Τάσεις διαγενεακής κινητικότητας στην Ελλάδα και συγκριτική μελέτη με τις χω΄ρες της Νότιας Ευρώπης

Abstract

In the present dissertation, the degree of intergenerational social mobility in Greece is investigated, in order to provide up-to-date evidence on the absolute and relative mobility rates and patterns for both men and women aged above 25 years old. The main purpose is to examine the relationship between the socio-economic status of parents and their children, as well as the evolution of the mobility pattern for different birth cohorts born between 1959-1993. Additionally, a comparison is made between the mobility patterns in Greece and other south European countries. For the analysis, we use data drawn from two data sources, the EU-SILC and the ESS, in order to measure the transitions between social classes of origin and destination, as well as educational categories. Applying Markov system theory, and a wide range of measures, this work focuses on the magnitude and the direction of the movements that take place in the Greek labour market, as well as the level of social fluidity. Three-way Markov mobility matrices are presented, where the transition probabilities between the classes of origins and destination are calculated for different cohorts. A wide range of absolute and relative mobility rates, odds ratios as well as distance measures are also estimated. The results record transitions between the social classes and educational levels, especially for the younger cohort. This fact is in line with the structural changes and social transformations in Greece. However, inequalities do not seem to have been totally eliminated, while people from more disadvantaged backgrounds have unequal opportunities for social and educational advancement.

Η διατριβή αυτή επικεντρώνεται στη μελέτη της διαγενεακής κοινωνικής κινητικότητας στην Ελλάδα, παρέχοντας επικαιροποιημένα στοιχεία για τις τάσεις και τα πρότυπα κινητικότητας των ανδρών και γυναικών ηλικίας άνω των 25 ετών. Ο κύριος στόχος της έρευνας είναι να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης των ατόμων και των γονέων τους, καθώς και την εξέλιξη των προτύπων κινητικότητας για διαφορετικές ηλικιακές κοορτές γεννημένες κατά την περίοδο 1959-1993. Παράλληλα, επιχειρείται μία σύγκριση των προτύπων κινητικότητας της Ελλάδας και άλλων χωρών της νότιας Ευρώπης. Για τις ανάγκες της ανάλυσης, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από δύο βάσεις δεδομένων, την EU-SILC και την ESS, τα οποία αποκαλύπτουν τις μεταβάσεις των ατόμων μεταξύ διαφορετικών τάξεων προέλευσης και προορισμού. Η κοινωνική τάξη, όπως αυτή ορίζεται από το σχήμα της ESeC, αλλά και το εκπαιδευτικό επίπεδο χρησιμοποιούνται ως κριτήρια κατάταξης των ατόμων και των γονέων τους σε ευρύτερες κατηγορίες. Εφαρμόζοντας τη θεωρία των Μαρκοβιανών συστημάτων και μία πληθώρα μέτρων και δεικτών, η ανάλυση διερευνά το μέγεθος και την κατεύθυνση των μετακινήσεων που λαμβάνουν χώρα στην ελληνική αγορά εργασίας και στον εκπαιδευτικό χώρο, καθώς επίσης και τα επίπεδα της κοινωνικής ρευστότητας. Μαρκοβιανοί πίνακες αποκαλύπτουν τις πιθανότητες μετάβασης, τις εισροές και εκροές μεταξύ των κατηγοριών προέλευσης και προορισμού για διαφορετικές κοορτές, ενώ ένα ευρύ φάσμα απόλυτων και σχετικών δεικτών κινητικότητας, λόγοι πιθανοτήτων και μέτρα απόστασης και ομοιότητας επίσης υπολογίζονται και για τα δύο φύλα. Τα αποτελέσματα καταγράφουν μετακινήσεις μεταξύ των κοινωνικών τάξεων και των εκπαιδευτικών βαθμίδων, ιδιαίτερα όσον αφορά στα άτομα της νεότερης κοορτής, γεγονός το οποίο συνάδει με τις διαρθρωτικές αλλαγές και τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς στην Ελλάδα. Ωστόσο, οι κληροδοτούμενες ανισότητες δεν φαίνεται να έχουν εξαληφθεί στο σύνολό τους, αφού τα άτομα προερχόμενα από μη προνομιούχες κοινωνικές τάξεις και από οικογενειακά περιβάλλοντα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου έχουν άνισες ευκαιρίες κοινωνικής και εκπαιδευτικής ανέλιξης.