Uses of wood and tree management in the Bronze Age Aegean (Greece): the cases of Akrotiri on Thera and Heraion on Samos

Abstract

The present study deals with wood charcoal macroremains recoveredfrom the archaeological sites of Akrotiri, Thera and Heraion, Samos. The mainobjectives of this thesis are to examine first the transformation of the vegetationin the surroundings of the aforementioned sites overtime and then to account forthe reasons behind these changes; finally the taxa preferred by the inhabitants inthe construction of their buildings are scrutinized to elucidate the reasons fortheir choices.The samples studied from Akrotiri date from the Early Cycladic to theLate Cycladic I periods, while those of Heraion are from assemblages datedbetween the Chalcolithic to the Middle Bronze periods, as well as the Archaic andthe Roman periods. In both cases, the anthracological diagrams indicate atransformation of the natural landscape towards a more controlled environment,at least from the Middle Bronze period onwards. The inhabitants exploited thesurrounding vegetation to collect fuel wood and probably edible fruits, whichlatter habit led to the systematic management of fruit-bearing taxa, like Oleaeuropaea and Prunus amygdalus. The surrounding vegetation was also the mainsource of construction timbers, which were selected first according to theiravailability and secondarily with regard to their individual physical properties.The extensive architectural study by Palyvou (1999), along with thesystematic sampling and the analysis of anthracological specimens from theinterior of the buildings of Akrotiri, has allowed suggestions to be made on thetaxa used for the construction of the wooden floors of the upper storey, theinfrastructure of the walls, and the windows and doors. The main species usedwere Olea europaea, Pinus type brutia/halepensis, Quercus type evergreen anddeciduous. Exceptional here is the recovery of exogenous taxa, Cupressussempervirens and Castanea sativa, which were also used in constructions. Theanthracological samples recovered from the interior of the houses of Heraion arerelated more to their wooden roofs. The study of relevant contexts dated fromthe Chalcolithic to the Middle Bronze period allowed comparisons to be madebetween the taxa used at each period. Overall, the taxa mostly utilized were Oleaeuropaea, Fraxinus sp., and Quercus type evergreen and deciduous.

Η παρούσα μελέτη ασχολείται με τα μακροκατάλοιπα καμένου ξύλου που ανακτήθηκαν από τους αρχαιολογικούς χώρους του Ακρωτηρίου της Θήρας και του Ηραίου της Σάμου. Οι κύριοι στόχοι αυτής της διατριβής είναι να εξετάσει αρχικά τις αλλαγές στη βλάστηση στην περιοχή γύρω από τους προαναφερθέντες οικισμούς στο πέρασμα του χρόνου, και στη συνέχεια να εκθέσει τους λόγους πίσω από αυτές τις αλλαγές. Τέλος, εξετάζονται ενδελεχώς τα είδη δέντρων που προτιμούσαν οι κάτοικοι για την κατασκευή των κτιρίων τους προκειμένου να διευκρινιστούν οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτές τις επιλογές. Τα ανθρακολογικά δείγματα που μελετήθηκαν από το Ακρωτήρι χρονολογούνται από την Πρωτοκυκλαδική έως την Υστεροκυκλαδική Ι περίοδο. Αυτά του Ηραίου προέρχονται από συνάφειες που χρονολογούνται μεταξύ της Χαλκολιθικής και της Μέσης Εποχής Χαλκού, καθώς και την Αρχαϊκή και τη Ρωμαϊκή περιόδο. Και στις δύο περιπτώσεις τα ανθρακολογικά διαγράμματα δείχνουν μετατροπή του φυσικού τοπίου προς ένα πιο ελεγχόμενο, τουλάχιστον από τη Μέση Εποχή Χαλκού και μετά. Οι κάτοικοι εκμεταλλεύονταν την βλάστηση γύρω από τους οικισμούς για τη συλλογή καυσόξυλων και πιθανώς βρώσιμων καρπών. Η τελευταία συνήθεια οδήγησε σταδιακά στη συστηματική διαχείριση των καρποφόρων ειδών, όπως η ελιά και η αμυγδαλιά. Αυτή η βλάστηση ήταν επίσης η κύρια πηγή οικοδομικής ξυλείας. Τα είδη δέντρων επιλεγόταν πρώτα σύμφωνα με τη διαθεσιμότητα τους και δευτερευόντως με βάση τις επιμέρους φυσικές τους ιδιότητες. Η εκτενής αρχιτεκτονική μελέτη της Παλυβού (1999), μαζί με το συστηματική δειγματοληψία και την ανάλυση ανθρακολογικών δειγμάτων από το εσωτερικό των κτιρίων του Ακρωτηρίου, επέτρεψε να γίνουν εκτιμήσεις για τα είδη δέντρων που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή των ξύλινων δαπέδων των ορόφων, της υποδομής των τοίχων, καθώς και των παραθύρων και των θυρών. Τα κύρια είδη που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η ελιά, η Χαλέπιος/Τραχεία πεύκη, και η αειθαλής και η φυλλοβόλος δρυς. Εξαιρετική είναι η ανάκτηση των εξωγενών, μεσογειακού κυπαρισσιού και καστανιάς, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στις κατασκευές. Το ανθρακολογικά δείγματα που ανακτήθηκαν από το εσωτερικό των κτιρίων του Ηραίου προέρχονται κυρίως από τις ξύλινες στέγες τους. Η μελέτη των σχετικών συναφειών από τη Χαλκολιθική έως και τη Μέση Χαλκοκρατία επέτρεψε να γίνουν συγκρίσεις μεταξύ των φυτικών ειδών που χρησιμοποιήθηκαν σε κάθε περίοδο. Τα είδη που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως ήταν η ελιά, ο φράξος, και η αειθαλής και η φυλλοβόλος δρυς.