"Έξυπνες πόλεις" και τουρισμός: πολεοδομικές παρεμβάσεις και αυτοδιοικητική οργάνωση

Abstract

This doctoral dissertation focuses on the analysis of the phenomenon of "smart cities" and their specialization in the field of "smart tourist destinations," both at an international and Greek level. Specifically, the dissertation examines the pilot implementation of these policies in the Municipality of Piraeus. In an era of intense urban competition and continuous challenges, modern cities are called upon to adapt to the new conditions by leveraging their unique characteristics in order to survive and achieve sustainable development. At the same time, the current era is characterized by the rapid development of new technologies. These technologies, in combination with the necessary infrastructures, services, and products that support them, constitute critical factors for the development of modern cities. The creation of "smart cities" and "smart tourist destinations" can offer solutions to urban planning, providing answers to the problems faced by contemporary urban centers. This dissertation is divided into two main parts. In the first part, the modern challenges faced by cities today are analyzed, and an in-depth understanding of the concepts of "smart cities" and "smart tourist destinations" is provided, examining their characteristics and structural dimensions. Additionally, successful examples of cities that have already implemented similar policies are discussed. In the second part of the dissertation, the Municipality of Piraeus is chosen as a case study for the application of the above policy. Initially, the current situation in Piraeus and the "smart" actions that have been implemented in the city so far are presented. Subsequently, a field study is conducted to assess the needs and capabilities of the Municipality. Based on the results of this study, a comprehensive Strategic Plan is developed with the aim of transforming Piraeus into a fully integrated "smart tourist destination." The dissertation concludes with findings that highlight the importance of adopting "smart" development policies, proposing a model of design that can be utilized by other Greek cities.

Η παρούσα Διδακτορική Διατριβή επικεντρώνεται στην ανάλυση του φαινομένου των «έξυπνων πόλεων» και στην εξειδίκευσή τους στο πεδίο των «έξυπνων τουριστικών προορισμών», τόσο σε διεθνές όσο και σε ελληνικό επίπεδο. Ειδικότερα, η διατριβή εξετάζει την πιλοτική εφαρμογή αυτών των πολιτικών στον Δήμο Πειραιά. Σε μια εποχή έντονου αστικού ανταγωνισμού και συνεχών προκλήσεων, οι σύγχρονες πόλεις καλούνται να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτύχουν βιώσιμη ανάπτυξη. Παράλληλα, η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από την ταχεία ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών. Οι τεχνολογίες αυτές, σε συνδυασμό με τις απαραίτητες υποδομές, τις υπηρεσίες και τα προϊόντα που τις υποστηρίζουν, αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την ανάπτυξη των σημερινών πόλεων. Η δημιουργία «έξυπνων πόλεων» και «έξυπνων τουριστικών προορισμών» μπορεί να προσφέρει λύσεις στον αστικό σχεδιασμό, δίνοντας απαντήσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα σύγχρονα αστικά κέντρα. Η παρούσα Διατριβή χωρίζεται σε δύο κύρια μέρη. Αναφορικά με το πρώτο μέρος, αναλύονται οι σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πόλεις σήμερα και παρέχεται μία εις βάθος κατανόηση των εννοιών των «έξυπνων πόλεων» και των «έξυπνων τουριστικών προορισμών», εξετάζοντας τα χαρακτηριστικά τους και τις δομικές τους διαστάσεις. Επίσης, αναφέρονται επιτυχημένα παραδείγματα πόλεων που έχουν ήδη εφαρμόσει αντίστοιχες πολιτικές. Στο δεύτερο μέρος της Διατριβής, επιλέγεται ο Δήμος Πειραιά ως περίπτωση μελέτης για την εφαρμογή της παραπάνω πολιτικής. Έτσι αρχικά παρουσιάζεται η υφιστάμενη κατάσταση στον Πειραιά και οι «έξυπνες» δράσεις που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα στην πόλη. Ακολούθως, διεξάγεται έρευνα πεδίου για την αξιολόγηση των αναγκών και δυνατοτήτων του Δήμου ενώ με βάση τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την έρευνα, διαμορφώνεται ένα ολοκληρωμένο Στρατηγικό Σχέδιο με σκοπό τον μετασχηματισμό του Πειραιά σε έναν ολοκληρωμένο «έξυπνο τουριστικό προορισμό». Η Διατριβή καταλήγει σε συμπεράσματα που αναδεικνύουν τη σημασία υιοθέτησης πολιτικών «έξυπνης» ανάπτυξης, προτείνοντας ένα πρότυπο μοντέλο σχεδιασμού που μπορεί να αξιοποιηθεί από άλλες ελληνικές πόλεις.