Η ποινική αντιμετώπιση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας

Abstract

Racism and xenophobia constitute timeless social phenomena, the combating of which also takes place through criminal law. In compliance with the international and European institutional framework, the Greek criminal legislator has provided for the criminalization of hate speech (in Law 927/1979, as amended by Law 4285/2014 and also in force in article 184 par. 2 of the Criminal Code), racial discrimination (in article 11 par. 1 Law 4443/2016) and hate crime or crime with racist characteristics (in article 82A of the Criminal Code). In the First Part of this doctoral thesis, the two phenomena are approached historically, philosophically and conceptually, the international, European and national institutional framework that has been formed over time is presented, the legal goods protected by the relevant criminal provisions are identified and the constitutional limits of the punishment are examined in view of limiting the fundamental freedom of expression by criminalizing hate speech. The Second Part analyzes the criminal aspects of standard crimes, delineates their place of commission when committed through computer systems and attempts to resolve the procedural issues that arise.

Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία συνιστούν διαχρονικά κοινωνικά φαινόμενα, η καταπολέμηση των οποίων επέρχεται και μέσω του ποινικού δικαίου. Σε συμμόρφωση προς το διεθνές και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, ο Έλληνας ποινικός νομοθέτης έχει προβλέψει το αξιόποινο της ρητορικής του μίσους (στο Ν. 927/1979, όπως τροποποιήθηκε από το Ν. 4285/2014 και ισχύει, και στο άρθρο 184 παρ. 2 ΠΚ), της ρατσιστικής διάκρισης (στο άρθρο 11 παρ. 1 Ν. 4443/2016) και του εγκλήματος μίσους ή εγκλήματος με ρατσιστικά χαρακτηριστικά (στο άρθρο 82Α ΠΚ). Στο Πρώτο Μέρος της παρούσας διδακτορικής διατριβής προσεγγίζονται ιστορικά, φιλοσοφικά και εννοιολογικά τα δύο φαινόμενα, παρουσιάζεται το διεθνές, το ευρωπαϊκό και το εθνικό θεσμικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί διαχρονικά, εντοπίζονται τα προστατευόμενα από τις σχετικές ποινικές διατάξεις έννομα αγαθά και εξετάζονται τα συνταγματικά όρια του αξιοποίνου ενόψει του περιορισμού στην θεμελιώδη ελευθερία της έκφρασης με την ποινικοποίηση της ρητορικής του μίσους. Στο Δεύτερο Μέρος αναλύονται οι ποινικές υποστάσεις των τυποποιημένων εγκλημάτων, οριοθετείται ο τόπος τέλεσής τους όταν διαπράττονται μέσω συστημάτων υπολογιστών και επιχειρείται η επίλυση των αναφυόμενων δικονομικών ζητημάτων.