Συχνότητα και αιτιολογική διερεύνηση διαταραχών συμπεριφοράς σε παιδιά προσχολικής ηλικίας

Abstract

The purpose of this study was to identify the prevalence of behavioural problems among preschool children in a city area of Greece and to evaluate the applicability of the "Preschool Behaviour Checklist" (PBCL) screening test in our country. We examined 1.854 children aged 3-6 years attending all the 32 public nurseries located in central Athens on the basis that this test ascertains children with score more than 12 as having a deviated behaviour. The overall percentage of children in this category was found to be 17% (312 children). The prominent types of deviated behaviour concerned activity level problems and conduct disorders. A wide range (5% to 40%) in the prevalence of the behavioural problems was observed among the nurseries which can not be easily attributed to organization of each setting, since all of them follow the same educational programme and policy It is understood that the evaluation of the teachers quality was not within the one of this study. Younger children, particularly boys, were more likely to present behavioural problems such as difficulty to be managed, interfering, distructiveness and overactivity. With the aim to investigate possible underlying related factors as well as the sensitivity and specificity of the screening test used, 36 children having a score >12, randomly selected, were assessed developmentally. Most of them (25 children) had speech and/or neurological disorders discovered by the assessment and only in 8 children the disturbed behaviour could be due to severe environmental problems. At the same time 32 children of those with "normal" behaviour were randomly allocated as the control group and were developmental assessed too. Only one child was found to have mild articulation difficulties. In conclusion it became evident that an expanded use of the PBCL test, an easily performed test, can pick up early children with deviated behaviour (1 out of 5). These probably need special management by parents and teachers after proper guidance. Thus for a country like Greece, where no "health surveillance" system is applied systematically it should be advisable these children to be fully screened by PBCL and these scoring more than 12 to be identify early the possible causes as to prevent late disabilities and learning problems.

Στόχος της προγραμματισμένης αυτής μελέτης "πεδίου" ήταν η πρώιμη ανίχνευση διαταραχών συμπεριφοράς σε παιδιά προσχολικής ηλικίας,, προκειμένου να επισημανθούν τόσο η συχνότητα όσο και τα αίτια που τις προκαλούν. Εξετάσθηκαν 1.854 "φυσιολογικά" παιδιά, 3-6 ετών, που απασχολούνται στους 32 βρεφονηπιακούς σταθμούς του Δήμου Αθηναίων. Χρησιμοποιήθηκε η ανιχνευτική δοκιμασία που βασίζεται σε Ερωτηματολόγιο Συμπεριφοράς Παιδιών Προσχολικής Ηλικίας (Preschool Behaviour Checklist), που βαθμολογεί τη συμπεριφορά (διαγωγή, κινητικότητα, προσαρμοστικότητα, επικοινωνία και συναίσθημα) παιδιών ενταγμένα σε ομάδα και τη διακρίνει σε φυσιολογική και σε αποκλίνουσα. Διαταραχές συμπεριφοράς ανιχνεύθηκαν σε 312 παιδιά (17%). Η συχνότητα και το είδος των διαταραχών παρουσίασαν σημαντική διακύμανση μεταξύ των σταθμών, από 5% μέχρι 40%, που δεν βρέθηκε να σχετίζεται με τη θέση του σταθμού, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και την αριθμητική στελέχωση του. Από τα παιδιά με διαταραχές συμπεριφοράς, 36 δηλαδή δείγμα 12%, υποβλήθηκαν σε πλήρη αναπτυξιακό έλεγχο και σε 25 διαγνώσθηκαν για πρώτη φορά σοβαρά οργανικά και αναπτυξιακά προβλήματα, όπως πνευματική καθυστέρηση, προβλήματα λόγου και δυσπραξία-αδεξιότητα, ενώ σε 8 παιδιά οι διαταραχές συμπεριφοράς αποδόθηκαν σε περιβαλλοντικούς λόγους. Τα υπόλοιπα 3 παιδιά βρέθηκαν φυσιολογικά. 32 από την ομάδα "φυσιολογικών" παιδιών της μελέτης (ομάδα σύγκρισης), υποβλήθηκαν σε πλήρη αναπτυξιακό έλεγχο για την επιβεβαίωση της ευαισθησίας της μεθόδου. 30 από τα παιδιά αυτά ήταν φυσιολογικά, ενώ ένα είχε δυσκολίες στην άρθρωση και σε ένα διαπιστώθηκε οριακή νοημοσύνη και πρόσφατος θάνατος γονέως. Η συχνότητα των επιμέρους διαταραχών συμπεριφοράς σε όλα τα παιδιά μειώνεται με την πάροδο της ηλικίας. Η μείωση αυτή είναι στατιστικά σημαντική στις διαταραχές της κινητικότητας και προσοχής, την επιθετικότητα και καταστρεπτική συμπεριφορά, την κοινωνικότητα, την επιζήτηση της προσοχής, τις φοβίες, τον έλεγχο των σφικτήρων και την ευκρίνεια του προφορικού λόγου. Στις υπόλοιπες επιμέρους διαταραχές συμπεριφοράς παρατηρείται μείωση της συχνότητας με την πάροδο της ηλικίας που όμως δεν είναι στατιστικά σημαντική. Συμπερασματικά: Οι διαταραχές συμπεριφοράς σε παιδιά προσχολικής ηλικίας επισημαίνονται εύκολα με την προτεινόμενη δοκιμασία. Τα παιδιά με αποκλίνουσα συμπεριφορά πρέπει να ελέγχονται αναπτυξιακά, προκειμένου να εντοπίζονται τα οργανικά και περιβαλλοντικά αίτια που υποκρύπτονται και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα. Η PBCL αποτελεί απλή, εφαρμόσιμη και αξιόπιστη μέθοδο για την ανίχνευση των διαταραχών συμπεριφοράς και μπορεί μετά από σύντομη εκπαίδευση των νηπιαγωγών να εφαρμοστεί και στη χώρα μας.