πρέπει να θεωρείται και η αρνητική συσχέτιση των προσλαμβανόμενων πολυφαινολών με τα επίπεδα της ινσουλίνης, που επισημαίνει μία πιθανή ευνοϊκή δράση τους στο μεταβολισμό των υδατανθράκων. Επιπρόσθετα, παρατηρήθηκαν αυξημένα επίπεδα βισφατίνης σε παχύσαρκα άτομα και σε άτομα με μεταβολικό σύνδρομο, τα οποία μπορεί να σχετίζονται έμμεσα με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Τέλος, η μείωση της εκκρινόμενης βισφατίνης από ανθρώπινα λιποκύτταρα με την επίδραση των πολυφαινολών, μπορεί να αποτελεί μία ωφέλιμη δράση αυτών των ουσιών και πιθανά μπορεί να συμβάλλει στις αντιαθηρογόνες ιδιότητές τους. Τα φλαβονοειδή μελλοντικά μπορεί να αποτελέσουν μία δυνητική θεραπευτική προσέγγιση για τη θεραπεία των μεταβολικών διαταραχών της παχυσαρκίας.