Η εικονογράφηση των μύθων του Αισώπου στην ελληνική παιδική λογοτεχνία (1958-2000): παιδαγωγική προσέγγιση

Abstract

The said thesis studies the artistic evolution of the illustrations of Aesop’s fables in Greek children’s literature from 1958 to 2000 and aims to challenge the views of teachers, promote their awareness and familiarize them as regards the examination of images in children’s books. The methodological approach to the illustrations in this research is based on the broader context of the Panofsky method (Ervin Panofsky 1892-1968) and relates to the illustrative description, the iconological analysis and the pedagogic approach of each image. According to researchers, the study of images over time is a necessary prerequisite in order to actually understand them. The research shows that Aesop’s fables have been published incessantly. During the period under examination, the published material amounts to 60 collections, publishers’ (including printers) is 59. Up until 1974, the illustrations were mainly realistic representative, sketchy, static and “childish”, whereas especially after 1980 we encounter artistic innovation. Both good and bad quality flourishes at the same time, whereas, until the end of the century, older and more modern illustrative tendencies overlap. Up to this day, there are no objective criteria determining the quality of a work and contributing in the evaluation of the illustration of a children’s book. Knowledge of the basic elements of the image, of the comparisons and observations on style of the relationship between image and text and of the artistic quality of books throughout the years can constitute a basis that can be used by the teacher in order to plan his own methodological approach to the images, asking the children the right questions, providing feedback to their reactions and encouraging them to think.

Η μελέτη διερευνά την καλλιτεχνική πορεία της εικονογράφησης των μύθων του Αισώπου στην Ελληνική παιδική λογοτεχνία από το 1958-2000, με στόχο να συμβάλλει στον προβληματισμό, την ευαισθητοποίηση και την εξοικείωση των εκπαιδευτικών όσον αφορά την προσέγγιση της εικόνας στο παιδικό βιβλίο. Η μεθοδολογική προσέγγιση των εικόνων στην παρούσα έρευνα βασίζεται στα ευρύτερα πλαίσια της μεθόδου του Πανόφσκι (Ervin Panofsky 1892-1968) και αφορά την εικονογραφική περιγραφή, την εικονολογική ανάλυση και την παιδαγωγική προσέγγιση κάθε εικόνας. Σύμφωνα με μελετητές η διαχρονική εξέταση αποτελεί προϋπόθεση για την ουσιαστική κατανόηση της εικόνας. Από την έρευνα προκύπτει ότι οι μύθοι του Αισώπου εκδίδονται ανελλιπώς. Την περίοδο που εξετάζουμε κυκλοφόρησαν 60 συλλογές, 29 σειρές και 8 βιβλία με έναν μύθο. Οι εκδότες (μαζί με τα τυπογραφεία) ανέρχονται σε 59. Έως το 1974 επεκράτησε, κυρίως, η αναπαραστατική, ρεαλιστική, περιγραμμική, στατική αι «παιδιάστικη» εικονογράφηση, ενώ, ιδιαίτερα μετά το 1980, έχουμε καλλιτεχνικές καινοτομίες. Καλή και κακή ποιότητα ανθούν ταυτόχρονα, ενώ, παλαιότερες και νεώτερες εικονογραφικές τάσεις αλληλοκαλύπτονται μέχρι το τέλος του αιώνα. Μέχρι σήμερα δεν έχουν προσδιοριστεί αντικειμενικά κριτήρια που να καθορίζουν την ποιότητα ενός έργου (εικόνα, πίνακα) και να αξιολογούν την εικονογράφηση του παιδικού βιβλίου. Η γνώση των βασικών στοιχείων της εικόνας, οι συγκρίσεις και παρατηρήσεις της τεχνοτροπίας, της σχέσης κειμένου-εικόνας και της καλλιτεχνικής ποιότητας των βιβλίων διαχρονικά, μπορεί να αποτελέσουν τη βάση πάνω στην οποία θα κινηθεί ο παιδαγωγός ώστε να σχεδιάζει μόνος του τη μεθοδολογική προσέγγιση των εικόνων υποβάλλοντας στα παιδιά τις κατάλληλες ερωτήσεις επανατροφοδοτώντας τις αντιδράσεις τους και ενθαρρύνοντας το στοχασμό τους.