The heritage as an object of the EU policies: what are the consequences in the development process and the quality of life in the South East Mediterranean Space of the EU. ?: case studies

Abstract

At the International level, cultural heritage conservation has been the subject of considerable philosophical and practical discussions in recent years. The question of the link between cultural heritage and development has been widely discussed; It is the subject of widely shared convictions, but the mechanisms that come into play in this link are very poorly identified. Closely integrated with environmental issues, rural planning, and urban regeneration processes, the relationship between heritage and development is as much economic as it is social and political. Our research brings cultural heritage rehabilitation and valorization concerns into the fields of local and regional governance; it focuses on their role in defining territorial-identity strategies and in the construction of social capital.Where is heritage situated in the European policies and more particularly in the cohesion policy? What are the objectives of cohesion policy? What are the interactions between development, cohesion, and cultural heritage? Are the policies in favor of the cultural heritage, currently efficiently applied, and are they classics? That is to say: are they focused on heritage protection and restoration; or are they more complex in the sense that they involve the consideration, the enhancement, and the insertion of heritage among the resources of a territory, making it possible both to graft as well employment policies, commercial policies, and social cohesion policies? Currently, what are the limits of a successful implementation? In the end, does heritage really has the meaning and the place that we want to attribute to it?In addition to what they really bring in terms of development, the texts produced by the EU indicate that heritage and its enhancement are usually considered essential elements that positively contribute to improving the quality of life. But what definitions are currently available? What are the real relationships between all these concepts and what about their concretization in the field? This thesis aims to contribute to providing an answer to these questions.The instruments provided within the framework of European policy are extremely numerous and multifaceted. An analysis is attempted in order to assess the effectiveness of various available instruments of the cohesion policy, in terms of enhancement of the heritage and its integration, in a context of local and regional development. The analysis is carried out through case studies. The proposed case studies (two case studies in two different European countries, the city of Nicosia in Cyprus and the city of Xanthi in Greece) deal with the southeast Mediterranean area of the EU; Greece and Cyprus have been chosen as fully representative examples from a geographical point of view but also from a European point of view.

Σε διεθνές επίπεδο, η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς έχει αποτελέσει αντικείμενο σημαντικών φιλοσοφικών και πρακτικών συζητήσεων τα τελευταία χρόνια. Το ζήτημα της σχέσης μεταξύ κληρονομιάς και ανάπτυξης έχει ευρέως συζητηθεί, αποτελεί αντικείμενο ευρέως διαδεδομένων κοινών πεποιθήσεων, αλλά οι μηχανισμοί που κινητοποιούνται στον σύνδεσμο αυτό δεν έχουν εντοπιστεί πολύ καλά. Στενά συνδεδεμένη με περιβαλλοντικά ζητήματα, αγροτικό σχεδιασμό και διαδικασίες αστικής ανάπλασης, η σχέση μεταξύ κληρονομιάς και ανάπτυξης είναι τόσο οικονομική, όσο και κοινωνική και πολιτική. Η έρευνά μας φέρνει στο φως τις ανησυχίες της προστασίας ανάδειξης και αξιοποίησης της κληρονομιάς στον ευρύτερο χώρο της τοπικής και περιφερειακής διακυβέρνησης, εστιάζοντας στο ρόλο τους και τη βαρύτητά τους στις στρατηγικές ταυτότητας αφενός και αφετέρου στην οικοδόμηση του κοινωνικού κεφαλαίου γενικότερα.Πού τοποθετείται η πολιτιστική κληρονομιά μέσα στο πλέγμα των Ευρωπαϊκών πολιτικών ειδικότερα σε αυτή της Συνοχής; Ποιοι είναι οι στόχοι της πολιτικής συνοχής; Ποιες είναι οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανάπτυξης, συνοχής και πολιτιστικής κληρονομιάς; Οι πολιτικές υπέρ της κληρονομιάς, που εφαρμόζονται σήμερα, είναι οι κλασσικές; Επικεντρώνονται δηλαδή στην προστασία και στην αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς; ή είναι πιο περίπλοκες , με την έννοια ότι περιλαμβάνουν και την ενίσχυση και την ένταξη της κληρονομιάς στους ‘πόρους’ μιας περιοχής (περιφέρειας- αστικού κέντρου), καθιστώντας δυνατή τόσο την ενσωμάτωση και πολιτικών απασχόλησης, πολιτικών για το εμπόριο όσο και πολιτικές με στόχο την κοινωνική συνοχή; Ποια είναι σήμερα τα όρια μιας επιτυχημένης υλοποίησης; Eχει εντέλει πράγματι η πολιτιστική κληρονομιά τη σημασία ( το βάρος) και τη θέση που θέλουμε να της αποδώσουμε; Εκτός από αυτά που υποστηρίζονται γενικότερα σε ότι αφορά στην ανάπτυξη, τα κείμενα που παράγει η ΕΕ δείχνουν ότι η κληρονομιά και η ανάδειξή της συνήθως θεωρούνται στοιχεία που συμβάλλουν θετικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Αλλά ποιοι είναι εκείνοι οι ορισμοί που είναι διαθέσιμοι σχετικά ; Ποιες είναι οι πραγματικές σχέσεις μεταξύ όλων αυτών των εννοιών και της συγκεκριμενοποίησής τους στο πεδίο ; Η διατριβή έχει ως στόχο να συμβάλει στο να δοθεί μια απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα.Τα εργαλεία (μέσα) που παρέχονται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής είναι εξαιρετικά πολυάριθμα και πολύπλευρα. Επιχειρείται λοιπόν η ανάλυση τους προκειμένου να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των διαφόρων διαθέσιμων μέσων κυρίως της Ευρωπαϊκής πολιτικής συνοχής, σε ότι αφορά συγκεκριμένα στην ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και την ένταξή της, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο τοπικής και περιφερειακής βιώσιμης ανάπτυξης. Η ανάλυση πραγματοποιείται μέσω μελετών- περίπτωσης. Οι προτεινόμενες μελέτες –περίπτωσης (δύο μελέτες περίπτωσης σε δύο διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, την πόλη της Λευκωσίας στην Κύπρο και την πόλη της Ξάνθης στην Ελλάδα) αφορούν την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου της ΕΕ (Ελλάδα και Κύπρος) ενώ έχουν επιλεγεί ως πλήρως αντιπροσωπευτικά παραδείγματα τόσο από γεωγραφική αλλά και ευρωπαϊκή σκοπιά.

Au niveau international, la conservation du patrimoine a fait l’objet de discussions philosophiques et pratiques considérables au cours des dernières années. La question du lien entre patrimoine et développement est abondamment évoquée, fait l’objet de convictions largement partagées mais les mécanismes qui entrent en action dans ce lien sont très mal identifiés. Etroitement intégrée aux questions environnementales, à l’aménagement rural et aux processus de régénération urbaine, la relation entre patrimoine et développement appartient tant à l’économique qu’au social et au politique. Notre recherche fait entrer les préoccupations patrimoniales dans le champ de la gouvernance locale et régionale elle s’intéresse à leur rôle dans les stratégies d’identité et dans la construction du capital social.

Où se situe le patrimoine dans les politiques de la cohésion européenne? Quels sont les objectifs de la politique de cohésion? Quelles sont les interactions entre développement, cohésion et patrimoine? Les politiques en faveur du patrimoine, actuellement appliquées, sont elles classiques? C’est-à-dire : sont-elles focalisées sur la protection et la restauration du patrimoine ; ou bien sont-elles plus complexe, en ce sens qu’elles impliquent la valorisation et l’insertion du patrimoine parmi les ressources d’un territoire, permettant à la fois d’y greffer des politiques d’emploi, des politiques commerciales et des politiques de cohésion sociale ? Actuellement quelles sont les limites d’une mise en œuvre performante? Au final, le patrimoine a-t-il vraiment la signification et la place qu’on veut lui attribuer? Outre ce qu’ils postulent en matière de développement, les textes produits par l’UE indiquent que le patrimoine et sa valorisation sont d’habitude considérés comme éléments qui contribuent positivement à l’amélioration de la qualité de vie. Mais quelles sont les définitions qui sont actuellement disponibles? Quels sont vraiment les rapports entre toutes ses notions et leur concrétisation sur le terrain? La thèse ambitionne de contribuer à une réponse à ses questions.

Les instruments fournis dans le cadre de la politique européenne, sont extrêmement nombreux et multiformes. Une analyse est tentée afin d’évaluer l’efficacité de divers instruments disponibles de la politique de cohésion, en termes de valorisation du patrimoine et de son intégration, dans un contexte de développement local et régional. L’analyse s’effectue au travers d’études de cas. Les études de cas proposées (deux études de cas dans deux pays européens différents, la ville de Nicosie à Chypre et la ville de Xanthi en Grèce) traitent de l’espace du sud-est méditerranéen de l’U.E. La Grèce et Chypre ont été choisis en tant qu’exemples tout à fait représentatifs d’un point de vue géographique mais également d’un point de vue Européen.