Ο καλός εκπαιδευτικός στο σύγχρονο σχολείο από τη σκοπιά των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

The subject of this doctoral thesis is to point out the good teacher from the perspective of secondary school students. Specifically, the aim of the research is to investigate students' views and expectations regarding the characteristics of a good teacher, focusing on both their work and personality traits. For the achievement of this goal, the topic is approached both theoretically and empirically. Initially, a theoretical approach of the topic is being made, attaching importance to the dimensions of a good teacher’s work, and particularly the educational, pedagogical and evaluative aspects, as well as their personality, making use of relevant Greek and international bibliography. Subsequently, the methodology of the research is being described. This current study, which meets the criteria of reliability and validity, was conducted during the period October 2023 to January 2024, in the Region of Epirus, with the participation of 1.017 Middle School and High School students, who completed a closed-ended questionnaire. The findings present special interest, as it is revealed that students perceive the term "good teacher", primarily with its pedagogical role, placing greater importance on the teachers’ pedagogical function, followed by their role as an instructor and evaluator. Moreover, it is ascertained, according to students’ opinions, that a good teacher must possess all the necessary qualifications -scientific, pedagogical and instructional- as well as a pleasant and polite personality characterized by fairness, objectivity, empathy, sincerity, approachability, flexibility, adaptability, consistency, humor, optimism, enthusiasm for their work and a self-critical attitude. Additionally, students are pointing out as a precondition of the teachers’ pedagogical effectiveness the teachers’ ability to organize with a pedagogically appropriate way the pedagogical communication with students, place importance on both the formation of the pedagogical climate in the classroom and the development of good relationships with students, focus on the pedagogical management of discipline, organize and plan the teaching and learning process with a correct and effective way, and evaluate the students’ performance by using pedagogically indicated criteria and methods. Furthermore, based on their educational experiences, students believe that their current teachers largely meet their expectations regarding the good teacher. In addition, correlations and differentiations in students' views were observed based on the gender, school type, grade level, urban or rural setting, students’ performance level, and parents’ educational level. Finally, the thesis concludes with our recommendations, based on the findings of our research.

Αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να αναδείξει τον καλό εκπαιδευτικό από τη σκοπιά των μαθητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, στόχος της έρευνας είναι να διερευνηθούν οι απόψεις και οι προσδοκίες των μαθητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σχετικά με τα χαρακτηριστικά του καλού εκπαιδευτικού, εστιάζοντας στις διαστάσεις του έργου του και την προσωπικότητά του. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, το θέμα προσεγγίζεται θεωρητικά και εμπειρικά. Αρχικά, γίνεται θεωρητική προσέγγιση του θέματος, δίνοντας βαρύτητα στις διαστάσεις του έργου του καλού εκπαιδευτικού και, ειδικότερα, στις διδακτικές, παιδαγωγικές και αξιολογικές διαστάσεις, καθώς και στην προσωπικότητά του, αξιοποιώντας τη σχετική ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία. Ακολούθως, περιγράφεται η μεθοδολογία διερεύνησης του θέματος. Η παρούσα έρευνα, η οποία πληροί τις προϋποθέσεις αξιοπιστίας και εγκυρότητας, διεξήχθη κατά το χρονικό διάστημα από τον Οκτώβριο του 2023 έως και τον Ιανουάριο του 2024, με τη συμμετοχή 1017 μαθητών από τα Γυμνάσια και τα Γενικά Λύκεια της Περιφέρειας Ηπείρου, συμπληρώνοντας ένα ερωτηματολόγιο κλειστού τύπου. Τα ευρήματα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς αναδεικνύεται ότι οι μαθητές αντιλαμβάνονται τον όρο «καλός εκπαιδευτικός», κυρίως, με την παιδαγωγική του ιδιότητα, προσδίδοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στον παιδαγωγικό ρόλο του καλού εκπαιδευτικού και, ακολούθως, στον ρόλο του διδασκάλου και του αξιολογητή. Επίσης, διαπιστώνεται ότι, σύμφωνα με τις απόψεις των μαθητών, ο καλός εκπαιδευτικός επιβάλλεται να διαθέτει όλα τα απαιτούμενα εφόδια, επιστημονικά, παιδαγωγικά και διδακτικά, καθώς και μια ευχάριστη και ευγενική προσωπικότητα που χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, από δικαιοσύνη, αντικειμενικότητα, ενσυναίσθηση, ειλικρίνεια, προσήνεια, ευελιξία και προσαρμοστικότητα, συνέπεια, χιούμορ, αισιοδοξία, ενθουσιασμό για τη δουλειά του και αυτοκριτική διάθεση. Παράλληλα, οι μαθητές αναδεικνύουν ως προϋπόθεση παιδαγωγικής αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού την ικανότητά του να οργανώνει με παιδαγωγικά ορθό τρόπο την παιδαγωγική επικοινωνία με τους μαθητές, να δίνει βαρύτητα τόσο στη διαμόρφωση θετικού παιδαγωγικού κλίματος στην τάξη όσο και την ανάπτυξη καλών σχέσεων με τους μαθητές, να εστιάζει στην παιδαγωγική διαχείριση της πειθαρχίας, να οργανώνει και να προγραμματίζει τη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία με σωστό και με αποτελεσματικό τρόπο και να αξιολογεί την επίδοση των μαθητών με παιδαγωγικά ενδεδειγμένα κριτήρια και τρόπους. Επιπλέον, με βάση τις εκπαιδευτικές τους εμπειρίες, οι μαθητές κρίνουν ότι οι σημερινοί εκπαιδευτικοί τους ανταποκρίνονται σε αρκετά μεγάλο βαθμό στις προσδοκίες τους για τον καλό εκπαιδευτικό. Επιπρόσθετα, διαπιστώθηκαν συσχετίσεις και διαφοροποιήσεις των απόψεων των μαθητών, με βάση το φύλο, τον τύπο σχολείου, την τάξη, την αστικότητα, τον βαθμό επίδοσης των μαθητών και το επίπεδο σπουδών των γονέων. Τέλος, η διατριβή ολοκληρώνεται με τις προτάσεις μας, που πηγάζουν από τα ευρήματα της έρευνά μας.