The effect of lifestyle modifications on aspects related to fatigue, quality of life, health and sleepiness

Abstract

Introduction: Unhealthy lifestyle behaviors such as physical inactivity, chronic stress, irregular sleep patterns, and poor recovery practices have emerged as key contributors to fatigue, reduced quality of life and the growing prevalence of sleep-related disturbances. These factors, often coexisting in modern urban lifestyles, are strongly associated with metabolic, psychological, and neurological dysfunctions. Within this scientific and public health context, lifestyle medicine promotes a holistic, behavior-focused approach to restoring and maintaining health through non-pharmacological interventions. Among these, massage therapy whether manual or mechanical has gained attention as a potentially effective method for improving sleep, enhancing recovery and promoting both mental and physical well-being. The current PhD thesis explores the efficacy of lifestyle-based, non-invasive therapeutic modalities, with an emphasis on massage interventions, in improving sleep parameters, managing fatigue and enhancing quality of life. Utilizing objective tools (e.g., PSG-EEG) and subjective assessments (e.g., validated questionnaires), this thesis consists of five distinct but thematically interlinked experimental studies conducted in real-life and clinical settings. Aims: The primary purpose of this doctoral thesis was to investigate the acute and chronic effects of various types of massage therapy on vigilance and alertness levels in healthy people and those suffering from insomnia symptoms. Specifically, the objectives were to Study 1: to evaluate the timing effect of pre-competition sports massage, using two different massage oils, on sprint performance, Study 2: to investigate the effect of two different types of manual massage sessions on day-time napping in poor sleepers, Study 3: to assess the effectiveness of a single session of relaxation massage prior to bedtime on sleep quality and quantity indices in individuals with symptoms of chronic insomnia, Study 4: to examine the effectiveness of various massage protocols available on automatic electric massage chair (AEMC) prior to daytime nap on relaxation and indices of sleep quality and Study 5: to assess the long-term impact of the new generation massage chairs in aspects relate to sleep and quality of life in individuals with severe symptoms of insomnia. Methodology: The present PhD thesis divided into 5 studies. The total sample (Ν=99) consisted of healthy adults, athletes and individuals with severe insomnia symptoms. Inclusion criteria such as PSQI >5 or AIS ≥16 was used to identify poor sleepers and individuals with insomnia. Participants took part in a range of interventions involving either manual massage (e.g., sports massage and/or relaxation massage) or mechanical massage via automatic electric massage chairs, with each protocol designed to examine short-term or long-term effects on sleep behavior, indices and psychological status. Across all studies, participants were exposed to multiple conditions, including control (no massage), “sham” and active interventions. Interventions ranged from 5 to 45 minutes in duration (i.e., 5, 30, or 45 minutes) and were delivered either by trained massage professionals or through standardized automatic massage chair programs targeting sleep and fatigue recovery or relaxation. Sleep was monitored using polysomnographic EEG systems, while additional physiological parameters (e.g., muscle tone, heart rate) and psychological states (e.g., relaxation, level of fatigue, alertness) were assessed via validated questionnaires and functional tests (e.g. handgrip).Results: The overall findings of this doctoral thesis demonstrate that massage-based interventions both manual and automated produced significant improvements in a wide range of physiological and psychological outcomes across various populations. Massage protocols led to measurable enhancements in physical performance, muscle tone, sleep parameters and subjective states of relaxation. Specifically, (Study 1) sports massage was found to significantly enhance athletic performance, particularly when applied after warm-up and combined with essential oils, leading to a meaningful reduction in sprint times. (Study 2,3) Relaxation massage consistently increased subjective relaxation scores, reduced muscle tone and improved sleep parameters such as sleep efficiency, sleep latency and sustained sleep duration, as recorded by polysomnography-EEG device and sleep diaries. Furthermore, (Study 4) the use of an automatic electric massage chair (AEMC), yielded both immediate and long-term benefits. Short-term sessions improved sleep efficiency and physiological relaxation markers (e.g., heart rate and muscle tone), while long-term use (Study 5) led to clinically relevant improvements in sleep quality and total sleep time, as well as significant reductions in insomnia symptoms. Discussion: In the current PhD research thesis, we have found that massage-based interventions both manual and mechanical can exert significant beneficial effects on multiple dimensions of performance and health, particularly in relation to sleep quality, fatigue, and subjective well-being. Across five thematically linked experimental studies, our findings consistently demonstrated that targeted massage protocols led to improvements in both objective (e.g., EEG-derived sleep quality, efficiency, sprint performance) and subjective (e.g., sleepiness scales, quality-of-life indices) outcomes. Conclusion: This doctoral thesis confirms the application of massage, manual or mechanical can be a scientifically validated, non-pharmacological tool for improving physiological performance, sleep quality, reducing fatigue, and enhancing overall quality of life. The integration of electrophysiological, psychological, and physical performance indicators strengthens the case for embedding massage interventions within broader lifestyle medicine frameworks. Moreover, the use of advanced technologies such as AEMCs opens new possibilities for self-directed, accessible treatment at home. Future research should prioritize large-scale clinical trials, long-term follow-up, and cost-effectiveness studies to evaluate broader implementation in pre-clinical, clinical and community settings. Ultimately, the findings of the present work support the integration of massage-based interventions into comprehensive health promotion and chronic disease prevention strategies.

Εισαγωγή: Ανθυγιεινές συμπεριφορές τρόπου ζωής, όπως η σωματική αδράνεια, το χρόνιο άγχος, οι ακανόνιστοι ρυθμοί ύπνου και οι ελλιπείς πρακτικές αποκατάστασης, από επίπονη εργασία ή έντονη άσκηση, έχουν αναδειχθεί ως βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην συνολική κόπωση, τη μείωση της ποιότητας ζωής και την αυξανόμενη επικράτηση διαταραχών σχετικών με τον ύπνο. Οι παράγοντες αυτοί, που συχνά συνυπάρχουν στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον, συνδέονται στενά με μεταβολικές, ψυχολογικές και νευρολογικές δυσλειτουργίες. Στο πλαίσιο αυτό, η Ιατρική του Τρόπου Ζωής προάγει μια ολιστική προσέγγιση με επίκεντρο τη συμπεριφορά, στοχεύοντας στην αποκατάσταση και διατήρηση της υγείας μέσω μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων. Μεταξύ αυτών, παρεμβάσεις μάλαξης είτε που εφαρμόζεται χειρωνακτικά είτε μηχανικά αυτοματοποιημένη (π.χ. αυτόματη ηλεκτρική καρέκλα μάλαξης) έχει συγκεντρώσει το επιστημονικό ενδιαφέρον ως ενδεχομένως αποτελεσματική μέθοδος βελτίωσης του ύπνου, ενίσχυσης της αποκατάστασης και προαγωγής της ψυχικής και σωματικής ευεξίας. Η παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνά την αποτελεσματικότητα των μη φαρμακευτικών, βασισμένων στον τρόπο ζωής θεραπευτικών παρεμβάσεων, με έμφαση στις εφαρμογές της μάλαξης, στην ενίσχυση των παραμέτρων του ύπνου, στη διαχείριση της κόπωσης και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Μέσω της χρήσης αντικειμενικών εργαλείων (όπως PSG-EEG) και υποκειμενικών αξιολογήσεων (όπως επικυρωμένα ερωτηματολόγια), η διατριβή αυτή αποτελείται από πέντε διακριτές αλλά θεματικά διασυνδεδεμένες πειραματικές μελέτες που διεξήχθησαν σε συνθήκες πεδίου και κλινικές συνθήκες. Σκοποί: Ο κύριος σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση των οξέων και χρόνιων επιδράσεων διαφόρων τύπων θεραπείας μέσω του μασάζ στα επίπεδα εγρήγορσης και επαγρύπνησης τόσο σε υγιή άτομα όσο και σε άτομα με συμπτώματα αϋπνίας. Συγκεκριμένα εξετάστηκε, Μελέτη 1: κατά πόσο η εφαρμογή αθλητικής μάλαξης πριν από δρόμο ταχύτητας (σπριντ), με χρήση δύο διαφορετικών ελαίων, επηρεάζει την απόδοση στο σπριντ, Μελέτη 2: κατά πόσο δύο διαφορετικοί τύποι χειρομαλάξεων επηρεάζουν τη διάρκεια και την ποιότητα του μεσημεριανού ύπνου σε άτομα με ελλιπή ύπνο, Μελέτη 3: μια και μόνο συνεδρία χαλαρωτικής μάλαξης πριν την ώρα κατάκλισης βελτιώνει τους δείκτες ποιότητας και ποσότητας ύπνου σε άτομα με συμπτώματα χρόνιας σοβαρής αϋπνίας, Μελέτη 4: να εξεταστούν διάφορα πρωτόκολλα μάλαξης μέσω αυτόματης ηλεκτρικής καρέκλας μασάζ (AEMC) πριν τον μεσημεριανό ύπνο, αν επηρεάζουν τη χαλάρωση και παραμέτρους ποιότητας ύπνου και Μελέτη 5: κατά πόσο οι καρέκλες μάλαξης νέας γενιάς επιδρούν μακροπρόθεσμα στον ύπνο και στην ποιότητα ζωής σε άτομα με σοβαρά συμπτώματα αϋπνίας. Μεθοδολογία: Η παρούσα διδακτορική διατριβή χωρίζεται σε πέντε επιμέρους μελέτες. Το συνολικό δείγμα (Ν=99) περιλάμβανε υγιείς ενήλικες, αθλητές και άτομα με κλινικά σημαντικά συμπτώματα αϋπνίας. Ως κριτήρια ένταξης για τον εντοπισμό κακής ποιότητας ύπνου ή αϋπνίας χρησιμοποιήθηκαν τιμές ερωτηματολογίων όπως PSQI >5 ή AIS ≥16. Οι συμμετέχοντες έλαβαν μέρος σε ποικίλες παρεμβάσεις που περιλάμβαναν είτε χειρωνακτική μάλαξη (π.χ. αθλητική ή χαλαρωτική μάλαξη) είτε μηχανική μάλαξη μέσω αυτόματων ηλεκτρικών καρεκλών μάλαξης, με κάθε πρωτόκολλο να έχει σχεδιαστεί για να εξετάζει τις βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες επιδράσεις της παρέμβασης στη συμπεριφορά ύπνου και στην ψυχο-φυσιολογική κατάσταση των ατόμων. Σε όλες τις μελέτες, οι συμμετέχοντες συμμετείχαν σε πολλαπλές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων της ομάδας ελέγχου (χωρίς παρέμβαση μάλαξης), «εικονικών» και ενεργών παρεμβάσεων μάλαξης. Οι παρεμβάσεις διήρκησαν από 5 έως 45 λεπτά (δηλαδή 5, 30 ή 45 λεπτά) και εφαρμόστηκαν είτε από εκπαιδευμένους επαγγελματίες μασάζ είτε μέσω τυποποιημένων προγραμμάτων αυτόματων καρεκλών μασάζ, με στόχο τη βελτίωση του ύπνου, τη χαλάρωση και την ανάνηψη από την κόπωση .Ο ύπνος παρακολουθήθηκε μέσω πολυυπνογραφικών συστημάτων EEG, ενώ επιπλέον φυσιολογικές παράμετροι (π.χ. μυϊκός τόνος, καρδιακός ρυθμός) και ψυχολογικές καταστάσεις (π.χ. χαλάρωση, κόπωση, εγρήγορση) αξιολογήθηκαν μέσω έγκυρων ερωτηματολογίων και λειτουργικών δοκιμασιών. Ως κριτήρια ένταξης για τον εντοπισμό κακής ποιότητας ύπνου ή αϋπνίας χρησιμοποιήθηκαν τιμές ερωτηματολογίων όπως PSQI >5 ή AIS ≥16. Αποτελέσματα: Τα συνολικά ευρήματα της παρούσας διδακτορικής διατριβής καταδεικνύουν ότι οι παρεμβάσεις με βάση τη μάλαξη, είτε μάλαξη που εφαρμόζεται με το χέρι είτε αυτοματοποιημένη μάλαξη με αυτόματη ηλεκτρική καρέκλα μασάζ νέας γενιάς, παρήγαγαν σημαντικές βελτιώσεις σε ένα ευρύ φάσμα φυσιολογικών και ψυχολογικών παραμέτρων σε διάφορους πληθυσμούς. Συνολικά, τα πρωτόκολλα μάλαξης οδήγησαν σε μετρήσιμες ενισχύσεις της αθλητικής απόδοσης, του μυϊκού τόνου, βελτίωση των παραμέτρων του ύπνου και των υποκειμενικών καταστάσεων χαλάρωσης. Συγκεκριμένα, (Μελέτη 1) η αθλητική μάλαξη φάνηκε να ενισχύει σημαντικά την αθλητική απόδοση, ιδίως όταν εφαρμοζόταν μετά την προθέρμανση και σε συνδυασμό με τη χρήση αιθέριων ελαίων, οδηγώντας σε σημαντική μείωση του χρόνου ολοκλήρωσης σε δοκιμασίες ταχύτητας (σπριντ). Η χαλαρωτική μάλαξη αύξησε σταθερά τα υποκειμενικά σκορ χαλάρωσης, μείωσε τον μυϊκό τόνο και βελτίωσε τις παραμέτρους του ύπνου, όπως η αποδοτικότητα ύπνου (Sleep Efficiency), ο λανθάνων χρόνος έναρξης ύπνου (Sleep Latency) και η διατηρούμενη διάρκεια ύπνου (Sustained Sleep duration), όπως καταγράφηκαν μέσω πολυυπνογραφικής συσκευής EEG και ημερολογίων ύπνου (Μελέτη 2,3). Επιπλέον, η χρήση αυτόματης ηλεκτρικής καρέκλας μάλαξης (AEMC) απέφερε τόσο άμεσα (Μελέτη 4) όσο και μακροπρόθεσμα οφέλη (Μελέτη 5). Βραχυπρόθεσμες συνεδρίες βελτίωσαν την αποδοτικότητα ύπνου και δείκτες φυσιολογικής χαλάρωσης (π.χ. καρδιακός ρυθμός και μυϊκός τόνος), ενώ η μακροχρόνια χρήση οδήγησε σε κλινικά σημαντικές βελτιώσεις στην ποιότητα ύπνου και στη συνολική διάρκεια ύπνου, καθώς και σε σημαντικές μειώσεις των συμπτωμάτων αϋπνίας. Συζήτηση: Στην παρούσα διδακτορική διατριβή διαπιστώθηκε ότι οι παρεμβάσεις με βάση τη μάλαξη, τόσο η χειρωνακτική μάλαξη όσο και η μηχανική (μέσω καρεκλών μάλαξης), μπορούν να επιφέρουν σημαντικά ευεργετικά αποτελέσματα σε πολλαπλές διαστάσεις της απόδοσης και της υγείας, ιδίως σε σχέση με την ποιότητα ύπνου, την κόπωση και την υποκειμενική ευεξία. Σε πέντε θεματικά συνδεδεμένες πειραματικές μελέτες, τα ευρήματά μας κατέδειξαν με συνέπεια ότι στοχευμένα πρωτόκολλα μάλαξης οδήγησαν σε βελτιώσεις τόσο σε αντικειμενικούς δείκτες (π.χ. ποιότητα ύπνου μέσω EEG, αποδοτικότητα ύπνου, επίδοση σε σπριντ) όσο και σε υποκειμενικούς δείκτες (π.χ. κλίμακες υπνηλίας, δείκτες ποιότητας ζωής). Συμπεράσματα: Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιβεβαιώνει ότι η εφαρμογή μάλαξης, χειρωνακτική ή μηχανική, μπορεί να αποτελέσει ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο, μη φαρμακευτικό εργαλείο για τη βελτίωση της σωματικής απόδοσης, ποιότητας ύπνου, τη μείωση της κόπωσης και την ενίσχυση της συνολικής ποιότητας ζωής. Η βελτίωση ηλεκτροφυσιολογικών, ψυχολογικών και δεικτών φυσικής απόδοσης ενισχύει την επιχειρηματολογία για την ενσωμάτωση των παρεμβάσεων μάλαξης σε ευρύτερο πλαίσιο εφαρμογών της Ιατρικής του Τρόπου Ζωής. Επιπλέον, η χρήση προηγμένων τεχνολογιών όπως οι Αυτόματες Ηλεκτρικές Καρέκλες Μάλαξης (AEMC) ανοίγει νέες δυνατότητες για εξατομικευμένη, εύκολα προσβάσιμη θεραπεία στο σπίτι. Μελλοντικές έρευνες θα πρέπει να επικεντρωθούν σε ευρείας κλίμακας κλινικές δοκιμές, μακροχρόνια παρακολούθηση και μελέτες κόστους-αποτελεσματικότητας για την αξιολόγηση της εφαρμογής σε κλινικά και κοινοτικά περιβάλλοντα. Συνολικά, τα ευρήματα υποστηρίζουν την ενσωμάτωση των παρεμβάσεων μάλαξης σε ολοκληρωμένες στρατηγικές προαγωγής υγείας και πρόληψης χρόνιων νοσημάτων.