Εκτελεστοί τίτλοι κατά του ελληνικού δημοσίου

Abstract

The subject of this thesis is to investigate the enforceable titles which constitute the basis for execution against the Greek State, especially after the 2001 Revision of the Greek Constitution and the entry into force of the relevant provisions of the implementing law 3068/2002 as amended by Law 3301/2004 and Article 326 § 5 of Law 4072/2012 under the influence of European Convention on Human Rights, of International Covenant on Civil and Political Rights as well as the European Regulations 805/2004, 1896/2006 and 1215/2012.The primary purpose of the thesis was the evaluation of the broad regulatory framework that governs the enforceable titles that the creditor can expedite forced execution against the Greek State. The thesis takes into account all the theoretical and jurisprudential positions expressed on the issue as well as the international and European legislative data which influence the proposed solutions.The introductory part refers to the previous regulatory framework of the prohibition of execution against the Greek State - as well as public institutions and legal entities under public law - which found a justification for their exceptional position and the protection of their financial interests. The securing of the generally privileged treatment of the Greek State as a trader was pointed out and raised questions as to the necessity of introducing this particular special treatment when it was not imposed for reasons of public interest. The invocation of the need to comply with the state budget, which was borne by the relevant expenses for the execution of court decisions adjudicating monetary claims against the Greek State, is not, in our view, a sufficient justification for its long experience, according to common experience. of the winning party, until the relevant final court decision becomes irrevocable.The first part of this study focuses on de facto and then to de jure abolition of the prevailing prohibition framework of enforcement against the State under the influence of international and EU law, which had been granted preferentially by the domestic legislator: The regulatory scope of the provisions of the ECHR, as well as the most important case law of the NRA ensuring the effective exercise of the supra -legislative right to provide effective legal protection, an aspect of which is the right of enforcement.It is also pointed out that the possible adoption of rules by the common legislator, which protect the State from any enforcement procedure by invoking reasons of public interest, is not in accordance with the above constitutional provisions. For the application of the provisions of the Constitution, we should not equate the cash interest of the State with the public interest in order to place restrictions on the right of compulsory execution. Such an approach would be outside the will of the constitutional legislator who did not want to introduce any exception to the right of enforcement of the individual against the State. Thus, with the analysis of the constitutional provisions of articles 20 par. 1, 94 par. 4 and 95 par. 5, 4 par. 1 and 25 par. 1 ed . d) the constitutional framework of judicial protection against the State is deleted.Then, in the second part, the enforceable titles that can establish enforcement against the State are presented in detail. In particular, within the framework of the Greek legal order, the following categories of enforceable titles can be distinguished:I) The national enforceable titles of article 904 of the Code of Civil Procedure (especially domestic decisions and orders as well as other securities) on the basis of which the creditor is entitled to expedite the enforcement procedureΙΙ) The foreign enforceable titles that are declared enforceable by the Greek courts with the special procedure provided by the Code of Civil Procedure (procedure of article 905 § 1 Code of Civil Procedure if the relevant conditions are met)III) Intra-Community instruments enforced within the European Judicial Area pursuant to Regulations: 1215/2012, 805/2004 and 1896/2006IV ) Foreign enforcement titles that are declared enforceable by Greek courts if the conditions of international or bilateral agreements that Greece has signed and ratified by law are met. V ) Judgments of supranational courts: a) the European Court of Human Rights and b) the Court of Justice of the European Union VI ) Foreign arbitral awardsIn the chapter on conclusive judgments, the issues of enforceable titles to the detriment of the State, of temporary enforceability but also of the irrevocability of the decision as a precondition for enforcement seem to have been regulated in the right direction at first sight. The authors of Law 4072/2012 chose with a single and short wording to adopt the solutions of the jurisprudence, giving them legislative validity. If, however, the previous theoretical and jurisprudential developments of Law 4072/2012 are taken into account regarding each of these issues, then, it is obvious that the legislative intervention actually led to a setback: The dependence of the validity of enforcement on the State from the filing of a letter of guarantee without exception for all the executed securities, without any rating depending on the stage of their procedural maturity is problematic. The domestic case law does not seem to have been convinced by the justification for the introduction of this regulation on the protection of public property and with the first decisions it considered that the provision in question is contrary to the Constitution and the principle of equality of the parties. The attempted cancellation of the possibility of enforcement against the State seems to have been prevented for the time being, but the risk still lurks until the legislative repeal or modification of the restrictions.

Αντικείμενο της παρούσας διατριβής αποτελεί η διερεύνηση των εκτελεστών τίτλων οι οποίοι μπορούν να θεμελιώσουν αναγκαστική εκτέλεση κατά του Ελληνικού Δημοσίου ιδίως μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος του 2001 και τη θέση σε ισχύ των σχετικών ρυθμίσεων του εκτελεστικού του Συντάγματος ν. 3068/2002 όπως αυτός συμπληρώθηκε με το ν. 3301/2004 και το άρθρο 326 § 5 του ν. 4072/2012 υπό την επίδραση της Ε.Σ.Δ.Α., του Δ.Σ.Α.Π.Δ. καθώς και των ευρωπαϊκών κανονισμών 805/2004, 1896/2006 και 1215/2012. Πρωταρχικό σκοπό της διατριβής αποτέλεσε η αξιολόγηση του ευρέος κανονιστικού πλέγματος που διέπει τους εκτελεστούς τίτλους με τους οποίους μπορεί ο δανειστής να επισπεύσει αναγκαστική εκτέλεση κατά του Ελληνικού Δημοσίου. Η διατριβή λαμβάνει υπόψη όλες οι διατυπωθείσες θεωρητικές και νομολογιακές θέσεις επί του ζητήματος καθώς και τα διεθνή και ευρωπαϊκά νομοθετικά δεδομένα τα οποία επηρεάζουν τις προτεινόμενες λύσεις. Στο εισαγωγικό μέρος γίνεται αναφορά στο προϊσχύσαν κανονιστικό πλαίσιο της απαγόρευσης εκτέλεσης κατά του Ελληνικού Δημοσίου -καθώς και των δημόσιων οργανισμών και νομικών πρόσωπων δημοσίου δικαίου - που έβρισκε δικαιολογητικό θεμέλιο στην ξεχωριστή θέση τους και στην προστασία των οικονομικών συμφερόντων τους. Επισημάνθηκε η η εξασφάλιση της εν γένει προνομιακής μεταχείρισης του Δημοσίου ως συναλλασσόμενου γέννησε ερωτήματα ως προς την αναγκαιότητα της καθιέρωσης της συγκεκριμένης ιδιαίτερης μεταχείρισης όταν αυτή δεν ήταν επιβεβλημένη από λόγους δημοσίου συμφέροντος. Η επίκληση της ανάγκης τήρησης του κρατικού προϋπολογισμού, που επιβαρυνόταν με τις σχετικές δαπάνες για την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων που επιδίκαζαν χρηματικές απαιτήσεις σε βάρος του Δημοσίου, δεν αποτελεί, κατά την άποψή μας, επαρκή δικαιολογητικό λόγο για την, κατά κοινή πείρα, πολυετή αναμονή του νικήσαντος διαδίκου, έως ότου καταστεί αμετάκλητη η σχετική τελεσίδικη δικαστική απόφαση.Στο πρώτο μέρος της παρούσας μελέτης επικεντρώνεται στην de facto και στη συνέχεια στην de jure κατάργηση του προϊσχύσαντος απαγορευτικού πλαισίου της εκτέλεσης κατά του Δημοσίου υπό την επίδραση του διεθνούς και του ενωσιακού δικαίου, τα οποία είχε χορηγήσει προνομιακά ο εγχώριος νομοθέτης: Αναλύεται το ρυθμιστικό πεδίο των διατάξεων της ΕΣΔΑ, καθώς και της σημαντικότερης νομολογίας των οργάνων της ΕΣΔΑ για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του υπερνομοθετικού δικαιώματος προς παροχή αποτελεσματικής έννομης προστασίας, πτυχή του οποίου αποτελεί το δικαίωμα εκτέλεσης. Επισημαίνεται, επίσης ότι η ενδεχόμενη θέσπιση κανόνων από τον κοινό νομοθέτη, που προστατεύουν το Δημόσιο από κάθε διαδικασία εκτέλεσης με την επίκληση λόγων δημοσίου συμφέροντος δεν είναι σύμφωνη με τις υπερκείμενες συνταγματικές διατάξεις. Για την εφαρμογή των διατάξεων του Συντάγματος δεν θα πρέπει να ταυτίσουμε το ταμειακό συμφέρον του Δημοσίου με το δημόσιο συμφέρον για να τεθούν περιορισμοί στο δικαίωμα αναγκαστικής εκτέλεσης. Μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν έξω από τη βούληση του συνταγματικού νομοθέτη ο οποίος δεν θέλησε να εισάγει κάποια εξαίρεση στο δικαίωμα αναγκαστικής εκτέλεσης του ιδιώτη έναντι του Δημοσίου. Έτσι, με την ανάλυση των συνταγματικών διατάξεων των άρθρων 20 παρ. 1, 94 παρ. 4 και 95 παρ. 5, 4 παρ. 1 και 25 παρ. 1 εδ. δ’ διαγράφεται το συνταγματικό πλαίσιο δικαστικής προστασίας απέναντι στο Δημόσιο.Στη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος, παρουσιάζονται ενδελεχώς οι εκτελεστοί τίτλοι που μπορούν να θεμελιώσουν εκτέλεση κατά του Ελληνικού Δημοσίου. Ειδικότερα στα πλαίσια της ελληνικής έννομης τάξης διακρίνονται οι εξής κατηγορίες εκτελεστών τίτλων:Ι) Οι εθνικοί εκτελεστοί τίτλοι του άρθρου 904 ΚΠολΔ (ιδίως οι ημεδαπές αποφάσεις και διαταγές καθώς και λοιποί τίτλοι) με βάση τους οποίους ο δανειστής δικαιούται να επισπεύσει τη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης ΙΙ) Οι αλλοδαποί εκτελεστοί τίτλοι που κηρύσσονται εκτελεστοί από τα ελληνικά δικαστήρια με την ειδική διαδικασία που προβλέπει ο ΚΠολΔ (διαδικασία του άρθρου 905 § 1 ΚΠολΔ εφόσον συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις)ΙΙΙ) Οι ενδοκοινοτικοί τίτλοι που εκτελούνται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικαστικού χώρου κατ’ εφαρμογή των κανονισμών : 1215/2012, 805/2004 και 1896/2006 IV) Οι αλλοδαποί εκτελεστοί τίτλοι που κηρύσσονται εκτελεστοί από τα ελληνικά δικαστήρια εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις των διεθνών ή διμερών συμβάσεων που έχει υπογράψει και κυρώσει νομοθετικά η Ελλάδα V) Οι αποφάσεις των υπερεθνικών δικαστηρίων: α) του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και β) του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης VI) Οι αλλοδαπές διαιτητικές αποφάσειςΣτο κεφάλαιο των συμπερασματικών κρίσεων, τα ζητήματα των εκτελεστών τίτλων σε βάρος του Δημοσίου, της προσωρινής εκτελεστότητας αλλά και του αμετάκλητου της απόφασης ως προϋπόθεσης αναγκαστικής εκτέλεσης φαίνεται πράγματι εκ πρώτης όψεως να ρυθμιστήκαν προς την ορθή κατεύθυνση. Οι συντάκτες του ν. 4072/2012 επέλεξαν με μια ενιαία και σύντομη διατύπωση να υιοθετήσουν τις λύσεις της νομολογίας, προσδίδοντας σ’ αυτές νομοθετικό κύρος. Αν, ωστόσο, ληφθούν υπόψη οι προηγούμενες του ν. 4072/2012 θεωρητικές και νομολογιακές εξελίξεις αναφορικά με καθένα από τα θέματα αυτά, τότε, είναι εμφανές ότι η νομοθετική παρέμβαση επέφερε στην ουσία οπισθοδρόμηση: Η εξάρτηση του κύρους της αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος του Δημοσίου από την κατάθεση εγγυητικής επιστολής ανεξαιρέτως για όλους τους εκτελούμενους τίτλους, χωρίς καμία διαβάθμιση ανάλογα με το στάδιο της δικονομικής ωριμότητάς τους προβληματίζει. Η εγχώρια νομολογία δε φαίνεται να πείστηκε από τον δικαιολογητικό λόγο καθιέρωσης της εν λόγω ρύθμισης περί προστασίας της δημόσιας περιουσίας και με τις πρώτες αποφάσεις έκρινε ότι η επίμαχη διάταξη αντίκειται στο Σύνταγμα και στην αρχή της ισότητας των διαδίκων. Η επιχειρούμενη ματαίωση της δυνατότητας αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του Δημοσίου φαίνεται ότι προς το παρόν να έχει αποτραπεί, ο κίνδυνος, όμως, εξακολουθεί να ελλοχεύει μέχρι τη νομοθετική κατάργηση ή τροποποίηση των περιορισμών.