Πήλινες γυναικείες προτομές από τα νεκροταφεία της τράπεζας της Πολίχνης: μελέτη και ένταξη του υλικού στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και Θράκης

Abstract

The female busts are a specific category of the ancient Greek art. Their first appearance is dated at the Archaic period and last till the late Hellenistic period. There were found at sanctuaries, houses, and cemeteries. The female busts of Polichni are found in both cemeteries of the settlement and are dated in the 4th century B.C. Their iconography is similar to the most popular types of female bursts found in Macedonia at this period. They are mainly found in female and children graves, though their number and position vary.Although, most of the researchers believes that these figures represent fertility and resurrection deities, the acknowledgment of their identity is difficult because of their iconographical similarities.Is more likely, that the female busts from Polichni represents a deity with chthonic character, related to the dead.

Οι προτομές αποτελούν μία κατηγορία της αρχαίας ελληνικής παραστατικής τέχνης, με παρουσία από την Αρχαϊκή μέχρι την όψιμη Ελληνιστική περίοδο. Αποτελούν κοινό εύρημα ιερών, κατοικιών και νεκροταφείων. Στα τελευταία, τις συναντούμε ως κτέρισμα σε τάφους όλων των τύπων, ενώ στα ιερά χρησιμοποιούνται ως αναθήματα. Ακόμη, έχουν βρεθεί σε οικίες, σε χώρους όπου υπήρχε γυναικεία δραστηριότητα, αλλά και σε μέρη όπου τελούνταν η οικιακή λατρεία.Οι πήλινες γυναικείες προτομές της τράπεζας της Πολίχνης, ενός σημαντικού πολίσματος στο μυχό του Θερμαϊκού κόλπου, προέρχονται από τις δύο νεκροπόλεις του οικισμού και χρονολογούνται στον 4ο αι. π.Χ. Η εικονογραφική τους απόδοση ακολουθεί τους διαδεδομένους τύπους προτομών στη Μακεδονία την εποχή αυτή. Εντοπίζονται αποκλειστικά σε γυναικείες και παιδικές ταφές, ενώ ο αριθμός και η θέση εύρεσής τους μέσα στους τάφους ποικίλει κατά περίπτωση.Η πλειονότητα των μελετητών θεωρεί ότι οι προτομές αποτελούν την απεικόνιση θεοτήτων που σχετίζονται με την γονιμότητα και την αναγέννηση, μία άποψη που ενισχύουν και τα εικονογραφικά χαρακτηριστικά τους. Ωστόσο, η αναγνώριση συγκεκριμένων θεοτήτων είναι αρκετά δύσκολη, καθώς οι προτομές, τις περισσότερες φορές, δε διαφοροποιούνται όσον αφορά τα εικονογραφικά τους στοιχεία. Στις προτομές των νεκροταφείων της Πολίχνης η αναγνώριση μίας χθόνιας θεότητας, προστάτιδας των νεκρών, φαίνεται ως η πιθανότερη εκδοχή.