Συσχέτιση χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, συνδρόμου αποφρακτικής άπνοιας ύπνου, συνδρόμου ανήσυχων ποδιών και γνωσιακής λειτουργίας με την εργασιακή αποδοτικότητα, τη μεσογειακή διατροφή και την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας σε κατοίκους απομακρυσμένης νησιωτικής περιοχής

Abstract

Introduction: Health care access and high quality of provided services to health care users is a fundamental human right according to the Declaration of Alma Ata (1978). Although 45 years have passed since then, health inequalities still exist. Health equality demand becomes more critical for the small islands, where one small Primary Health Care center isn’t capable of providing all health care services to the insular population, especially for the non-profit line islands cannot register the requirements for transportation to the mainland in order to receive such services. Additionally, recent studies highlighted the fact that insular smoking prevalence is substantially higher than the national prevalence. This fact raises concerns about the health status of insular population, especially regarding to smoking-related diseases. In this study, we investigated the level of health status, the prevalence of Obstructive Sleep Apnoea Syndrome (OSAS), the prevalence of Chronic Obstructive Pulmonary Diseases (COPD), the prevalence of Restless Leg Syndrome (RLS) and their correlation with cognitive performance, adherence to Mediterranean Diet and Work Ability in the general population of Alonissos, a non-profit line island in Greece. Additionally, healthcare access and quality were investigated. Materials and Method: In this study, 236 inhabitants of Alonissos participated (circa 9% of the island’s population- 115 males and 121 females). Participants underwent spirometry testing to establish COPD diagnosis and were evaluated with appropriate questionnaires for COPD (COPD-Population Screener), for OSA (Berlin Questionnaire), for Daytime Sleepiness (Epworth Sleepiness Scale), for Restless Leg Syndrome (International RLS Study Group criteria), for Dementia (General Practitioner of Cognition), for cognitive performance (Test Your Memory Score), for work ability (Work Ability Index) and for adherence to Mediterranean Diet (MedDiet Score). Additionally, the were evaluated with a questionnaire for the self-reported health status and their satisfaction about healthcare access and quality. The statistical analysis has been performed with the statistical analysis software Prism (Version 9.5.1). Results: The prevalence of COPD was 8.99%. Participants with pathological spirometry were found to be older (p= 0.021), heavier smokers (p= 0.036) and reported poorer work performance (p= 0.003) than participants with normal spirometry. The high-risk for COPD prevalence was 18.8%. High-COPD-risk participants were found to be older (p<0.001), more ex-smokers and less non-smokers (p= 0.001), heavier smokers (p< 0.001), and reported poorer work (p< 0.001) and cognitive performance (p< 0.001) than low-COPD-risk participants. Self-reported prevalence of OSAS was 9.44%. High-OSAS-risk participants were of older age (p< 0.001), higher BMI (p <0.001), less smoking percentage (p= 0.032), heavier smoking habit (p< 0.001), better adherence to Mediterranean Diet (p= 0.035), poorer work (p= 0.046) and cognitive performance (p= 0.003) than low-OSAS-risk participants. Out of all the participants, 15.32% were found to be of high-RLS-risk. They reported younger age (p=0.02) and lower BMI (p= 0.031) than low-RLS-risk participants. The self-reported overall health status was reported to be moderate to very poor at a percentage of 31.49% and the results were similar for dental and mental self-reported health status. 62.55% of the participants reported moderate to very poor access to health services, while 94% had at least one visit to the mainland in order to receive proper health care services. Nearly 60% of the participants reported very good/good quality of the healthcare provision. Conclusions: The high prevalence of COPD and OSAS in this underprivileged island in terms of healthcare access and adequacy highlights the need for improvements in health access, health promotion and primary healthcare provision, especially in non-profit line Greek islands.

Εισαγωγή: Η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και η υψηλή ποιότητά τους αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Άλμα Άτα, το 1978. Αν και έχουν περάσει 45 χρόνια, ανισότητες στο χώρο της υγειονομικής περίθαλψης συνεχίζουν να υπάρχουν. Το αίτημα της ισότητας γίνεται ιδιαίτερα κρίσιμο στις περιπτώσεις μικρών νησιών, καθώς οι υπάρχουσες δομές υγείας δεν επαρκούν, για να καλύψουν τις ανάγκες της κοινότητας, και ιδιαιτέρως στα νησιά άγονης γραμμής, λόγω της περιορισμένης δυνατότητας μετάβασης στην ηπειρωτική χώρα. Παράλληλα, πρόσφατες μελέτες έδειξαν σημαντικά υψηλότερο επιπολασμό του καπνίσματος στα νησιά σε σχέση με τον αντίστοιχο της ηπειρωτικής Ελλάδας, γεγονός που εγείρει προβληματισμούς σχετικά με την κατάσταση της υγείας του πληθυσμού των νησιών, ειδικά ως προς τα νοσήματα που συνδέονται με το κάπνισμα. Σε αυτή τη μελέτη διερευνήθηκε το επίπεδο της υγείας και ειδικότερα ο επιπολασμός της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ), του Συνδρόμου Αποφρακτικής Άπνοιας Ύπνου (ΣΑΑΥ) και του Συνδρόμου Ανήσυχων Ποδιών (ΣΑΠ) και οι παράγοντες αυτοί συσχετίστηκαν με τη γνωσιακή λειτουργία, την υιοθέτηση της Μεσογειακής Διατροφής (ΜΔ) και την εργασιακή απόδοση στην κοινότητα της Αλοννήσου, ενός νησιού της άγονης γραμμής. Επίσης, αξιολογήθηκε η ικανοποίηση της κοινότητας ως προς την Πρόσβαση στις Υπηρεσίες Υγείας και την Ποιότητά τους. Υλικό και Μέθοδος: Στη μελέτη συμμετείχαν 236 μόνιμοι κάτοικοι της Αλοννήσου, αριθμός που αντιπροσωπεύει περίπου το 9% του συνολικού πληθυσμού (115 άνδρες και 121 γυναίκες). Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε σπιρομέτρηση και κλήθηκαν να απαντήσουν σε μία σειρά ερωτηματολογίων. Αυτά αφορούσαν την αξιολόγηση του κινδύνου για ΧΑΠ (COPD-Population Screener), Αποφρακτική Άπνοια Ύπνου (Berlin Questionnaire), Ημερήσια Υπνηλία (Epworth Sleepiness Scale), Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών (Διαγνωστικά κριτήρια που προτάθηκαν από το International RLS Study Group), Άνοια (General Practitioner of Cognition), και την αξιολόγηση του επιπέδου της γνωσιακής λειτουργίας (Test Your Memory Score), της εργασιακής απόδοσης (Work Ability Index) και της υιοθέτησης της Μεσογειακής Διατροφής (MedDiet Score). Τέλος, τους διατέθηκε και ένα ερωτηματολόγιο που αφορούσε την αξιολόγηση του επιπέδου υγείας τους και την αξιολόγηση της ικανοποίησης όσον αφορά την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και την ποιότητά τους. Η στατιστική επεξεργασία πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του λογισμικού στατιστικής επεξεργασίας Prism (Έκδοση 9.5.1). Αποτελέσματα: Ο επιπολασμός της ΧΑΠ βρέθηκε 8.99%. Οι συμμετέχοντες με ΧΑΠ σε σχέση με τους υγιείς βρέθηκε να έχουν μεγαλύτερη ηλικία (p= 0.021), να καπνίζουν περισσότερο (p= 0.036) και να έχουν χειρότερη εργασιακή απόδοση (p= 0.003). Οι συμμετέχοντες που βρέθηκαν σε υψηλό κίνδυνο για αυτοαναφερόμενη ΧΑΠ ήταν 18.8%. Οι υψηλού κινδύνου σε σχέση με τους χαμηλού κινδύνου βρέθηκε να έχουν μεγαλύτερη ηλικία (p<0.001), μεγαλύτερο ποσοστό πρώην καπνιστών και μικρότερο μη καπνιστών (p= 0.001) περισσότερα πακετοέτη (p< 0.001), και να έχουν χειρότερη εργασιακή απόδοση (p< 0.001) και γνωσιακή λειτουργία (p< 0.001). Ο επιπολασμός του αυτοαναφερόμενου ΣΑΑΥ βρέθηκε 9.44%. Οι υψηλού κινδύνου σε σχέση με τους χαμηλού κινδύνου βρέθηκε να έχουν μεγαλύτερη ηλικία (p< 0.001), μεγαλύτερο ΔΜΣ (p <0.001), μικρότερο ποσοστό καπνίσματος (p= 0.032), περισσότερα πακέτα/έτη (p< 0.001), να υιοθετούν σε μεγαλύτερο βαθμό τη Μεσογειακή Διατροφή (p= 0.035), να έχουν χειρότερη εργασιακή απόδοση (p= 0.046) και γνωσιακή λειτουργία (p= 0.003). Από τους συμμετέχοντες, το 15.32% βρέθηκε να είναι υψηλού κινδύνου για ΣΑΠ. Οι υψηλού κινδύνου σε σχέση με τους χαμηλού κινδύνου βρέθηκε να έχουν μικρότερη ηλικία (p=0.02) και χαμηλότερο ΔΜΣ (p=0.031). Στο ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης της υγείας, το 31.49% των συμμετεχόντων απάντησε πως έχει από μέτριο έως πολύ κακό επίπεδο γενικής υγείας, και παρόμοια ήταν τα αποτελέσματα σχετικά με την στοματική και ψυχική υγεία. Ως προς την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας το 62.55% των συμμετεχόντων θεωρεί ότι η πρόσβαση χαρακτηρίζεται από μέτρια έως πολύ κακή, ενώ το 94% χρειάστηκε να μεταβεί εκτός Αλοννήσου έστω μία φορά, για να λάβει κατάλληλη φροντίδα υγείας. Όσον αφορά την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, περίπου το 60% των συμμετεχόντων τη χαρακτήρισε καλή ή πολύ καλή. Συμπεράσματα: Ο υψηλός επιπολασμός της ΧΑΠ και του ΣΑΑΥ που βρέθηκε στην Αλόννησο, σε ένα νησί της άγονης γραμμής, με περιορισμένες δυνατότητες κάλυψης των αναγκών υγείας της κοινότητας, υποδεικνύει την ανάγκη ανάπτυξης στρατηγικών βελτίωσης της πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας, της προαγωγής υγείας και των δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας, ειδικά σε απομακρυσμένα νησιά άγονης γραμμής.