Διερεύνηση της ποιότητας ζωής σε ασθενείς με καρκίνο του στόματος που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση και συμπληρωματική ακτινοθεραπεία

Abstract

Introduction: Oral cancer, which is the 6th most common malignancy and the 15th leading cause of death worldwide, is a major health problem due to its associated morbidity and mortality. Surgery is the most widely used method for the treatment of the disease, which aims at both the long-term survival of patients and the assurance of the best possible quality of life. Quality of life is a fundamental factor in oral cancer, as its evaluation provides information on patients' psychosocial well-being and the effects of the disease and its treatment, being an important tool for assessing outcome in conjunction with mortality, morbidity, survival, and recurrence rates. Aim: The present study aims to the record of the quality of life in patients with oral cancer before surgery and to evaluate its change after surgery and specifically 3, 6, and 12 months after the end of adjuvant therapy (chemotherapy and radiotherapy).Material and method: This is a long-term prospective cohort study, which was conducted at the Oral and Maxillofacial Surgery Clinic of a large public general hospital in northern Greece, with the participation of 137 patients. Patients completed a questionnaire with questions about their socio-demographic and clinical characteristics specially designed for the purposes of this study, the Greek version of the European Organization for Research and Treatment of Cancer Quality of Life Questionnaire EORTC QLQ-C30, and the Supplementary Scale for Head and Neck Cancer QLQ-H&N3, the Functional Assessment of Cancer Therapy Scale - General (FACT-G) as well as the Karnofsky Performance Status Scale. SPSS PASW 25.0 software was used for the statistical analysis of the data. Results: Patients' quality of life decreased and the incidence of clinical symptoms increased in the first months after surgery to treat the disease, while after 12 months it was restored. Educational level and gender were not correlated in a statistically significant manner with the patients' assessment of the quality of life, as opposed to the location and stage of the disease as well as with the lymph node resection methods used. Participants 'responses showed a statistically significant difference in the effect of cancer detection on participants' responses to two of the factors of the QLQ-HN35 questionnaire: to the factor ΗΝ-Social Contacts (Η=17,89, p=0,001) in the first measurement, and the factor ΗΝ-dietary supplements (Η=22,49, p=0,000) in the fourth measurement. Also, in the third measurement, a statistically significant positive13correlation was observed between the stage of the disease with the factor Fatigue (Rho = 0.400, p =, 0.000) and the factor Pain (Rho = 0.431, p = 0.000) of the questionnaire EORTCQLQ-30, as well as with the factor General Functionality of the questionnaire FACT-G (Rho=-0,377, p=0,001). The lymph node resection method (selective or radical, levels I-V - MRND I-V) was correlated with the factor Perception in the third measurement of the questionnaire EORTCQLQ-30 (U=493,0, p=0,001), with the participants who underwent the selective lymph node resection method to report better Perception (mean= 93±15.5) compared to those who underwent radical (mean= 85,5±13,6)..Conclusions: Cancer and its treatment signal a number of changes in the lives of patients which can significantly affect their quality of life and consequently the results of treatment and their outcome. Assessing patients' quality of life can help predict the problems they are experiencing and help plan those interventions that will help reduce the impact of the disease and therapeutic interventions, and improve their later life.

Εισαγωγή: Ο καρκίνος του στόματος, ο οποίος αντιπροσωπεύει την 6η πιο κοινή κακοήθεια και την 15η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα υγείας, λόγω της συνδεόμενης με αυτόν νοσηρότητας και θνησιμότητάς. Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί την πλέον χρησιμοποιούμενη μέθοδο για τη θεραπεία της νόσου, η οποία αποσκοπεί τόσο στη μακρόχρονη επιβίωση του ασθενούς όσο και στην εξασφάλιση της καλύτερης δυνατής ποιότητας ζωής του. Η ποιότητα ζωής αποτελεί θεμελιώδους σημασίας παράγοντα στον καρκίνο του στόματος, καθώς η αξιολόγησή της παρέχει πληροφορίες σχετικά με την ψυχοκοινωνική ευημερία των ασθενών και τις επιπτώσεις της νόσου και της θεραπείας της, αποτελώντας ένα σημαντικό εργαλείο για την αξιολόγηση της έκβασης σε συνδυασμό με τη θνησιμότητα, τη νοσηρότητα, την επιβίωση και τα ποσοστά υποτροπής. Σκοπός: Η παρούσα εργασία αποσκοπεί στην καταγραφή της ποιότητας ζωής σε ασθενείς με καρκίνο στόματος πριν τη χειρουργική επέμβαση και στην αξιολόγηση της μεταβολής της μετά την επέμβαση και συγκεκριμένα 3, 6, και 12 μήνες μετά το τέλος της επικουρικής θεραπείας (χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία). Υλικό και μέθοδος: Πρόκειται για μια διαχρονική προοπτική μελέτη κοόρτης, η οποία διεξήχθη στη Στοματική και Γναθοπροσωπική Χειρουργική Κλινική, μεγάλου δημόσιου γενικού νοσοκομείου της βόρειας Ελλάδας, με τη συμμετοχή 137 ασθενών. Οι ασθενείς συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις σχετικά με τα κοινωνικοδημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά τους, ειδικά σχεδιασμένο για τους σκοπούς της παρούσας εργασίας, την ελληνική έκδοση του Ερωτηματολογίου Ποιότητας Ζωής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Έρευνας και Θεραπείας για τον Καρκίνο EORTC QLQ-C30, έκδοση 3.0 (European Organisation for Research and Treatment of Cancer Quality of Life Questionnaire) και τη συμπληρωματική κλίμακα που αφορά τον καρκίνο Κεφαλής και Τραχήλου, QLQ-H&N3, τη Γενική Κλίμακα Λειτουργική Εκτίμησης της Θεραπείας για τον Καρκίνο, FACT-G (Functional Assessment of Cancer Therapy scale - General) καθώς και την Κλίμακα αξιολόγησης της λειτουργικής κατάστασης Karnofsky. Για την στατιστική ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό SPSS PASW 25.011 Αποτελέσματα: Η ποιότητα ζωής των ασθενών παρουσίασε πτώση και η αναφορά κλινικών συμπτωμάτων αυξήθηκε κατά τους πρώτους μήνες μετά την υποβολή σε χειρουργική επέμβαση για την θεραπεία της νόσου, ενώ μετά από 12 μήνες αποκαταστάθηκε. Το εκπαιδευτικό επίπεδο και το φύλο δε συσχετίστηκαν με στατιστικώς σημαντικό τρόπο με την αξιολόγηση της ποιότητας της ζωής από τους ασθενείς σε αντίθεση με εντόπιση και το στάδιο της νόσου καθώς και με τις εφαρμοζόμενες μεθόδους εκτομής των λεμφαδένων. Από τις απαντήσεις των συμμετεχόντων καταδείχθηκε μια στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση όσον αφορά την επίδραση της εντόπισης του καρκίνου, στις απαντήσεις των συμμετεχόντων σε δύο παράγοντες του του ερωτηματολογίου QLQ-HN35: στον παράγοντα ΗΝ-Κοινωνικές επαφές (Η=17,89, p=0,001), στην 1η μέτρηση, και τον παράγοντα ΗΝ-Συμπληρώματα διατροφής (Η=22,49, p=0,000), στην 4η μέτρηση. Επίσης, στην 3η μέτρηση παρατηρήθηκε μια στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ του σταδίου της νόσου με τον παράγοντα Κόπωση (Rho=0,400, p=,0,000) και τον παράγοντα Πόνος (Rho=0,431, p=0,000), του ερωτηματολογίου EORTCQLQ-30 καθώς και με με τον παράγοντα Γενική λειτουργικότητα του ερωτηματολογίου FACT-G (Rho=-0,377, p=0,001). Η μέθοδος εκτομής λεμφαδένων (εκλεκτική ή ριζική, επίπεδα I-V - MRND I-V) συσχετίστηκε στην 3η μέτρηση, στον παράγοντα Αντίληψη του ερωτηματολογίου EORTCQLQ-30 (U=493,0, p=0,001), με τους συμμετέχοντες που υποβλήθηκαν σε εκλετική μέθοδο εκτομής λεμφαδένων να αναφέρουν καλύτερη Αντίληψη (Μ.Ο.=93±15,5), συγκριτικά με αυτούς που υποβλήθηκαν σε ριζική (Μ.Ο.=85,5±13,6). Συμπεράσματα: Ο καρκίνος και η θεραπεία του σηματοδοτούν πλήθος αλλαγών στη ζωή των ασθενών οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής αυτών και κατ΄ επέκταση τα αποτελέσματα της θεραπείας και την έκβαση τους. Η αξιολόγηση της ποιότητας της ζωής των ασθενών μπορεί να συμβάλλει στην πρόβλεψη των προβλημάτων που αυτοί βιώνουν και να βοηθήσει στο σχεδιασμό των παρεμβάσεων εκείνων που θα συμβάλλουν στη μείωση του αντίκτυπου της νόσου και των θεραπευτικών παρεμβάσεων και τη βελτίωση της μετέπειτα ζωής αυτών.