Διδακτικές προσεγγίσεις δυναμικών γεωγραφικών φαινομένων

Abstract

Teaching students of primary education about geomorphological features and phenomena requires posing interrelated questions; the latter are of interest to geographers, curricula planners and textbook writers. Within this framework, a new teaching model was created and applied in practice. This model was based on scientifically accepted principles of how dynamic geomorphological features are constructed and behave, enriching the school geographical content with new teaching data. The goal was to help students to understand and be able to explain better the landscape forms and human actions. Two different teaching models relating to changes in present geographical primary school content were developed. Covering the same geographical geodynamic phenomena (rivers and lakes), one them incorporated the existing program of study, the other a new one based on the new proposal teaching approach. The conclusion is that in order to understand the geographical dynamic phenomena (rivers, lakes), students construct mental models that are based on their prior knowledge, existing ideas, and past experiences. In addition, the data of this study seem to provide evidence about the ability of the students to know how dynamic geomorphological features are constructed and behave, to explain better the environmental field and human interactions, so, they can design better for the future. This alternative approach could be applied as an innovative teaching model of geomorphological features and phenomena in primary school. Based on these findings, we propose curricular recommendations which are built on the new developed teaching model.

Σκοπός της διατριβής είναι η ανάπτυξη και η δόμηση ενός διδακτικού μοντέλου το οποίο βασίζεται πάνω στο επιστημονικό γεωγραφικό μοντέλο δομής και λειτουργίας των δυναμικά μεταβαλλόμενων φυσικών διεργασιών σε γεωγραφικά συστήματα (ποτάμια, λίμνες). Αφετηρία του εγχειρήματος αποτέλεσε η διδακτική προσέγγιση των γεωμορφών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση: οι μαθητές αναφέρονται στους τρόπους διαχείρισης και προστασίας των δυναμικών γεωγραφικών φαινομένων (ποτάμια, λίμνες, κτλ.) χωρίς στην πραγματικότητα να αναγνωρίζουν το αίτιο δημιουργίας του φαινομένου, με αποτέλεσμα να μην κατανοούν επαρκώς και άρα να μην ερμηνεύουν το ίδιο το φαινόμενο αλλά ούτε και τις δομές του. Το διδακτικό μοντέλο παρέμβασης με τη διδασκαλία του αιτίου συμβάλλει στην αντιμετώπιση του ποταμού και της λίμνης ως δυναμικά φαινόμενα και κατά συνέπεια στην κατανόηση και αιτιολόγηση των διεργασιών και των αλλαγών που συμβαίνουν στις δομές τους και στο περιβάλλον. Μέσα από αυτό οι μαθητές/-τριες συνειδητοποιούν τη σπουδαιότητα των συνετών παρεμβάσεων των ανθρώπων στο περιβάλλον, αφού οι συνέπειες των ενεργειών του ανθρώπου που σημειώνονται στο παρόν μπορεί να γίνουν ορατές πολλά χρόνια αργότερα. Στο νέο διδακτικό μοντέλο, οι μαθητές/-τριες χρησιμοποιούν με συνέπεια τη νέα γνώση, χωρίς να είναι αντιφατική με τις υπόλοιπες εξηγήσεις που δίνουν. Το διδακτικό μοντέλο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αντίληψη που έχουν οι μαθητές/-τριες για την έννοια της βαρύτητας καθώς και από το επεξηγηματικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται αυτή κάθε φορά. Η διδασκαλία των θεμάτων που αφορούν τις γεωμορφές θα πρέπει να σχεδιάζεται έτσι ώστε (i)να οδηγεί τους μαθητές/-τριες να συνειδητοποιήσουν τις πεποιθήσεις τους, (ii)να καταλάβουν τα όρια των εξηγήσεών τους και (iii)να οικοδομήσουν πάνω σε αυτά αιτιολογώντας τα, τροποποιώντας τα ή και αλλάζοντάς τα όπου χρειάζεται.