Η τοπογραφία της Mεσημβρίας από τον 4ο έως τις αρχές του 7ου αιώνα

Abstract

The following dissertation is based on archeological excavations and research of many years, which took place on the peninsula of Mesemvria under my direction. The results of them contribute to the formation of a complex image of the city in the paleochristian period. Purpose of the research. Purpose of the research is the topography of Mesemvria's urban planning systems made up by a number of constructions such as the fortification, the water supply, the public buildings - the basilicas, the two ports and the street and square network of the town. Their good preservation through the centuries as well as the specific building manner and the material used raise immense interest and they are significant in both archeological and historic aspects. Results of the research. The systems of urban planning as an integrity are exceptionally put into effect. The presence of a central imperial rule was found, which carried out the overall plan of the town – castle. In this connection is also selected the methodology of the research each of the systems of urban planning is discussed in a separate chapter. In each chapter are analysed the problems concerning their location, formation, building, usage, role and the parallels between them. The strategical location of Mesemvria on the Euxinos Pontos as well as its advantages as a town - castle due to the location itself, and the new public political relations on the Balkans in the beginning of the 4* century turn the town into a privileged town situated next to the capital and provide it with considerable economic and political advantages. Conclusions. During the paleochristian period Mesemvria consolidates all premises to the transition from an ancient Mesambria to a byzantine Mesemvria. Mesemvria's urban planning is part of a big program of the central imperial rule of the Byzantine Empire, constructed according to Constantinople's requirements for urban planning compiled by the imperial architects, designing engineers, building- and construction engineers, water power engineers and technicians. The building and decoration material is delivered from Constantinople and from the quarries of the island of Proconisos. The urban plan is realized in the period during the reign of Constantine the Great (306-337), Anastasios I (491-518) and Iustinianus (527-565). This research is a contribution to Mesembria's history and an insight to the urban planning systems of the byzantine towns situated in Bulgarian territory in the period from the 4th to the beginning of the 7th century.

Η διατριβή αυτή στηρίχθηκε στις μακροχρόνιες αρχαιολογικές ανασκαφές και έρευνες που η ίδια διεξήγαγα στη χερσόνησο της Μεσημβρίας. Τα συμπεράσματα των ανασκαφών και ερευνών προσφέρουν σημαντικά στοιχεία για την διαμόρφωση της ολοκληρωμένης εικόνας της παλαιοχριστιανικής πόλης. Στόχος της μελέτης ήταν η τοπογραφία των απαραίτητων πολεοδομικών στοιχείων, συστημάτων, συγκροτημάτων της Μεσημβρίας του Ευξείνου Πόντου, όπως το σύστημα οχύρωσης, το σύστημα ύδρευσης και οι βασιλικές ως δημοσία κτήρια, τα δυο λιμάνια, το δίκτυο οδών και πλατειών. Τα σωζόμενα αυτά στοιχεία κατά τη διάρκεια των αιώνων, με τον τρόπο κατασκευής και τα υλικά τους προκαλούν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αναδεικνύουν τη σημασία του εγχειρήματος τόσο από αρχαιολογική όσο και από ιστορική άποψη. Αποτελέσματα της μελέτης. Τα πολεοδομικά συστήματα στο σύνολο τους είναι εξαιρετικά επιμελημένα. Έχει διαπιστωθεί η παρουσία της κεντρικής εξουσίας, η οποία έχει πραγματοποιήσει ένα ολοκληρωμένο πολεοδομικό σχέδιο. Σε συνάρτηση με αυτό είναι και η ακολουθούμενη μεθοδολογία, δηλαδή η αναφορά κάθε ενός συστήματος ως αυτόνομο τμήμα της μελέτης. Σε αυτά σχολιάζονται τα επιμέρους ζητήματα της θέσης, της διαμόρφωσης, της κατασκευής, της χρήσης, του ρολού τους και τις συγκρίσεις τους με παρόμοια παραδείγματα στην αυτοκρατορία. Η στρατηγική θέση της Μεσημβρίας του Ευξείνου Πόντου και τα πλεονεκτήματα της ως πόλης - φρουρίου, τόσο ως προς την φυσική της θέση, όσο και ως προς τις νέες κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες στη Βαλκανική χερσόνησο κατά τις αρχές του 4ου αι., τη μετατρέπουν σε προνομιακή πόλη, κοντά στη νέα πρωτεύουσα και τις προσδίδουν σημαντικά οικονομικά και πολιτικά πλεονεκτήματα. Τα συμπεράσματα. Η παλαιοχριστιανική περίοδος της Μεσημβρίας συγκέντρωσε όλες τις προϋποθέσεις μετάβασης από την αρχαία στη βυζαντινή Μεσημβρία. Το πολεοδομικό πρόγραμμα της Μεσημβρίας εντάχτηκε σε ένα σχέδιο αναφοράς στο πλαίσιο ευρύτερου πολεοδομικού προγράμματος της αυτοκρατορικής εξουσίας του Βυζάντιου, σχεδιασμένο στη βάση των κανόνων της Κωνσταντινούπολης από αυτοκρατορικούς αρχιτέκτονες, μηχανικούς και τεχνίτες, και με υλικά που είχαν σαν προέλευση την πρωτεύουσα και τα λατομεία της Προκοννήσου. Το χρονολογικό πλαίσιο, κατά το οποίο πραγματοποιήθηκε το πολεοδομικό πρόγραμμα και έχει τεκμηριωθεί με βάση τη συγκριτική προσέγγιση της τοιχοποιίας και των διάφορων θεματικών ευρημάτων, τοποθετείται χρονολογικά την εποχή της βασιλείας των αυτοκρατόρων Μεγάλου Κωνσταντίνου (306- 337), Αναστάσιου Α (491- 518) και Ιουστινιανού Α (527- 565). Η μελέτη αυτή αποτελεί σημαντική συμβολή για τη Μεσημβρία του Ευξείνου Πόντου και για τη γνωριμία της πολεοδομικής οργάνωσης των βυζαντινών πόλεων κατά την περίοδο από τον 4ο αι. έως τις αρχές του 7ου αι.