Η συμβολή των νέων τεχνολογιών ηλεκτρονικής μάθησης στην ψηφιακή εξέλιξη σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

This doctoral thesis examines in depth the contribution of new e-learning technologies to the digital transformation of primary schools in Greece. Taking as its theoretical starting point the international literature on organizational change and contemporary models of innovation, the thesis draws on both case studies and empirical research to document how innovative technologies such as virtual reality (VR), STEAM education, large language models (LLMs), and ChatGPT in particular, influence educational practice, organizational culture, and the professional development of teachers. In this context, the thesis analyzes the theoretical background of digital transformation, explores the penetration of new technologies in primary education through a systematic literature review (PRISMA methodology), and records empirical data on the attitudes, knowledge, and skills of Greek school principals. Special emphasis is placed on investigating the factors that facilitate or hinder the adoption of innovations, analyzing professional development practices, and the socio-emotional benefits that arise from participatory STEAM projects. The research was conducted using a questionnaire, which was distributed electronically to school principals, with a sample of 200 participants from a total of 685 schools. The data were analysed using advanced statistical methods (t-test, ANOVA, Mann-Whitney, Kruskal-Wallis, Cronbach's Alpha, crosstabs, correlation analysis) via SPSS to explore both the individual and organisational dimensions of technological integration. The main findings of the thesis highlight, on the one hand, the positive attitude of principals towards digital transformation and the existence of a satisfactory level of digital skills, but on the other hand, the significant obstacles that continue to be observed (inequalities in access, inadequate training, infrastructure, low participation in actions to include people with disabilities). The systematic use of new technologies is a multifaceted process that requires a holistic strategy, cooperation, continuous professional development, and the promotion of an inclusive culture. Finally, specific policy strategies are proposed, pedagogical, and organizational strategies are proposed to further promote digital transformation in Greek schools, with an emphasis on equal access, systematic training, and the active involvement of all members of the educational community

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει σε βάθος τη συμβολή των νέων τεχνολογιών ηλεκτρονικής μάθησης στον ψηφιακό μετασχηματισμό των σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Με θεωρητική αφετηρία τη διεθνή βιβλιογραφία για την οργανωσιακή αλλαγή και τα σύγχρονα μοντέλα καινοτομίας, η διατριβή αξιοποιεί τόσο μελέτες περίπτωσης όσο και εμπειρική έρευνα, ώστε να καταγράψει πώς καινοτόμες τεχνολογίες, όπως η εικονική πραγματικότητα (VR), η STEAM εκπαίδευση, τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs) και ειδικά το ChatGPT, επηρεάζουν την εκπαιδευτική πράξη, την οργανωσιακή κουλτούρα και την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Στο πλαίσιο αυτό, η εργασία αναλύει το θεωρητικό υπόβαθρο του ψηφιακού μετασχηματισμού, διερευνά τη διείσδυση των νέων τεχνολογιών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση μέσω συστηματικής βιβλιογραφικής ανασκόπησης (μεθοδολογία PRISMA) και καταγράφει εμπειρικά δεδομένα σχετικά με τις στάσεις, τις γνώσεις και τις δεξιότητες Ελλήνων διευθυντών/ ντριών σχολικών μονάδων. Ειδική έμφαση δίνεται στη διερεύνηση των παραγόντων που διευκολύνουν ή εμποδίζουν την υιοθέτηση καινοτομιών, στην ανάλυση των πρακτικών επαγγελματικής ανάπτυξης, αλλά και στα κοινωνικοσυναισθηματικά οφέλη που προκύπτουν από συμμετοχικά έργα STEAM. Η έρευνα υλοποιήθηκε με τη χρήση ερωτηματολογίου, το οποίο διανεμήθηκε ηλεκτρονικά σε διευθυντές/ ντριες σχολείων, με το δείγμα να ανέρχεται σε 200 συμμετέχοντες από σύνολο 685 σχολικών μονάδων. Τα δεδομένα αναλύθηκαν με προηγμένες στατιστικές μεθόδους (t-test, ANOVA, Mann-Whitney, Kruskal-Wallis, Cronbach’s Alpha, crosstabs, correlation analysis) μέσω του SPSS, ώστε να διερευνηθούν τόσο οι ατομικές όσο και οι οργανωσιακές διαστάσεις της τεχνολογικής ενσωμάτωσης. Τα βασικά ευρήματα της διατριβής αναδεικνύουν αφενός τη θετική στάση των διευθυντών/ ντριών έναντι του ψηφιακού μετασχηματισμού και την ύπαρξη ικανοποιητικού επιπέδου ψηφιακών δεξιοτήτων, αφετέρου όμως και τα σημαντικά εμπόδια που εξακολουθούν να παρατηρούνται (ανισότητες προσβασιμότητας, ελλιπής επιμόρφωση, υποδομές, χαμηλή συμμετοχή σε δράσεις συμπερίληψης ΑμεΑ). Η συστηματική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών προκύπτει ως πολυπαραγοντική διαδικασία που απαιτεί ολιστική στρατηγική, συνεργασία, διαρκή επαγγελματική ανάπτυξη και ενίσχυση της συμπεριληπτικής κουλτούρας. Τέλος, προτείνονται συγκεκριμένες στρατηγικές πολιτικής, παιδαγωγικής και οργανωσιακής φύσης για την περαιτέρω προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού στα ελληνικά σχολεία, με έμφαση στην ισότιμη πρόσβαση, στη συστηματική επιμόρφωση και στην ενεργή εμπλοκή όλων των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.