Αξιολόγηση βιολογικών και ψυχομετρικών παραμέτρων παιδιών και εφήβων με νοητική αναπηρία σε φυσικές δραστηριότητες νερού και ξηράς

Abstract

Individuals with intellectual disability (ID) and autism spectrum disorders (ASD) face significant challenges in participating in structured forms of physical activity (PA), despite the well-documented benefits of exercise. This dissertation investigated the physiological (heart rate), biochemical (cortisol, alpha-amylase), and psychological (enjoyment, preference) responses of children and adolescents with ID and/or ASD during two types of PA: swimming and gym-based circuit training. Thirty participants aged 11.8 to 18.6 years took part in the study. Each participant engaged in two equal-duration training sessions of 46 minutes. Minimum, maximum, and mean heart rate values were recorded, along with time distribution across six intensity zones. Energy expenditure (EE) was estimated, and saliva samples were collected pre- and post-exercise for the analysis of cortisol and alpha-amylase. Enjoyment and preference were assessed using the CAPE and PAC questionnaires. Heart rate responses did not differ significantly between the two activities, although circuit training was associated with higher EE. Cortisol levels showed a significant decrease following both activities, while alpha-amylase levels demonstrated a marginal reduction. Swimming was rated significantly more enjoyable and was preferred by the majority of participants. Associations were found between biological age, hormonal responses, and heart rate variables. In conclusion, beneficial effects of PA were confirmed at both biological and psychological levels, with swimming emerging as superior in terms of enjoyment and stress reduction indicators.

Τα άτομα με νοητική αναπηρία (ΝΑ) και διαταραχές αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις στην ένταξή τους σε οργανωμένες μορφές φυσικής δραστηριότητας (ΦΔ), παρά τα τεκμηριωμένα οφέλη της άσκησης. Στην παρούσα διατριβή διερευνήθηκαν οι φυσιολογικές (καρδιακή συχνότητα), βιοχημικές (κορτιζόλη, α-αμυλάση) και ψυχολογικές (ευχαρίστηση, προτίμηση) αποκρίσεις παιδιών και εφήβων με ΝΑ ή/και ΔΑΦ κατά τη συμμετοχή τους σε δύο είδη ΦΔ: την κολύμβηση και τη γυμναστική με σταθμούς ασκήσεων. Στην έρευνα συμμετείχαν 30 άτομα ηλικίας 11,8–18,6 ετών. Κάθε άτομο έλαβε μέρος σε δύο ισόχρονες προπονήσεις διάρκειας 46 λεπτών. Κατά τη διάρκεια των συνεδριών καταγράφηκαν η ελάχιστη, μέγιστη και μέση καρδιακή συχνότητα, καθώς και η κατανομή του χρόνου σε έξι ζώνες έντασης. Υπολογίστηκε η ενεργειακή δαπάνη, ενώ συλλέχθηκαν δείγματα σάλιου πριν και μετά τις συνεδρίες για την ανάλυση της κορτιζόλης και της α-αμυλάσης. Η ευχαρίστηση και η προτίμηση αξιολογήθηκαν μέσω των ερωτηματολογίων CAPE και PAC. Διαπιστώθηκε ότι η καρδιακή συχνότητα δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ των δύο δραστηριοτήτων, ενώ η γυμναστική συνδέθηκε με υψηλότερη ενεργειακή δαπάνη. Η κορτιζόλη μειώθηκε σημαντικά μετά και από τις δύο δραστηριότητες, ενώ η α-αμυλάση παρουσίασε οριακή μείωση. Η κολύμβηση αξιολογήθηκε ως σημαντικά πιο ευχάριστη και προτιμήθηκε από την πλειονότητα των συμμετεχόντων. Παρατηρήθηκαν συσχετίσεις μεταξύ βιολογικής ηλικίας, ορμονικών αποκρίσεων και καρδιολογικών μεταβλητών. Συμπερασματικά, επιβεβαιώθηκαν οι ωφέλιμες επιδράσεις της ΦΔ σε βιολογικό και ψυχολογικό επίπεδο, με την κολύμβηση να υπερέχει σε δείκτες ευχαρίστησης και μείωσης του στρες.