Ο νομοθέτης ως παιδαγωγός στο έργο του Πλάτωνα

Abstract

The objective of this thesis is to present the close, according to the Platonic view, connection between ethics, education and politics and the crucial role of the governors on the reconstruction of their own states through the adoption by them unvarying values and the transmission of these values to their fellow citizens through education. The design of the thesis was based on careful study of Platonic texts, comparative co-examination of certain platonic points with relative positions of other intellectuals of antiquity and the thorough evaluative study of the extensive, relating to the political and ethical views of Plato, bibliography. Our final positions are obtained by inductive way and developed in causal analysis of the arguments underlying, in order to reflect their diversity in relation to views of other scholars. The thesis consists of three parts. The first of these, entitled “Laws and governors in Plato’s thought” occurs initially the importance of law, the impersonal institution of ratio, to the historical society, as the most important regulator of social stability and as the most comprehensive ethical and educational code of the social members. Next, the ideal solution, according to Plato, concerning the governance of states, is presented. It is emphasized that this ideal leader, due to his unique intellectual and moral superiority, unity and importance, is becoming the excellent guardian of the proper social partnership and the guarantor of uplifting life individually and collectively. The second part, entitled “Education as the primary concern of the legislature”, focuses on the presentation of the redemptive power of education, which, in our opinion, restores the proximity of people to the supernatural element of harmony, of ratio and of bliss, redefines the values of life and allows the building of a decent individual and collective life, based on moral and rational spirituality that education develops and for this reason is needed to become the most important of the concerns of the leaders. The third part refers to the “Educated citizens”, the fertile product of educational effort. This internal regeneration, as it is pointed out, becomes the basis for the removal of power-loving selfish tendencies and the precedency of general benefit. Thus, the mature sociability of the citizens, their continuous emulation to virtue, the commitment of each to an appropriate, in its own nature function, as the result of education, lay the foundation for building a state of measure, harmony, honor and internal unity. In conclusion, this thesis argues as timeless debt of politicians their realization that the suffering of the states and the collective and individual salvation depends on their moral decency and the transfusion of indestructible importance principles to their fellow citizens, in order to achieve, according to the exemplary model of cosmic harmony, genuine social symmetry, justice and happiness.

Η διατριβή αυτή στόχο της έχει να παρουσιάσει τη στενή, σύμφωνα με την πλατωνική άποψη, σύνδεση ηθικής, παιδείας και πολιτικής και τον καίριο ρόλο των πολιτικών ταγών για την ανασυγκρότηση των κρατών τους μέσω του ενστερνισμού εκ μέρους τους αναλλοίωτων ηθικών αξιών και της μετάδοσής τους στους συμπολίτες τους με τη βοήθεια της παιδείας. Η εκπόνηση της διατριβής βασίστηκε στην προσεχτική μελέτη των πλατωνικών κειμένων, τη συγκριτική συνεξέταση ορισμένων σημείων τους με σχετικές θέσεις άλλων διανοουμένων της αρχαιότητας και την επιμελή αξιολογική σπουδή της εκτενέστατης, αναφορικά με τις πολιτικές και ηθικές απόψεις του Πλάτωνα, βιβλιογραφίας. Οι τελικές θέσεις μας προέκυψαν με επαγωγικό τρόπο και αναπτύσσονται με αιτιολογική ανάλυση των επιχειρημάτων στις οποίες βασίζονται, προκειμένου να φανεί η διαφορετικότητά τους σε σχέση με τις απόψεις άλλων μελετητών. Η διατριβή αποτελείται από τρία μέρη. Στο πρώτο εξ αυτών, που τιτλοφορείται «Νόμοι και άρχοντες στην πλατωνική σκέψη», παρουσιάζεται αρχικά η σπουδαιότητα του νόμου, του απρόσωπου φορέα του λόγου στα ιστορικά σύνολα, ως του κατεξοχήν ρυθμιστή της κοινωνικής σταθερότητας και γαλήνης και ως του πλέον ολοκληρωμένου ηθικού και παιδευτικού κώδικα των κοινωνικών μελών. Ακολούθως, επισημαίνεται η ιδανική λύση, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, αναφορικά με τη διακυβέρνηση των κρατών, αυτή του φιλοσόφου - βασιλέα, που, εξαιτίας της μοναδικής διανοητικής και ηθικής του υπεροχής, ενότητας και σπουδαιότητας, αποβαίνει ο άριστος θεματοφύλακας της εύρυθμης κοινωνικής συμβίωσης και ο εγγυητής της ανάτασης της ζωής σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Το δεύτερο μέρος, που επιγράφεται «Η παιδεία ως πρώτιστο μέλημα του νομοθέτη», εστιάζεται στην παρουσίαση της λυτρωτικής δύναμης της διαπαιδαγώγησης, που, όπως υποστηρίζεται, αποκαθιστά την εγγύτητα των ατόμων με τον υπεραισθητό φορέα της αρμονίας, του λόγου και της ευδαιμονίας, επανακαθορίζει τις αξίες της ζωής και επιτρέπει οικοδόμηση ενός κόσμιου ατομικού και συλλογικού βίου, με βάση το ήθος και την έλλογη πνευματικότητα, που η αγωγή καλλιεργεί και που γι’ αυτό το λόγο χρειάζεται να καταστεί το εν μέγα των μελημάτων των ηγετών. Το τρίτο μέρος αναφέρεται στους «Πεπαιδευμένους πολίτες», το γόνιμο προϊόν της παιδαγωγικής προσπάθειας. Η εσωτερική αυτή αναγέννησή τους, όπως τονίζεται, αποβαίνει η βάση για την άρση των φίλαρχων εγωιστικών τάσεων και την πρόταξη του γενικού οφέλους. Έτσι, η ώριμη κοινωνικότητά τους, η διαρκής άμιλλά τους προς την αρετή και η αφοσίωση καθενός στο προσήκον στη φύση του λειτούργημα, ως καρποί της παιδείας, θέτουν τις βάσεις για τη δόμηση μιας πολιτείας του μέτρου, του ήθους, αλλά και της εσωτερικής ενότητας. Συμπερασματικά, η διατριβή αυτή προβάλλει ως υπερκαιρικό χρέος των πολιτικών την εκ μέρους τους συνειδητοποίηση πως τα δεινά των κρατών και η ατομική και συλλογική σωτηρία είναι συνάρτηση της ηθικής τους κοσμιότητας και της μετάγγισης αρχών ακατάλυτης αξίας στους συμπολίτες τους για να εξασφαλιστεί, κατά το υποδειγματικό συμπαντικό πρότυπο αρμονίας, γνήσια κοινωνική συμμετρία, δικαιοσύνη και ευτυχία.