Συγκριτική και κριτική ανάλυση στοιχείων επιθεωρήσεων ασφάλειας και ποιότητας τροφίμων πραγματοποιούμενων σε βιομηχανίες τροφίμων της Ελλάδας, του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής

Abstract

This study aims at analyzing and critically evaluating results of audits carried out in three countries (Greece, United Kingdom, and USA) in order to detect the processes that presented most deviations from the standards or the legislation, and to therefore allow the conduction of more targeted audits. Such an approach could result in improvements in the conditions of the plants, and the optimization of the audit process as well the reduction of relevant costs. It could also serve as a basis for improving food safety and quality standards as well as the relevant legislation. In the case of Greece, audit reports conducted in 100 companies were analyzed. The standards audited were the following: ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001(2000), ΕΛΟΤ 1416, ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 22000(2005) and ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001(2008), as well as their combinations. All data extracted from these audits were categorized in accordance with the corresponding standards, the activities of each company, the type of audits, the total number of employees in each company and the number of employees in each company's production department. In the case of the United Kingdom, the audit reports of 150 audits conducted in the country by the FSA in meat/poultry processing facilities and slaughterhouses, as well as by ASC and Marine Scotland in British aquaculture facilities, were analyzed. In the case of USA, the deviations recorded in 148 warning letters sent by FDA to fish and seafood companies and 222 warning letters sent to meat and dairy companies were analyzed. The review of the data was carried out based on the year the warning letters were issued, the activities of each company and the subjects of the deviations. The results of the study showed that in the case of Greece, the highest mean percentage of major non-conformities per audit (86.5%) was recorded in companies that produced egg products, followed by companies producing dairy (28,6%), meat (28,6%) and other products (6,8%). In contrast, the lowest mean percentage of major non-conformities per audit was recorded in companies producing fish products (5,45%). With regards to the minor non-conformities, the highest mean percentage per audit was recorded in companies producing egg products (45,9%), followed by companies producing fish (21,23%) and other products (21,23%).In the case of the United Kingdom, the highest average percentage of major non-conformities was recorded in slaughterhouses (≈58%). The same pattern was shown when minor non-conformities were considered, with slaughterhouses presenting the highest average number in comparison to other facilities. A comparison of the fish and meat/dairy/egg companies of the UK showed that the total number of non-conformities between them was significantly different (p<0,01), being significantly higher (by 2.77) in meat and dairy processing companies than the corresponding number of non-conformities recorded in companies handling fish and seafood. In the case of USA, most deviations were recorded during all years in relation to the title 123 of code 21 of the Code of Federal Regulations, that covers the general conditions for the production of fish and seafood and includes the implementation of good production practices, HACCP and basic prerequisites (training of staff, disinfection, corrective actions, etc). A significant difference was found in the total number of non-conformities in relation to the activities of the companies, with the total number of nonconformities being significantly higher (by 0.56) in meat/dairy companies in comparison to companies handling fish and seafood. The results extracted in this study indicate that the implementation of more than one standard at the same time, or the use of stricter standards or standards covering more requirements, increases the possibility of non-conformities appearing. In the case of Greece, non-conformities mainly appeared in fields requiring continuous observation or significant resources, while less non-conformities appeared in companies handling fish and seafood compared to the rest. In the case of United Kingdom, slaughterhouses presented more non-conformities than the rest of the companies handling products of animal origin, while significantly less non-conformities appeared in companies handling fish and seafood. A comparison of the three countries showed that generally United Kingdom and USA did not significantly differ in the number of non-conformities, while Greece had a significantly higher number.

Η μελέτη αυτή έχει ως σκοπό την ανάλυση και κριτική αξιολόγηση στοιχείων επιθεωρήσεων που έλαβαν χώρα σε τρεις χώρες (Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ) με σκοπό να εντοπιστούν τα αντικείμενα ή διαδικασίες τα οποία εμφάνισαν τις περισσότερες αποκλίσεις από τα πρότυπα ή τη νομοθεσία, έτσι ώστε να επιτραπεί η πραγματοποίηση πιο στοχευμένων επιθεωρήσεων. Μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να επιφέρει τη βελτίωση των συνθηκών στις εγκαταστάσεις, την βελτιστοποίηση της διαδικασίας της επιθεώρησης και τη μείωση του σχετικού κόστους. Θα μπορούσε επίσης να λειτουργήσει ως μια βάση για την βελτίωση των προτύπων ασφάλειας και ποιότητας αλλά και της σχετικής νομοθεσίας. Στην περίπτωση της Ελλάδας, αναλύθηκαν οι εκθέσεις επιθεωρήσεων, που πραγματοποιήθηκαν σε 100 εταιρείες. Τα πρότυπα που επιθεωρήθηκαν ήταν τα ακόλουθα: ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001(2000), ΕΛΟΤ 1416, ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 22000(2005) και ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001(2008), και οι συνδυασμοί τους. Όλα τα δεδομένα που εξήχθησαν από τις επιθεωρήσεις κατηγοριοποιήθηκαν σύμφωνα με τα αντίστοιχα πρότυπα, τη δραστηριότητα των εταιρειών, τον τύπο των επιθεωρήσεων, τον αριθμό των εργαζομένων σε κάθε εταιρεία και τον αριθμό των εργαζομένων στο τμήμα παραγωγής της κάθε εταιρείας. Στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου αναλύθηκαν οι εκθέσεις 150 επιθεωρήσεων που διεξήχθησαν στο Ηνωμένο Βασίλειο από την FSA σε εταιρείες επεξεργασίας κρέατος/πουλερικών και σφαγεία, καθώς και από ΑSC και τη Marine Scotland σε βρετανικές ιχθυοκαλλιέργειες. Στην περίπτωση των ΗΠΑ μελετήθηκαν οι αποκλίσεις που καταγράφηκαν σε 148 προειδοποιητικά γράμματα που στάλθηκαν από τον FDA σε εταιρείες ψαριών και θαλασσινών και 222 προειδοποιητικά γράμματα που στάλθηκαν σε εταιρείες κρέατος και γαλακτοκομικών. Η ανασκόπηση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με βάση το έτος της έκδοσης των προειδοποιητικών γραμμάτων, το αντικείμενο των εταιρειών και τα αντικείμενα στα οποία ενέπιπταν οι αποκλίσεις που καταγράφηκαν. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως στην περίπτωση της Ελλάδας το υψηλότερο μέσο ποσοστό κύριων μη-συμμορφώσεων ανά επιθεώρηση (30,45%) καταγράφηκε σε εταιρείες που παρήγαγαν προϊόντα αυγού, ενώ ακολουθούν οι εταιρείες γαλακτοκομικών (28,6%), κρέατος (28,6%), και λοιπών προϊόντων (6,8%). Σε αντίθεση, το μικρότερο μέσο ποσοστό κύριων μη-συμμορφώσεων ανά επιθεώρηση παρατηρήθηκε σε επιθεωρήσεις εταιρειών που παρήγαγαν προϊόντα ιχθυηρών (5,45%). Όσον αφορά τις δευτερεύουσες μη-συμμορφώσεις, το υψηλότερο μέσο ποσοστό ανά εταιρεία παρατηρήθηκε σε εταιρείες που παρήγαγαν προϊόντα αυγού (45,9%), ενώ ακολουθούν οι εταιρείες παραγωγής ιχθυηρών (21,23%) και λοιπών προϊόντων (21,23%). Οι μη-συμμορφώσεις διαχωρίστηκαν στην περίπτωση της Ελλάδας σε κύριες και δευτερεύουσες με βάση τη μεθοδολογία που ακολουθείται στα πρότυπα ISO 9001/ISO 22000, και συγκεκριμένα, ως κύρια ορίζεται η μη συμμόρφωση που οδηγεί σε αποτυχία του συστήματος να επιτύχει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, και ως δευτερεύουσα η μη συμμόρφωση που δεν οδηγεί (άμεσα) σε αποτυχία του συστήματος να επιτύχει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, το υψηλότερο μέσο ποσοστό κύριων μη-συμμορφώσεων βρέθηκε στην περίπτωση των σφαγείων (≈58%). Το ίδιο μοτίβο εμφανίστηκε στην περίπτωση των δευτερευουσών μη-συμμορφώσεων με τα σφαγεία να εμφανίζουν τον υψηλότερο μέσο αριθμό σε σύγκριση με άλλα είδη εγκαταστάσεων. Συγκρίνοντας τις εταιρείες ιχθυηρών και κρέατος/γαλακτοκομικών/αυγών του Ηνωμένου Βασιλείου αποδείχθηκε πως ο ολικός αριθμός μη-συμμορφώσεων διέφερε σημαντικά (p<0,01) σε σχέση με τον τύπο των εταιρειών, με τον αριθμό των μη-συμμορφώσεων που καταγράφηκαν σε εταιρείες κρέατος και γαλακτοκομικών να είναι σημαντικά υψηλότερος (κατά 2,77) σε σχέση με τον αντίστοιχο αριθμό μη-συμμορφώσεων που καταγράφηκαν σε εταιρείες ιχθυηρών. Στην περίπτωση των ΗΠΑ, οι περισσότερες αποκλίσεις καταγράφονταν σταθερά καθόλα τα έτη σε σχέση με τον τίτλο 123 του κωδικό 21 του Οµοσπονδιακού Μητρώου των ΗΠΑ που αναφέρεται στις γενικές προϋποθέσεις για την παραγωγή ψαριών και θαλασσινών και συμπεριλαμβάνει την εφαρμογή στη βιομηχανία καλών πρακτικών παραγωγής, HACCP και βασικών προαπαιτούμενων προγραμμάτων (εκπαίδευση προσωπικού, κράτηση αρχείων απολύμανση, διορθωτικές ενέργειες και άλλα). Στην περίπτωση των ΗΠΑ, σημαντική διαφορά παρατηρήθηκε στον ολικό αριθμό των μη-συμμορφώσεων σε σχέση με τον τύπο των εταιρειών, με τον ολικό αριθμό των μη-συμμορφώσεων σε εταιρείες κρέατος και γαλακτοκομικών να είναι σημαντικά υψηλότερος (κατά 0,56) σε σχέση με τον αντίστοιχο αριθμό μη-συμμορφώσεων σε εταιρείες ιχθυηρών. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων φάνηκε πως η εφαρμογή περισσοτέρων του ενός προτύπων ταυτοχρόνως ή η εφαρμογή πιο αυστηρών προτύπων ή προτύπων που καλύπτουν περισσότερες απαιτήσεις αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης περισσότερων μη συμμορφώσεων. Στην περίπτωση της Ελλάδας οι μη συμμορφώσεις εμφανίστηκαν κυρίως σε πεδία που απαιτούν διαρκή παρακολούθηση ή σημαντικούς πόρους, ενώ πολύ λιγότερες μη συμμορφώσεις εμφανίστηκαν σε εταιρείες ιχθυηρών σε σχέση με τις λοιπές εταιρείες. Στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου φάνηκε πως τα σφαγεία εμφάνισαν περισσότερες μη συμμορφώσεις από τις λοιπές εταιρείες κρέατος, ενώ πολύ λιγότερες μη συμμορφώσεις εμφανίστηκαν σε εταιρείες ιχθυηρών σε σχέση με τις λοιπές εταιρείες. Συγκρίνοντας τις τρεις χώρες, φάνηκε πως γενικά οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν διέφεραν σημαντικά στον αριθμό των μη-συμμορφώσεων, ενώ η Ελλάδα, εμφάνισε σημαντικά περισσότερες μη συμμορφώσεις.