Οικισμοί ιερών και ιερά οικισμών: η περίπτωση της εγκατάστασης στη θέση Μάντρα Δεσποτικού

Abstract

This dissertation deals with the archaeological material (architecture and portable finds) from the establishment at Mandra site on the island of Despotiko (Cyclades) that precedes the construction of the archaic temenos. It aims at understanding and interpreting the character and function of this establishment from the period of its foundation in the late 9th/early 8th B.C. until the formation of the Apollo temenos in the second half of the 6th century. B.C. The study of the material, which is mostly unpublished, sheds light on a series of complex issues concerning the recognition of religious and secular activities in the archaeological field, the processes through which cult places emerged within settlements, or at a distance from them, the relationship of cult with social organization, the local variations in the Aegean during the Early Iron Age and the Archaic period. Finally, the relationship of this previously unknown settlement on Despotiko with Paros and its inclusion in a wider chronological and geographical context, reshapes and completes the mosaic of the Cycladic history during the Geometric and Archaic period.

Η διατριβή πραγματεύεται το αρχαιολογικό υλικό (αρχιτεκτονική και κινητά ευρήματα) από την εγκατάσταση στη θέση «Μάντρα» της νησίδας του Δεσποτικού, πριν την κατασκευή του αρχαϊκού τεμένους. Στόχος της είναι η κατανόηση και ερμηνεία του χαρακτήρα και της λειτουργίας αυτής της εγκατάστασης από την περίοδο ίδρυσής της στον ύστερο 9ο/πρώιμο 8ο αι. π.Χ. μέχρι την περίοδο που αποκρυσταλλώθηκε η μορφή του τεμένους του Απόλλωνα κατά το β΄ μισό του 6ου αι. π.Χ. Η μελέτη του -ως επι το πλείστον αδημοσίευτου- υλικού ρίχνει φως σε μία σειρά πολύπλοκων ζητημάτων που αφορούν στην αναγνώριση των λατρευτικών και κοσμικών δραστηριοτήτων στα αρχαιολογικά δεδομένα, στις διεργασίες μέσα από τις οποίες αναδύθηκαν χώροι λατρείας μέσα σε οικισμούς, ή σε απόσταση από αυτούς, στη σχέση της λατρείας με την κοινωνική οργάνωση, στις τοπικές ιδιομορφίες και διαφοροποιήσεις στο Αιγαίο της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου και της Αρχαϊκής περιόδου. Τέλος, η σχέση αυτής της μέχρι πρότινος άγνωστης εγκατάστασης στο Δεσποτικό με την Πάρο και η ένταξή της στο χρονολογικό και γεωγραφικό πλαίσιο της, συμπληρώνει και αναδιαμορφώνει το μωσαϊκό της ιστορίας των Κυκλάδων κατά τη γεωμετρική και αρχαϊκή περίοδο.