Αποδεικτικές απαγορεύσεις στην ποινική δίκη

Abstract

The dissertation deals with exclusionary rules and illegally obtained evidence in the Greek criminal procedure. It examines the procedural effect of breaches of the evidence law, such as illegal telephone tapping or search of premises, use of surveillance methods and illegally elicited confessions. The exclusionary rules are mainly considered instruments for the protection of the rights of the individual and of the constitutional rights. The question of when in a particular case a violation of the evidence law leads to the exclusion of the evidence gathered is answered by the Theory of weighing and by the constitutional principle of Proportionality. The exclusion of evidence is, in some cases, absolutely necessary to ensure the "fair” character of the trial. Special reference is made to article 19 par 3 of the Greek Constitution (introduced in 2001) which provides that the use of any evidence that has been obtained in contravention of the provisions related to the secrecy of communication, the collection and use of personal data or by violation of a person's home, private and family life will be prohibited. The 'fruit of the poisonous tree" and the hypothetic clean path doctrines are also examined.

Η διατριβή διαρθρώνεται σε πέντε μέρη: Στο πρώτο μέρος αναλύεται η έννοια και η νομική φύση των αποδεικτικών υπαγορεύσεων. Στο δεύτερο μέρος εξετάζονται οι απαγορεύσεις απόκτησης αποδείξεων. Στο τρίτο και μεγαλύτερο σε έκταση μέρος παρατίθεται η προβληματική των απαγορεύσεων αξιοποίησης. Στην πρώτη ενότητα του τρίτου μέρους αναλύεται η δογματική θεμελίωση, ο σκοπός και η λειτουργία των απαγορεύσεων αξιοποίησης. Στη δεύτερη ενότητα αναλύονται οι νομοθετικά θεσπισμένες γενικές απαγορεύσεις αξιοποίησης (άρθρα 19, παρ. 3Σ και 177, παρ. 2 Κ.Π.Δ). Η Τρίτη ενότητα είναι αφιερωμένη στη μεγάλη συζήτηση για τις ερμηνευτικά συναγόμενες απαγορεύσεις αξιοποίησης. Πρώτα εξετάζονται οι ερμηνευτικά συναγόμενες εξαρτημένες απαγορεύσεις αξιοποίησης και στη συνέχεια οι ανεξάρτητες ή συνταγματικές απαγορεύσεις. Στις τελευταίες ανήκουν οι απαγορεύσεις αξιοποίησης εγγράφων που αποτυπώνουν πτυχές της ιδιωτικής σφαίρας, όπως τα προσωπικά ημερολόγια, οι απαγορεύσεις αξιοποίησης αποδεικτικών μέσων που έχουν αποκτηθεί από ιδιώτες και οι απαγορεύσεις αξιοποίησης που αφορούν τυχαία ευρήματα. Το τέταρτο μέρος είναι αφιερωμένο στην προβληματική της έκτασης των αποδεικτικών απαγορεύσεων και στο πέμπτο και τελευταίο μέρος εξετάζονται οι δικονομικές συνέπειες από την παραβίαση των αποδεικτικών απαγορεύσεων. Βασικός στόχος της διατριβής είναι να καταδειχθεί η λειτουργία των κανόνων του “δικαίου απόδειξης” και συγκεκριμένα με ποιες προϋποθέσεις από την παραβίασή τους παράγονται νομοθετικά. Θεσπισμένες ή ερμηνευτικά συναγόμενες απαγορεύσεις αξιοποίησης του αποκτηθέντος αποδεικτικού υλικού. Ακολούθως με ποιες προϋποθέσεις από την παραβίαση των απαγορεύσεων αξιοποίησης παράγεται απόλυτη ακυρότητα, πότε δηλαδή μία παράνομη συλλογή αποδείξεων (ή αυτοτελώς μία απαγορευμένη αξιοποίηση) οδηγεί στον αναιρετικό έλεγχο. Δογματικά η πρόταση της εργασίας εντάσσεται στην κρατούσα θεωρία της στάθμισης και αξιοποιεί την συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας.

Die Dissertation beschäftigt sich mit dem Wesen und der Rechtsnatur der Beweisverbote, der Trennung zwischen Beweiserhebungs- und Beweisverwertungsverboten und zwischen selbständigen und unselbständigen Verwertungsverboten. Die Beweisverbote werden insbesondere als Schutzinstrumente der Individual- und Grundrechte bezeichnet. Die Frage wann im Einzelfall das Vorliegen emes Verwertungsverbots zu bejahen ist, wird durch die Abwägungslehre und den Grundsatz der Verhältnismäßigkeit beantwortet. Die Verwertungsverbote sind manchmal notwendig um die “Fairness” des Verfahrens zu sichern In Betracht kommt der Artikel 19 par. 3 Gr GG, der die Verwertung von Beweismitteln, die durch Verletzung des Brief- und Korrespondenzgeheimnisses, der Wohnung, des Familienlebens und der Intimsphäre oder des Datenschutzes erhoben wurden verbietet. Die Fernwirkung von Verwertungsverboten, die hypothetischen Ermittlungsverläufe und die Zufallserkenntnisse werden auch behandelt.