Πολιτισμική ετερότητα, διδακτική προσέγγιση και λογοτεχνία: στάσιες και δράσεις εκπαιδευτικών

Abstract

Modern societies are now multicultural, and the school should be a place where foreign students feel accepted. A teacher in his class is constantly called upon to deal with phenomena of otherness. For this reason, research, and study of both ways of approaching and accepting otherness is required. The purpose of this doctoral dissertation was to study: a) teachers' views on cultural diversity, b) the teaching strategies they follow in order to approach and integrate the foreign student and c) their use of literature with references to diversity in their teaching. Teachers' views on diversity and their influence on the educational process have been studied in previous research (e.g., Byran & Atwater, 2002; Dedeoğlu et al., 2011; Garmon, 2004; Hachfeld et al., 2011; Kyles & Olafson, 2016).For the purposes of the study underlying this dissertation, an array of research scales was created on teachers' views on cultural diversity and the good practices they follow. The method used was mixed quantitative and qualitative with occasional simple random sampling for quantitative internet research. At the same time, their use of literature in the approach of cultural diversity was investigated. The research involved 399 primary school teachers who taught in public Greek schools. The results of the research showed high levels of multicultural beliefs and sensitivity on the part of teachers. Teachers also said they were willing to use literature with references to diversity to talk about cultural diversity in their classrooms. However, the results disclosed that the same teachers stated that they did not feel sufficiently equipped and did not know how to talk about cultural diversity in their classrooms.After analyzing the research part of the dissertation and drawing suggestions of good practices from the answers of the research teachers, teaching scenarios were proposed that included as their main methodological tool Contemporary Greek literature with references of and/or to otherness. These were simple didactic interventions, which were extensions (small projects of two to ten teaching hours) and could be combined with selected courses of the curriculum for the three levels (1st and 2nd grades, 3rd and 4th grades, 5th and 6th grades) of the primary school. The aforementioned the scenarios have a specific structure and can be used by the classroom teacher during hours of innovative activities. Finally, four experiential training seminars were held for 71teachers who served in 6 public Primary Schools of the Achaia Directorate of Primary Education and volunteered to participate. In addition, because of the COVID-19 pandemic, one seminar took place using ZOOM online conferencing and distant education technologies. The seminars presented the scenarios for otherness through literature. The teachers collaborated and created their own scripts from excerpts (which they chose at random) from the proposed literary texts of the children’s author, Mr. Manos Kontoleon. In conclusion, the findings of this dissertation highlight the need for further study of the issue of cultural diversity, systematic training and education of teachers as well as for a new (and different) didactic approach to this major, social and educational issue.

Οι σύγχρονες κοινωνίες είναι πλέον πολυπολιτισμικές και το σχολείο θα πρέπει να είναι ένας χώρος όπου οι αλλοδαποί μαθητές θα νιώθουν αποδεχτοί. Ένας εκπαιδευτικός στην τάξη του καλείται διαρκώς να αντιμετωπίσει φαινόμενα ετερότητας όπως απόψεις των εκπαιδευτικών για τη διαφορετικότητα και την επιρροή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία έχουν και συνεχίζουν να αποτελούν αντικείμενο μελέτης σε προηγούμενες έρευνες (π.χ., Byran & Atwater, 2002· Dedeoğlu et al., 2011· Garmon, 2004· Hachfeld et al., 2011· Kyles & Olafson, 2016). Για τον λόγο αυτό απαιτείται έρευνα και μελέτη τόσο των τρόπων προσέγγισης όσο και αποδοχής της ετερότητας. Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν: α) η μελέτη των απόψεων των εκπαιδευτικών για την πολιτισμική ετερότητα, β) η διερεύνηση των στρατηγικών που ακολουθούν προκειμένου να την προσεγγίσουν εντάσσοντας ομαλά τον αλλοδαπό μαθητή και γ) η χρήση της λογοτεχνίας με αναφορές ετερότητας στη διδασκαλία τους. Για τις ανάγκες της παρούσας διατριβής δημιουργήθηκε μία συστοιχία ερευνητικών κλιμάκων σχετικά με τις απόψεις των εκπαιδευτικών για την πολιτισμική ετερότητα και τις καλές πρακτικές που ακολουθούν. Παράλληλα ερευνήθηκε η χρήση της λογοτεχνίας στην προσέγγιση της πολιτισμικής ετερότητας. Η μέθοδος που ακολουθήθηκε ήταν μικτή ποσοτική και ποιοτική με ευκαιριακή απλή τυχαία δειγματοληψία για την ποσοτική έρευνα διαδικτύου. Στην έρευνα συμμετείχαν 399 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που δίδασκαν σε δημόσια Ελληνικά σχολεία.Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψαν υψηλά επίπεδα πολυπολιτισμικών πεποιθήσεων και ευαισθησίας εκ μέρους των εκπαιδευτικών. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν τη λογοτεχνία με αναφορές σε ετερότητα για να μιλήσουν για την πολιτισμική ετερότητα στις τάξεις τους. Ωστόσο, τα αποτελέσματα έδειξαν πως δεν νιώθουν επαρκείς και δεν ξέρουν πώς να μιλήσουν για την πολιτισμική ετερότητα στις τάξεις τους. Μετά την ανάλυση του ερευνητικού μέρους της διατριβής και αντλώντας προτάσεις καλών πρακτικών από τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών της έρευνας, δημιουργήθηκαν σενάρια διδασκαλίας που έχουν ως κύριο μεθοδολογικό εργαλείο τη Σύγχρονη Ελληνική Λογοτεχνία με αναφορές ετερότητας. Πρόκειται για διδακτικές παρεμβάσεις, που αποτελούν προεκτάσεις (μικρά πρότζεκτ δύο έως δέκα διδακτικών ωρών) και μπορούν να συνδυαστούν με επιλεγμένα μαθήματα του αναλυτικού προγράμματος για τις τρεις βαθμίδες (Α΄ και Β΄, Γ΄ και Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄) του δημοτικού σχολείου. Τα σενάρια διδασκαλίας έχουν συγκεκριμένη δομή και μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον εκπαιδευτικό της τάξης και στις ώρες των εργαστηρίων δεξιοτήτων. Τέλος, έγιναν τέσσερα δια ζώσης βιωματικά επιμορφωτικά σεμινάρια σε 71 εκπαιδευτικούς οι οποίοι υπηρετούσαν σε 6 δημόσια Δημοτικά Σχολεία της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας και δύο με σύγχρονη εξ αποστάσεως επιμόρφωση λόγω της πανδημίας του κορονοϊού (SARS-CoV-2 (COVID-19)) όπου συμμετείχαν 47 εκπαιδευτικοί. Στα σεμινάρια παρουσιάστηκαν τα σενάρια για την ετερότητα μέσα από τη λογοτεχνία. Οι εκπαιδευτικοί συνεργάστηκαν και δημιούργησαν τα δικά τους σενάρια από αποσπάσματα (που επέλεγαν τυχαία) από τα προτεινόμενα λογοτεχνικά κείμενα του συγγραφικού έργου του Μάνου Κοντολέων.Εν κατακλείδι, τα αποτελέσματα της παρούσας διατριβής αφήνουν να διαφανεί η ανάγκη για περαιτέρω μελέτη του θέματος της πολιτισμικής ετερότητας, για συστηματική κατάρτιση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, όπως επίσης και την ανάγκη για μια νέα (και διαφορετική) διδακτική προσέγγιση σε αυτό το μείζον, κοινωνικό και εκπαιδευτικό, ζήτημα.