Ενδυνάμωση γονέων παιδιών με ΔΑΦ μέσω ενός μοντέλου συστημικής συμπεριφορικής-αναλυτικής παρέμβασης

Abstract

The continuously increasing prevalence of Autism Spectrum Disorder (ASD), the severity of this disability, and the high cost for its treatment accentuate the need for therapeutic services for children with ASD and their families the effectiveness of which has been empirically demonstrated. Several studies have brought to the fore the importance of parental involvement in the therapy of children with ASD considering the child’s development and the family’s well-being. The aim of the present study was to assess the effectiveness of a Systemic Behavioral-Analytic intervention – which adopts objectives based on a developmental perspective – and aims at providing training for the parents of four male pre-school and primary- school-age children with ASD, who were receiving Early Intensive Behavioral Intervention, as well as four boys of similar age with ASD, who were receiving "Treatment as Usual". Specifically, the goal of this intervention was to improve the three following categories of responding: a) various pivotal skills for children with ASD, b) various parental responses that are consistent with improving the parent-child relationship and c) various responses pertaining to parent-child interaction. A multiple baseline design across response categories was applied in order to investigate whether the intervention was in line with the therapeutic goals set for each parent-child dyad. The data analysis showed significant outcomes for all the participants and for all the aforementioned types of responses. Treatment effects were generalized in the home of each family, across responses for which treatment was not directly applied, and maintained across time.

Ο συνεχώς αυξανόμενος επιπολασμός της Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος, η σοβαρότητα της διαταραχής, καθώς επίσης και το υψηλό κόστος θεραπείας κάνουν επιτακτική την ανάγκη για ανάδειξη εμπεριστατωμένων θεραπευτικών παρεμβάσεων για τα παιδιά με ΔΑΦ και τις οικογένειές τους. Υπάρχει πλήθος ερευνών που καταδεικνύει την σπουδαιότητα της γονικής εμπλοκής στη θεραπεία των παιδιών με ΔΑΦ, λαμβάνοντας υπόψη τόσο την πρόοδο του παιδιού με ΔΑΦ όσο και την ευημερία των οικογενειών τους. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας ενός Συστημικού Συμπεριφορικού-Αναλυτικού προγράμματος παρέμβασης – που υιοθετεί στόχους βάσει μιας αναπτυξιακής προοπτικής –, με σκοπό την εκπαίδευση των γονέων τεσσάρων αγοριών με ΔΑΦ προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, που δέχονταν Έγκαιρη Εντατική Συμπεριφορική Αναλυτική Παρέμβαση (Early Intensive Behavioral Intervention – EIBI), καθώς και τεσσάρων αγοριών με ΔΑΦ, αντίστοιχης ηλικίας, που δέχονταν «Συνήθη Παρέμβαση» (“Treatment as Usual– TaU”). Ειδικότερα, απώτεροι στόχοι της παρέμβασης αυτής ήταν να βελτιωθούν τρεις κατηγορίες αντιδράσεων που αφορούσαν: α) σε ποικίλες μορφές καίριων δεξιοτήτων των συμμετεχόντων παιδιών με ΔΑΦ, β) σε ποικίλες μορφές γονικής συμπεριφοράς που συνάδουν με τη βελτίωση της σχέσης γονέα-παιδιού και γ) στη βελτίωση μορφών συμπεριφοράς που άπτονταν της σχέσης γονέα-παιδιού. Στην έρευνα, ακολουθήθηκε ένας πειραματικός σχεδιασμός με πολλαπλές γραμμές βάσης ανά κατηγορία αντιδράσεων, προκειμένου να αναδειχθεί κατά πόσο η παρέμβαση συνάδει με τους θεραπευτικούς στόχους που τέθηκαν για κάθε ζεύγος γονέα-παιδιού με ΔΑΦ. Η ανάλυση των δεδομένων κατέδειξε σημαντικά οφέλη για όλους τους συμμετέχοντες και μάλιστα σε όλες τις κατηγορίες αντιδράσεων: α) αυτών που σχετίζονται με το παιδί με ΔΑΦ, β) αυτών που σχετίζονται με τους γονείς παιδιού με ΔΑΦ, και γ) αυτών που σχετίζονται με την αλληλεπίδραση γονέα-παιδιού με ΔΑΦ. Τα αποτελέσματα γενικεύθηκαν στο σπίτι της κάθε οικογένειας, αλλά και σε νέες αντιδράσεις που δεν αποτέλεσαν άμεσο στόχο της παρέμβασης, ενώ διατηρήθηκαν σε βάθος χρόνου. Ταυτόχρονα, τα ευρήματα της διεξαχθείσας μελέτης κατέδειξαν και τη απόκτηση παράλληλων οφελών, για όλους τους συμμετέχοντες.