Η εικονογράφηση των σχολικών βιβλίων: Αισθητικές ψυχολογικές και παιδαγωγικές προϋποθέσεις και προοπτικές

Abstract

Ο βασικός σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να ερευνήσει: 1) Την ανταπόκριση των παιδιών στις εικονογραφήσεις και στις εικόνες ή στο έργο τέχνης γενικότερα και 2) Τη δυνατότητα συμπερίληψης στις εικονογραφήσεις των σχολικών βιβλίων, ειδικότερα της στοιχειώδους εκπαίδευσης και άλλων εικόνων πέραν αυτών που θεωρούνται αμιγώς εικονογραφικές. Τα οφέλη από τη χρήση ποικίλων εικόνων στα εικονογραφημένα σχολικά βιβλία, συμπεριλαμβανομένων και όλων των εκφάνσεων της υψηλής Τέχνης, συσχετίζονται με τα ακόλουθα: 1) Διευρύνεται η οπτική αντίληψη των μαθητών, 2) Ολοκληρώνεται η οπτική εκμάθηση του μαθήματος των Καλλιτεχνικών, 3) Βελτιώνεται η ερμηνευτική της εικόνας, 4) Διευρύνεται η συμμετοχή των μαθητών στο πολιτιστικό γίγνεσθαι και 5) Το εικονογραφημένο σχολικό βιβλίο μετουσιώνεται σε ένα κατ’ εξοχήν ψυχολογικό και πολιτιστικό εργαλείο. Για να διερευνηθεί η δυνατότητα εφαρμογής των παραπάνω, χρειάστηκε μια εκτενής θεωρητική αναζήτηση για να γίνει επιλογή των παραγόντων εκείνων που θα επέτρεπαν την κυρίως έρευνα της παρούσης μελέτης. Έτσι, καταρχήν, καταρτίστηκε ένα θεωρητικό μέρος, το οποίο επικεντρώθηκε στις αναπτυξιακές ικανότητες και στις δυνατότητες της κρίσιμης ηλικίας των οκτώ χρόνων, χωρίς να αγνοεί και τις γενικότερες ηλικιακές επιδόσεις στα ερευνητικά ζητούμενα. Ακολούθησε η σύνταξη ενός εξειδικευμένου ερωτηματολογίου σύμφωνου με το θεωρητικό μέρος, το οποίο αναλύθηκε και τελικά συμπεριελήφθη στο μέρος της μεθοδολογίας. Ελήφθη η απόφαση να επιλεγούν δύο δείγματα για να συγκριθούν μεταξύ τους και καθορίστηκε το είδος της έρευνας. Μετά την επίδοση του ερωτηματολογίου εξετάστηκαν τα δεδομένα και συντάχτηκε το μέρος των ευρημάτων συμπεριλαμβανομένων και των σχετικών σχολιασμών. Τα βασικά αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι μαθητές είναι σε θέση να ανταποκριθούν, σχεδόν απρόσκοπτα, σε κάθε είδους εικόνα, συμπεριλαμβανομένων και των υψηλών καλλιτεχνικών έργων. Ωστόσο, έγινε, επίσης, φανερό ότι είναι απαραίτητη η παρουσία ενός επιμορφωμένου δασκάλου αφ’ ενός για να ξεπεραστούν συγκεκριμένα αναπτυξιακά εμπόδια, όπως αυτό της έλλειψης συνειδητοποίησης και αφ’ ετέρου για να αποκτήσουν οι μαθητές εξειδικευμένες γνώσεις και την απαραίτητη σχετική εμπειρία. Από την έρευνα προέκυψε, επίσης, ότι η έλλειψη εξειδικευμένων γνώσεων και σχετικής εμπειρίας ακολουθεί τους μαθητές και στην ενήλικη ζωή τους.